Voorwoord
Kennemergaarde,
een statige villa tussen
hoge bomen
Geachte lezers,
Met dit nummer, uitgave nr. 26, zetten we een
volgende stap in het uitbrengen van artikelen over de
historie van Santpoort. Het is een uitgave van maar liefst
60 pagina's geworden.
In het eerste artikel komt de historie van huis en tuin
van Kennemergaarde in Santpoort-Noord uitgebreid aan
de orde. Het huis bestaat dit jaar 100 jaar. Na een start
als woonhuis is het huis achtereenvolgens in velerlei
hoedanigheden in gebruik geweest tot het moment dat
het in appartementen werd opgedeeld.
Een aantal van de huidige bewoners heeft besloten, het
100-jarig bestaan niet zonder meer te laten passeren. Zij
hebben met name aandacht gevraagd voor het omrin
gende park, het in deplorabele toestand verkerende
hekwerk en de ontbrekende, ooit gestolen
pompoenen op de hekpijlers. In samenwerking met
gemeente Velsen zijn zijzelf in het park aan de gang
gegaan met de bedoeling zoveel mogelijk het park-
ontwerp van landschapsarchitect Springer te herstellen.
Hopelijk brengt deze aandacht een ommekeer teweeg en
realiseert men zich dat dit een van de pareltjes van
Velsen is.
Het "centrumgebied" van Santpoort-Zuid komt uit
gebreid aan de orde. Dit is ongeveer waar nu de Van
Dalenlaan, de Wüstelaan en de Bloemendaalsestraatweg
bij elkaar komen en waar vroeger de brug over de Jan
Gijzenvaart lag.
Jan Morren beschrijft in het artikel "Van dubbel woon
huis tot Garage Immers" de historie van de plek waar nu
nog het pand van de voormalige Garage Immers staat.
Daar tegenover stond op de plek waar nu de Dekamarkt
is gevestigd, ooit de herberg "De Witte Valck", later ook
wel het Schippershuis, De Druif, De Blauwe Druif en
nog weer later het Klein Stationskoffiehuis genoemd.
Dit verhaal kunt u lezen in het artikelVan Witte Valck
tot Blauwe DruifBeide artikelen gaan vergezeld van
uitgebreide kaarten in een apart kleurenkatern.
Over hetzelfde gebied gaan de herinneringen van de
Familie Van der Vlugt met hun ijssalon en terras vlakbij
de spoorwegovergang in Santpoort-Zuid. Heel goed is in
bijgaande afbeeldingen te zien hoe de situatie en be
bouwing rondom de spoorwegovergang keer op keer is
gewijzigd.
In het verhaal over Garage Van der Velden lezen we de
persoonlijke herinneringen van Jan der Velden over zijn
familie, die dit garagebedrijf stichtte in Santpoort-Zuid,
het daarna naar Santpoort-Noord verplaatste, waarna
het na enkele tussenfases uiteindelijk is opgegaan in het
Motorhuis.
Dit keer kijken we in het artikel "De kerk van Jan Gijzen
stond in Schoten ook over de grenzen van Santpoort
en wel richting Schoten, ooit een zelfstandige gemeente,
nu als Haarlem-Noord deel uitmakend van gemeente
Haarlem. In voorgaande eeuwen bestonden er nauwe
relaties tussen de Jan Gijzenvaarthet tegenwoordige
Santpoort-Zuid, en Schoten. Een van de belangrijke
schakels was het geloof. Ook werd er over en weer
getrouwd, zodat er sterke familiebanden ontstonden.
De schrijvers Jos Diekstra, Wim van Hooff, Jan Morren
en Gerrit Jonker willen we uiteraard hartelijk danken
voor hun inzet, evenals Marcel Klein Schiphorst, die de
lay-out verzorgde. Ook degenen die meedachten en
informatie aanleverden willen we hartelijk bedanken.
Hun namen worden vermeld bij de verschillende
artikelen.
Met deze uitgave hopen wij weer een steentje te hebben
bijgedragen aan de kennis van de historie van Santpoort
en wensen u veel lees- en kijkplezier.
Het bestuur van de Stichting Santpoort
De oorsprong van huize Kennemergaarde ligt bij de eigenaar Jacob Theodoor Cremer (1847-1923) die in 1895 in
het bezit kwam van Duin en Kruidberg. Hij was getrouwd met Hermine Hogan 1854-1924), van Ierse komaf.
Deze selfmade man had een indrukwekkende staat van dienst. In Nederlands-Indië werkte hij bij de Nederlandse
Handel-Maatschappij (NHM), richtte zich daarna op de tabakscultuur in Deli op Sumatra, werd directeur van de
Deli-Maatschappij (een naamloze vennootschap) en maakte dit bedrijf groot. Na een fortuin in Nederlands-Indië te
hebben vergaard, keerde hij terug naar Nederland, waar hij een politieke loopbaan begon en eindigde als minister
van Koloniën.
Hoe het allemaal begon
De oorsprong van huize Kennemergaarde ligt bij de eige
naar Jacob Theodoor Cremer (1847-1923) die in 1895 in
het bezit kwam van Duin en Kruidberg. Toen J.T. Cremer
het huis Duin en Kruidberg kocht liet hij het in de loop
der jaren grondig verbouwen en uitbreiden door o.a. het
Haagse architectenbureau Van Nieukerken. Uiteindelijk
bleken al deze aanpassingen niet naar het zin.
Twee nieuwe villa's
Jacob Theodoor huurde opnieuw de architecten Van
Nieukerken in, die gespecialiseerd waren in Hollandse
neorenaissancestijl. In deze stijl liet hij een kapitale villa
ontwerpen en bouwen ruim 100 meter noordwaarts
t.o.v. het oude huis. Pas nadat het grote huis klaar was,
werd het oude (dat ongeveer op de plek van de huidige
vijverpartij lag, afgebroken. Maar daar bleef het niet bij.
Alhoewel er nu plek genoeg was voor het gezin Cremer,
speelde Jacob Theodoor met de gedachte op de uitgestrek
te gronden die hij bezat, voor zijn zoon Herbert een huis
in dezelfde (Hollandse) neorenaissancestijl neer te laten
bouwen. In 1911 zette hij de architecten Van Nieukerken
opnieuw achter de tekentafel om een huis voor zijn nog
thuis wonende oudste zoon Herbert (1873-1951) te ont
werpen. In dat jaar diende hij bij de gemeente een aan
vraag in voor het bouwen van een woning.
De villa kwam er in 1912, maar was wel een stuk kleiner
en ook soberder van aanzien. Het kreeg de naam Kenne
mergaarde. Deze naam verwijst mogelijk naar de periode,
waarin hofstede De Kruid
berg in bezit was van stad
houder Willem III, die er een
groot jachtslot wilde bouwen
binnen een rechthoekige
waterpartij. De waterpartij is
er gekomen, maar door het vertrek van Willem naar
Engeland zijn de bouwplannen niet doorgegaan. Binnen
de waterpartij werden allerlei soorten fruitbomen aange
plant.
Oude paden
Het terrein dat werd uitgekozen stond kadastraal te
boek als "Bosch met tuin en kippenschuur", maar een
halve eeuw eerder lagen rond deze plek boomgaarden en
een uitgestrekte moestuin. Ook mogelijk is, dat Kenne
mergaarde daar haar naam aan heeft ontleend. Het
behoorde oorspronkelijk tot het grondgebied van hofste
de De Kruidberg: het park rond het huis was in Frans-
classicistische stijl (1600-1750) aangelegd. Op de plek
waar Kennemergaarde zou komen, lag in die tijd een ster-
rebos, dat daar deel van uitmaakte: een bos met paden
die vanuit een centraal punt in verschillende richtingen
lopen, een geometrisch geheel dat in de achttiende eeuw
in zwang was. Een deel hiervan is nog terug te vinden
aan de overkant van de Duin en Kruidbergerweg. Een
van de paden die onderdeel van het sterrebos uitmaakte
is de huidige beukenlaan die langs het huis voert en in
4
Afb.l.
Jacob Theodoor Cremer (1912)
5
