Voorwoord Een kunstschat in Santpoort Geachte lezers, Voor u ligt de vijfentwintigste editie van De Zandpoort. Toch wel een mijlpaal. In verschillende artikelen in dit nummer sluiten we aan bij het Themajaar van de Historische Buitenplaatsen. Dit Themajaar is in heel Nederland uitgebreid en op fees telijke wijze aan de orde geweest. De Stichting Santpoort is hierbij niet achtergebleven en heeft in de loop van het jaar een aantal kaarslichtlezingen op de Ruïne van Brederode georganiseerd in combinatie met een excursie naar de historische buitenplaatsen in Velsen. Meer speciaal is aan de tuin- en parkaanleg van de landschapsarchitect J. P. Zocher aandacht besteed. Hij is de ontwerper van vele buitenplaatsen, maar ook het ontwerp van de begraafplaats De Biezen is van zijn hand. In het artikel van Ronald Brakel leest u over stinsenplan- ten. Hierin leest u waarom deze vroege bloeiers bij uit stek horen bij de buitenplaatsen. In de loop van de laatste decennia zijn er helaas door allerlei oorzaken veel van verdwenen. Om deze bloemenweelde in Santpoort terug te krijgen zijn er door vrijwilligers 4200 stinsen- plantenbollen geplant in het Burg. Rijkenspark en op Spaarnberg, dit in samenwerking met de Afdeling Groen van de gemeente Velsen en gesponsord door de Stichting Santpoort. In een tweetal artikelen vertelt Jos Diekstra over de bij zondere verzamelingen van Gerard van Papenbroeck, de illustere bewoner van Papenburg in de zeventiende eeuw. Deze buitenplaats lag tussen de huidige Cremerlaan en het tennispark Groeneveen. Hij bezat veel klassieke kunst en langs het zg. Grand canal stonden zijn klassie ke beelden opgesteld. Deze kunstschat is de basis geweest voor het ontstaan van de Rijksmuseum van oudheden in Leiden. Daarnaast bezat hij een collectie portretten van "geleerde luyden", die de aanzet is geweest tot het ont staan van de portrettengalerij, nu behorend bij de Uni versiteit van Amsterdam. Een andere beroemde buitenplaats was Spaarnberg. De stichter Adriaan van der Hoop heeft een omvangrijke collectie schilderijen van zeer beroemde schilders nagelaten aan de stad Amsterdam. De collectie zou in bruikleen gegeven worden aan het Rijksmuseum, indien dit in A'dam gevestigd zou worden. Van der Hoop was ook zeer geïnteresseerd in bijzondere planten en bloemen. Hij bestudeerde ze niet alleen, maar kweekte ze ook op Spaarnberg in zijn tuinen en kassen. Hij was daarbij altijd op zoek naar nieuwe soorten, nieuwe methoden en technieken om de beste resultaten te berei ken. Zijn uitgebreide collectie zeer bijzondere en zeld zame plantenboeken, die in zijn werkkamer in het Chalêt (nu restaurant Boschbeek) stond, is na om zwervingen ook terechtgekomen bij de Universiteit van Amsterdam en maakt deel uit van de Bijzondere Collecties. Het artikel van Kees Gnirrep, dat we mochten overnemen uit het tijdschrift Amstelodanum, beschrijft deze werkzaamheden, die ooit een belangrijk deel waren van het leven op Spaarnberg. Dan is er een bijzonder artikel van Tiny Lam. Zij heeft de herinneringen rondom haar vader op schrift gezet. Als politieman loste hij met zijn beroemde speurhonden vele misdaadzaken op. Ook de oorlogsperiode was een indrukwekkende tijd en door haar verhaal komt dit tijd perk van Santpoort opnieuw tot leven. Met het artikel van Jan Morren: "De blekerij van de heer Berckenrode", zijn we aan de laatste van een lange reeks artikelen over de blekerijen in Santpoort gekomen. Hoewel de laatste in de rij, blijkt het de allereerste bleke rij, die op de "zanderij" in Santpoort-Zuid is ontstaan. Interessant is te lezen welke ontwikkelingen er in dit deel van Santpoort-Zuid sindsdien zijn geweest. De lay-out is gedaan door Marcel Klein Schiphorst, dit nadat Jan Hein Beelen vorig jaar aangaf er na vele jaren graag mee te willen stoppen. Wij willen beiden graag bedanken. We wensen u wederom veel leesplezier. Het bestuur van de Stichting Santpoort In 1551 heeft een zekere Adriaen van Groeneven dit stuk land in leen van de Heer van Brederode. Aan eerst genoemde heeft het huidige sportpark zijn naam te danken. kasteelachtige allure) laat bouwen, omringd door een slotgracht. De hofstede bestaat op dat moment uit: huis met boomgaard, plantage en landen. In 1619 verandert de hofstede van eigenaar. Cornelis van de Meije, koopman uit Amsterdam, vervangt in 1643 het oude huis door een groter, maar dat is, als hij de hofstede wil verkopen, nog niet gereed. De koper die zich nu aandient, is Gerard van Papen broeck, bewindhebber van de Oost-Indische Compagnie. Hij koopt de hofstede voor f. 24.000,-, laat het naar zijn smaak afbouwen en voorziet het van een nieuwe tuin met vijver. Hij doopt het buitenverblijf "Papenburg". In 1670 overlijdt Gerard van Papenbroeck. Zijn zoon erft de hofstede en na hem zijn kleinzoon, die evenals zijn grootvader Gerard heet. En om deze persoon draait de verdere geschiedenis hier. In 1561 heeft Adriaen op deze sate een eigen huisje, dat hij als een soort buitenverblijf gebruikt, aangezien hij zelf in Haarlem woont, waar hij meester van het Heijlige Geesthuis (een instelling voor armenzorg) en later schepen is. Overigens loopt het met Adriaen van Groeneven niet goed af, aangezien hij Spaansgezind is en de Spanjaarden van voedsel voorziet. Tijdens het Beleg van Haarlem wordt hij gevangengenomen en later opgehangen. De sate blijft in de familie en gaat in 1589 over naar zijn broer Pieter, die er een kasteelachtig herenhuis (met Gerard van Papenbroeck stamt uit een rijk Amsterdams koopmansgeslacht, oorspronkelijk afkomstig uit Antwer pen, maar sinds eind 16e eeuw in Amsterdam neergestre ken. Hij wordt gedoopt in de Nieuwe Kerk in Amster dam. Over zijn jeugd is nauwelijks iets bekend. Na zijn jeugdjaren is hij hoogstwaarschijnlijk rechten gaan stu deren. Een van zijn vrienden in die tijd is Cornelis Nicolai, die er een belangrijke bibliotheek en een collectie munten, gemmen (edelstenen met gravering/inscriptie) en antieke beelden op na houdt. Op 25-jarige leeftijd sterft 4 Wie van Santpoort-Zuid via de Wijnoldy Daniëlslaan richting Santpoort-Noord rijdt, passeert aan de rech terhand de Papenburghlaan. Deze naam verwijst naar een landgoed uit de 17e eeuw, dat de naam Papenburg droeg. Het is logisch te denken, dat dit buiten op de plek van deze laan gelegen moet heb ben. Dat blijkt echter niet het geval. Voor landgoed Papenburg moeten we naar een ander deel van Santpoort, nl. de rechthoek die ruwweg wordt omsloten door Cremerlaan, Hagelingerweg en de spoorlijn Haarlem-Beverwijk, de plek die grenst aan sportpark "Groeneveen". Verder terug in de tijd Afb. 1: Ligging van het Huis te Papenburg in Noord-Holland, ten westen van Velzerbroek Van Groeneven naar Papenburg Gerard van Papenbroeck (1673-1743) 5

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2012 | | pagina 3