-s.
De woonwijk De Elta
Wim van Hooff
Inleiding
Velen van u zullen bij het horen van de naam "De
Elta" wellicht denken aan het huidige sportpark van de
sportvereniging Terrasvogels aan het Van den Bergh van
Eysingaplantsoen. Oudere Santpoorters zullen weten dat
de naam "De Elta" is ontleend aan de woonwijk die hier
ooit gestaan heeft. Over die woonwijk en de betekenis
van de naam Elta zal het in dit artikel gaan.
Geen Elta zonder Kippenbuurt.
De buurtschap Jan Gijzen, het Santpoort-Zuid van nu,
was in het midden van de 19e eeuw nog een typische
blekersgemeenschap. Dit arbeidsintensieve ambacht was
seizoensgebonden en van maart tot november werden
er door de blekers grote aantallen seizoenarbeiders
ingehuurd. Veel van die tijdelijke krachten kwamen uit
Brabant, Twente, de Zaanstreek of uit Westfalen. Vaak
kwamen zij jaar in, jaar uit werken op hetzelfde bedrijf.
Firma WED. B. KLAUWERS
Hoewel een enkele blekerij het oude ambacht nog op
beperkte schaal voortzette, was de rol van het eerder
zo omvangrijke blekerijbedrijf rond 1860 uitgespeeld.
De blekerijen verdwenen of schakelden over op het
wasserijbedrijf. Zo ook in de buurtschap Jan Gijzen.
Deze verandering had grote gevolgen voor het inzetten
van de tot dan toe grote aantallen seizoenarbeiders.
Omdat de bleekactiviteit beëindigd werd raakten zij
overbodig. Het wasserijbedrijf werkte het hele jaar door
met vaste krachten en had bovendien veel minder
mensen nodig. Veelal om economische redenen besloten
de seizoenarbeiders om toch in deze buurt te blijven. Zij
gingen onder meer werken bij de lokale wasserijen, bij
de land - en tuinbouwbedrijven of raakten betrokken
bij de bouw van het Noordzeekanaal. Rond 1850 zien
we dat deze seizoenarbeiders niet meer terugkeren en
zich gaan vestigen in de buurt van het dorp Jan Gijzen.
Meestal hadden zij hun onderkomen ten noorden van de
spoorbaan Haarlem - Uitgeest. Zij waren de bouwers van
de Kippenbuurt.
Deze 'emigranten' bouwden landelijke huisjes in
het gebied dat begrensd werd door de Wüstelaan, de
spoorbaan en de Jan Gijzenvaart. De bewoners waren
vaak hardwerkende maar arme mensen die voor hun
levensonderhoud kippen en andere huisdieren hielden.
Deze talrijke rondlopende kippen waren er reden toe om
de buurt naar hen te vernoemen: de Kippenbuurt. De
Afb. 14 De ruïne vóór de aanvang van de restauratie en het gedeeltelijk herstel, circa 1860. Er staat nog een boerderij binnen het
ruïnecomplex. Noord-Hollands Archief, de beeldbank.
(10) NHA. Ambachtsbestuur van Velsen, inv. 13 fo. 49v.
(11) NHA. ORA. Velsen, inv. nr. 967 fo. 55v. S. Rolle, Gisteren
haast onherkenbaar, IJmuiden 1982. NHA. Notarieel Archief
Velsen, inv. nr. 22 akte 29. NHA. Ambachtsbestuur van Velsen,
Verpondingen Velsen, lijst van alle de Nieuw getimmerten of
verbeterring van gebouwen, 1781. Inv. nr. 112A.
(12) NHA. ORA. Velsen, inv. nr. 27 akte 27. NHA. Kadaster
Velsen, art. 175. Wim Post, Hartenlust, Haarlem 1988.
(13) Peter Zonneveld, een 'Hertog' op Brederode. Bewoners en
gebruikers van Brederode tussen 1500 en 1800. Het ledenbulletin
"Velisena" van de historische Kring Velsen, jaargang 18, 2009.
(14) J. Kamphuis en D.N.B.M. Hermans, De ruïne van
Brederode, bulletin KNOB 1990-3. Wim Post, Buitenplaatsen van
Bloemendaal, Haarlem 1992.
Afkorting: NHA, Noord-Hollands Archief Haarlem.
40
KLEERBLEEKERIJ „MIDDENVAART"
OPGERICHT 1771 TELEF. 22290
SANTPOORT NABIJ haarlem
SPECIALE AFD. FIJNGOED
DAGELIJKSCHE AUTODIENST
Haarlem Overveen Bloemendaal
WEKELIJKSCHE AUTODIENST
Amsterdam Beverwijk Velsen
IJmuiden Schoten
PRIJSCOURANT OP AANVRAGE
GEGARANDEERDE HELOEnE EN NETTE AFWERKING OER GOEDEREN
Afb. 1 Advertentie van wasserij Middenvaart van de weduwe van
Bruno Klauwers, ca. 1925.
j
Afb. 2. Kaart van de Kippenbuurt uit 1882. Het perceel 1006
(schuin boven perceel 839) is nu de Uitendaalstraat 16.
41