en er machteloos en zwak aan tikt.
God! Dat ik kon vinden, wie dat heeft gedaan.
Ik zou nu en met wellust een moord begaan.
Vasalis woonde met een collega-vriendin op kamers
op de Brederoodseweg nr. 77. Zij leed daar onder het
vertrek van haar Zuid-Afrikaanse geliefde die naar zijn
geboorteland was teruggekeerd. Ze keek reikhalzend uit
naar zijn brieven, wat blijkt uit het volgende fragment uit
het gedicht Angst (Parken en Woestijnen):
Er is één ding gekomen, dat ik boven alles vrees
en dat mij kan vernietigen; dat ik bedelf
onder een vracht van rede, tot het wederkeert:
dat is het nuchtere gezicht van mijn mevrouw
wanneer zij 's morgens in de kamer treedt
samen met het ontluisterd licht en dat ik weet
wat ze zeggen zal: nog geen brief, juffrouw.
De contacten met haar collega's, de artsen Mees,
Timmer en Pannekoek en hun echtgenotes waren
hartelijk, maar ze voelde zich eenzaam, miste de
gezelligheid van het Leidse studentenhuis. Vooral na het
vertrek van haar minnaar ervoer ze het wonen op een
kamer in Santpoort als een verbanning. Toen ze het werk
in het PZ na een paar maanden onder de knie had, begon
ze het saai te vinden. Vasalis leidde in de ogen van haar
omgeving een losbandig leven. Ze had allerlei heftige
relaties en ze merkte dat er op "Santpoort" veel over
haar geroddeld werd. Dit versterkte haar hekel aan het
burgerfatsoen, dat niet toestond dat jonge vrouwen zich
zo "losbandig" gedroegen.
Vasalis had zo veel problemen met haar gezondheid,
dat ze zich liet onderzoeken door collega Pannekoek.
Hij stelde een levensbedreigende hartkwaal vast en
adviseerde haar uit Santpoort te vertrekken. Na nog
meer onderzoek bleek ze deze kwaal niet te hebben maar
wel een vorm van reuma. Ze kreeg het advies naar het
warme, droge Zuid-Afrika te gaan.
In de zomer van 1936 was ze klaar met haar specialisatie.
Ze moest nog twee maanden wachten voor ze kon
vertrekken. De schok van beide diagnoses kon ze moeilijk
verwerken en maakte de laatste maanden in Santpoort
zwaar. Maar Vasalis kwam er weer bovenop, ook al ging
dat nog jaren duren. In november vertrok ze met de boot
naar Zuid-Afrika.
12 Mea Verwey, uitgeefster en dichteres in Santpoort
Mea Verwey (1892-1978) kwam al vroeg in contact met dichterstalent Ida Gerhardt, die in 1940 bij Mees
literatuur: ze was de dochter van de letterkundige Albert debuteerde.
Verwey en diens vrouw Kitty. Zij kreeg van haar vader
literatuurles en leerde zo "het levende rythme van een
gedicht voelen en tot uitdrukking brengen." (1)
Na het gymnasium ging ze Nederlands studeren. In
1928 promoveerde ze, met haar vader als promotor,
toentertijd hoogleraar Nederlandse letterkunde, op het
onderwerp De betekenis van Johannes van Vloten, haar
grootvader van moeders kant.
Mea werd dichteres en uitgeefster en schreef
verscheidene boeken over haar vader, die meestal
verschenen bij de uitgeverij C.A. Mees N.V., die zij
samen met haar man, Conno Mees, leidde. Behalve
van Albert Verwey verscheen bij deze uitgeverij o.a.
werk van de (toen) bekende auteur Aart van der Leeuw,
de dichteres Nine van der Schaaf (zie nr. 12 in deze
reeks), een poëziebundel van Mea zelf Golfslagen
het gezaghebbende architectuurtijdschrift Wendingen
dat nu antiquarisch zeer gewild is. Mea ontdekte het
t'ITGEVERV, C. AMEES. SANTPOORT
VOOR ZICHTIG.' NIET VOU'WEN'
ERANKEER/NC
A M T
By ABONNEMENT.
R D A M
Mea Verwey gaf graag boeken uit die een bijdrage
leverden aan het verbeteren van de wereld, aan
de beschaving die bedreigd zou worden door de
massacultuur. De uitgeverij was aanvankelijk gevestigd in
Santpoort-Noord, Middenduinerweg 2, later Vinkenbaan
33 en bleef actief tot in de jaren vijftig. (2) Het echtpaar
Mees - Verwey vestigde ook een boekhandel, genaamd
Initium, te Santpoort-Zuid, Bloemendaalse Straatweg
129 (later werd dit boekhandel Broeze, daarna Rabobank
en nu is er een verzekeringskantoor gevestigd).
In 1915 publiceerde zij in het tijdschrift De Beweging
(jaargang 11) een aantal gedichten, waaronder het
volgende:
De dreuning van de golven in mijn ooren,
De waaiing van de winden rond mijn hoofd,
Mijn blik in horizont van zee en lucht verloren,
In laaiing van geluk mijn zelfgevoel verdoofd,
Zoo sta ik, leeg van elk bewust verlangen,
En wacht, ik weet niet wat, dat rijzen zal
In mij, en uit mij breekt in onweerstaanbaar drangen,
En heel de wereld vult met bodemloozen schal.
Wild is de wind en wild zijn mijn gezangen,
Rijzend en dalend met het golfgedreun;
Wij geven altijd weer in altijd nieuw ontvangen
En overstemmen luid der wereld angstgekreun.
De wind verwaait; de steigerende golven
Verglijden langzaam-aan tot stille rust;
Ons zang verklinkt, maar in ons onbedolven
Ruischt breed hij voort, van eigen kracht bewust.
In 1921 verscheen haar eerste bundel, Golfslag. In een
bespreking constateerde de grote dichter J.C. Bloem
verwantschap met het werk van haar vader: hij zag ook
bij Mea dat de gedachte, de strekking, belangrijker was
dan de schoonheid. Onder de naam Gerda van Beveren
publiceerde ze gedichten in het tijdschrift De Beweging en
de dichtbundel Stem van het hart, Santpoort 1934).
In de loop der jaren nam Mea steeds meer de leiding van
de uitgeverij op zich. Haar man miste zakelijk inzicht. In
1932 trok hij zich terug uit de uitgeverij en in 1936 werd
het huwelijk ontbonden. Elf jaar later trouwde Mea met
de kunstenaar Hidde Nijland. Vanaf 1947 publiceerde ze
onder de naam Nijland-Verwey letterkundige artikelen,
o.a. over haar vader, in onder meer De Nieuwe Taalgids.
In 1968 verschenen haar jeugdherinneringen, Een uit
zeven, waarin zij levendig heeft beschreven hoe zij in een
groot gezin opgroeide, dat in het vissersdorp Noordwijk
nogal uit de toon viel. Al heel vroeg toonde Mea
belangstelling voor muziek: ze kreeg zangles, pianoles en
zong in een kinderkoor. Zang en poëzie waren voor haar
nauw aan elkaar verbonden:
De melodie, heeft men die eens geweten,
is 't enige wat men nooit meer vergeten,
waarin men nooit meer zich vergissen kan.
Zij trekt de woorden mee, die in haar ban
21
(Bron: Maaike Meijer, M. Vasalis, Een biografie, Amsterdam 2011)
Afb. 11 Voorkant van een uitgave van Wendingen
DETN HEE.R "JAN. V, A'N' f) E*R" Jt", IJ5
A-R c.iti'Tct.
VOORS TRA AT I II? I S\.
9 ;p;;:rr dir;rr
20
Afb. 12 Eerste woonhuis en uitgeverij Mea Mees-Verwey,
Middenduinerweg 4, nu nummer 2 in Santpoort-Noord (De
Zandpoort nr. 19).
Afb. 13 Tweede woonhuis, Vinkenbaan 10, nu nummer 33 op de
grens van Bloemendaal/Santpoort (De Zandpoort nr. 19).