Kees Koeman (1895-1954), De dorpskerk, gravure, Protestantse Kerk Nederland te Santpoort-Noord
Kees Koeman (1895-1954)
Pim Boer
J^ees Koeman, geboren en gestorven in Haarlem, ging zich aan de kunst wijden toen hij 25 jaar
was. Hij nam ontslag op kantoor, verliet het ouderlijk huis en huurde in Overveen een onbe
woonbaar verklaarde woning, waar hij vijfjaar werkte. In 1923 hield hij zijn eerste tentoonstelling.
Hij had een gunstige pers, en verkocht zo veel werk dat hij naar Zuid-Frankrijk trok om daar te
werken. In 1924 hield hij de eerste expositie van zijn Franse werk. Hij is leerling geweest van de
Haarlemse kunstschilder Hendrik Jan Wesseling (1881-1950).
Kenmerkend voor zijn stijl is een buitengewoon sterk gevoel voor de samenklank van zwart en wit.
In zijn talrijke dierstudies wist hij met strakke lijnen leven en beweging te suggereren.
In 1929 heeft hij een kalender uitgebracht met zes prachtige houtsneden.
Hij wijdde zich ook aan toegepaste kunst: hij verzorgde veel reclamedrukwerk en tekende brief
hoofden. Hij werkte wel decoratief maar verwierp het picturale: hij was een wit-zwartkunstenaar.
Dorpskerk te Santpoort-Noord
[)e hervormde gemeente te Santpoort nam in 1844 een eigen kerkgebouw in gebruik. Men ging al
eeuwen ter kerke in de oude Engelmunduskerk in Velsen, maar de afstand, een uur lopen (via het
Kerkvoetpad, nu Kerkweg en Driehuizerkerkweg) en de tol bleven bezwaarlijk. Daarom schreef de
hervormde gemeente in 1840 een verzoek aan Den Haag om een eigen predikantplaats, maar kreeg
als antwoord dat men eerst zelf met initiatieven moest komen. Jan van Brussel, diaken en molenaar
van De Zandhaas, kwam in actie. Om het geld bijeen te brengen, opende hij een intekenlijst waarop
meer vermogende en invloedrijke personen in Santpoort voor belangrijke bedragen intekenden, van
wie enkelen hier een buitenverblijf hadden, zoals de Amsterdamse bankier Adriaan van der Hoop
die 's zomers op Spaamberg (Wüstelaan) woonde.
Hoewel de verhouding met de katholieke kerk vijandig was, vormde dat geen bezwaar voor zakelij
ke transacties. In Lisse werd een r.k. kerkgebouw voor afbraak verkocht en dat leverde een groot
deel van het materiaal voor de eerste hervormde kerk in Santpoort, aan de Burgemeester
Enschedélaan.
De inwijding vond plaats op 1 december 1844. In de nacht van 26/27 februari 1916 brandde de
kerk door onbekende oorzaak geheel af. Ook de preek die dominee Van den Bergh van Eysinga op
de kansel had klaar gelegd, ging in vlammen op. De diensten vonden daarna tijdelijk plaats in de
openbare "bewaarschool" op de Wüstelaan nr. 79.
Al in 1917 wijdde men een nieuw kerkgebouw in, dat veel leek op de verwoeste kerk, ontworpen
door de Bloemendaalse architecten J. Mulder en J.A. van Asdonk. De stijl doet denken aan kerken
uit de Romaanse tijd. In de vensters bevinden zich glas-in-loodramen met gebrandschilderd glas, in
de jaren '40/ '50 vervaardigd door de Haarlemse glazenier N. Schrier. Mulder en Van Asdonk heb
ben ook de nieuwe pastorie ontworpen aan de Burgemeester Enschedélaan nr. 32. Deze is in 2004
verkocht en prachtig opgeknapt.
Verschillende bekende predikanten hebben de hervormde kansel beklommen, twee leven voort in
straatnamen: dominee E. Laurillard en dominee G.A. van den Bergh van Eysinga.
Van den Bergh van Eysinga (in Santpoort van 1915 tot 1936) is later hoogleraar geworden.
Laurillard was hier dominee van 1854 tot 1857. Hij stond bekend om zijn welsprekendheid en was
ook schrijver/dichter. Van hem zou de tekst zijn:
"Een mens lijdt het meest door 't lijden dat hij vreest doch dat nooit op komt dagen."
29
