Cornelis van Noorde (1731-1795) Gerrit Jonker Cornelis van Noorde was schilder en prentkunstenaar. Hij is geboren in Haarlem en heeft daar ook het grootste deel van zijn leven doorgebracht. Het was de bedoeling dat hij broodbakker zou worden, maar hij had "meer lust in het teekenen". In 1761 was hij lid van het St. Lucasgilde en se cretaris van het bestuur van de Teekenacademie aldaar. Hij was getrouwd en leidde een "geregeld leven". Naast portretten maakte hij vooral veel topografische prenten van Haarlem en omgeving. Aan de Jan Gvzen Vaart tussen de Zantpoort en Bloemendaal J)e brug over de Jan Gijzenvaart was een onmisbare schakel in de route door het graafschap Hol land. Wegen en paden zullen in de omgeving van Santpoort aanvankelijk zoveel mogelijk de strandwal- len hebben gevolgd. Toen uitbreiding van het landbouwareaal tot meer verspreide bewoning leidde, volgde vanzelf een uitbreiding van het net van wegen en paden. Door zandverstuivingen verplaatste de situering van de paden zich geregeld. Reeds in de 13e eeuwse situatie zijn 3 belangrijke hoofdwegen aan te wijzen: twee noord-zuid ver bindingen en één oost-westverbinding. De belangrijkste noord-zuid verbinding loopt via de huidige Bloemendaalsestraatweg, de Wüstelaan, de Hoofdstraat, de Rijksstraatweg, de Meervlietstraat, langs de kerk van Velsen, via de Grote Hout- of Koningsweg naar het noorden. Eeuwenlang heette dat de Heereweg. In Velsen heeft deze weg nu in elke woonkern een andere naam, maar over de gehele route door Kennemerland komt de naam Herenweg veelvuldig voor. Vanuit Haarlem loopt nog een hoofdweg over het voor malige ambacht Schoten, via Santpoort naar Velsen. Langs de binnenduinrand loopt de tweede belangrijke noord-zuid verbinding. Deze route komt via de Bergweg uit Bloemendaal en loopt westelijk van kasteel Brederode, via de Velserenderlaan en Duin en Kruidbergerweg langs de Schipbroeken en Huis te Velsen naar de kerk van Velsen. De belangrijkste oost-westverbinding loopt van Spaamdam tot aan het kasteel Brederode via de Westlaan vanaf Spaamdam en sluit aan op de Heereweg, nu de Hoofdstraat. Daar verspringt de weg iets om als Vlugthovenstraat over te gaan in de Middenduiner- en de Brederoodseweg. Daar tussendoor liepen allerlei andere verbindingswegen; de Biezenweg is daarvan een voorbeeld. De weg langs de rand van veen en duin mag worden beschouwd als de hoofdroute van Noord- wijk/Rijnsburg/Voorhout (buiten Haarlem om) in noordelijke richting. Bij de molen de Santhaes in Santpoort sloot deze route rechtstreeks aan op de weg naar Velsen. Als heerweg had deze zijn ver volg in de heerwegen die via Beverwijk en Castricum naar Alkmaar leidden. Het wegenpatroon zal met name aan het einde van de 16e eeuw in verband met de vestiging van blekerijen en hofsteden uitgebreid zijn. In later eeuwen deden zich verdere uitbreidingen en aanpassingen van het wegenpatroon voor. Het onderhoud van deze wegen kwam toe aan de eigenaren van belendende percelen. De (zand) wegen waren niet meer dan in het land uitgezette tracés en hier en daar verhard. Zowel in de zomer als in de winter gaven de onverharde wegen grote problemen. De brug over de Jan Gyzenvaart was lange tijd dus een onmisbare schakel in de noord-zuidverbin ding. Aangezien er in Santpoort (poort door het zand?) vele wegen samen kwamen, zijn er altijd veel herbergen, logementen en pleisterplaatsen geweest. Santpoort-Zuid, lange tijd de Jan Gyzenvaart of "het vaartje", later Santpoort-Station, genoemd, was in het verleden een bedrijvige oude kern. Vanaf ongeveer 1600 kwamen elk jaar de seizoensarbeiders om de hele zomer op de blekerijen te werken. Daardoor ontstonden vele kleine herbergen langs de vaart. Zuidwestelijk van de brug stond de oudstbekende kleine herberg, de "Blauwe Druif' genaamd. Deze herberg heeft het langst be staan, later onder de naam "Het Klein Stationskoffiehuis". In 1966 is dit pand afgebroken, o.a. sa men met de daarachter gelegen 'Zeven Schoonheden" voor de bouw van de Kijkgrijp, nu de Deka- markt. Links voor de brug staat een vermoedelijk 16e eeuwse grenspaal, de zg. Duivelssteen. Deze paal staat sinds de aanleg van de spoorlijn bij de spoorwegovergang aan de Wüstelaan. Voor de huidige locatie had de steen sinds het einde van de 18e eeuw de functie van grenspaal van de voormalige blekerij Bleek en Hoven. 13

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2011 | | pagina 7