1
mÊSSrz
Uitendaalstraat werd in die tijd de Kippenlaan genoemd.
Gezien het aantal seizoenkrachten dat hier wilde blijven,
in combinatie met de mogelijkheden voor werk in de
directe omgeving, verhuisden deze nieuwbakken Vaarters
vaak al na enige tijd naar o.a. Schoten, Haarlem of
Heemstede om een verder bestaan op te bouwen.
De bewoners uit de Kippenbuurt waren bij een deel van
de vaste bevolking van Jan Gijzen minder geliefd vanwege
de onrust die men nogal eens op het dorp veroorzaakte.
Het harde bestaan, de armoe en de vele cafés op het dorp
waren niet altijd een goede combinatie en drankmisbruik
leidde vaak tot agressiviteit en vechtpartijen. Als u
nu door de Uitendaalstraat of Platvoetstraat wandelt,
heeft u waarschijnlijk niet het gevoel dat u zich tussen
de ruziezoekende dorpsgenoten of "messentrekkers"
bevindt. Maar dat was 150 jaar geleden wel anders.
De bouw van de woonwijk De Elta
Aan het einde van de 19e - en in het begin van de 20e
eeuw kwam er vanuit de opkomende volkspartijen
steeds meer aandacht voor de woonkwaliteit en
woonhygiëne van de arbeidersklasse. Hoewel wij ons
dat vandaag de dag moeilijk kunnen voorstellen waren
allerlei voorzieningen als bijvoorbeeld stromend water,
een toilet, riolering of aparte slaapruimten eerder een
Belangrijke bewoners aan de Stationsweg (zoals de
Wüstelaan destijds heette) vonden deze ontwikkelingen
zorgelijk en ongewenst op hun rustige dorp. Toen in
1879 het huis aan de Stationsweg (Wüstelaan) 32 werd
gebouwd en daar de heer Veldhoven, hovenier van de
familie Wüste van Spaarnberg, kwam te wonen, werd
deze snel benoemd tot onbezoldigd veldwachter. Toen
de heer Veldhoven met pensioen ging nam de familie
Wüste opnieuw actie en lieten zij in 1920 tegenover
het pand van de heer Veldhoven (op Stationsweg 11)
een nieuw huis bouwen voor de nieuwe veldwachter.
Achtereenvolgens woonden hier de agenten Bakker en De
Bruin. Zo werd ervoor gezorgd dat "de arm van de wet"
op loopafstand was van mogelijke problemen en de rust
zo goed mogelijk bewaard werd.
uitzondering dan regel. Veel woningen hadden rond 1915
nog een pomp en, bij gebrek aan riolering, werd gebruik
gemaakt van een (buiten)toilet, lozend op een beerput of
op wisseltonnen. De laatsten werden wekelijks door de
gemeente omgeruild. Wegens de wat minder frisse lucht
werd de gemeentelijke transportkar de "Boldootwagen"
genoemd. Woningbouwverenigingen namen - vaak
werkend vanuit een coöperatie - het voortouw om
BP!
Afb. 6 Agent De Bruin in de duinen bij de gestolen brandkast
van de firma Wulfers. Foto 1943.
woningen met eigentijdse voorzieningen voor arbeiders te
gaan bouwen.
AA/oningbouwverenigingen met klinkende namen
als Eigen Haard, Patrimonium en Brederode bouwden
tussen 1890 en 1930 veel nieuwe wijken in Velsen,
Bloemendaal, Schoten en Haarlem. Wethouder H. ter
Burg van de gemeente Velsen stimuleerde de sociale
woningbouw en hij verleende in 1916 aan de (R.K.)
woningbouwvereniging IJmuiden toestemming om ten
noorden van de Kippenbuurt 54 woningwetwoningen
te bouwen. In 1927 kwamen er aan de oostkant van De
Elta, aan de Uitendaalstraat, nog 14 huizen bij.
De huizen in wat later De Elta zou gaan heten werden
gebouwd door aannemer Piet Rings, beter bekend als
"Dolle Piet". Rings en zijn zoon Piet jr. bouwden veel
woningen en nutsgebouwen in Santpoort en Schoten,
waaronder de villa/pension Buiten Zorg op de hoek van
de Duinweg en de Conollyweg en de St. Bavoschool van
Schoten en Jan Gijzen, gelegen aan de Jan Gijzenvaart in
Schoten, nu de jeugdherberg in Haarlem-Noord.
De naamgever van "De Elta"
Zoals in bovenstaand hoofdstuk al is beschreven liet de
kwaliteit van de huizen aan het begin van de 20ste eeuw
veel te wensen over. Groot was dus het enthousiasme van
de bewoners van de nieuwe woonwijk op Jan Gijzenvaart
toen zij hun huizen met een heuse keuken met stromend
v
water, een binnen toilet, een paar slaapkamers en een
tuin mochten betrekken. Toen kort na de oplevering van
de huizen in 1919 de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling
Amsterdam (ELTA) werd gehouden, maakte dit moderne
technologische evenement op velen een enorme indruk.
Al snel werd er door de inwoners van de nieuwe huizen
enthousiast een parallel getrokken van het luchtvaart
mirakel naar de eigen moderne woningen en werd
de woonbuurt vernoemd naar de afkorting van de
luchtvaart tentoonstelling: Elta.
Na de euforie van de eerste jaren, wees de praktijk
uit dat de bouwkwaliteit van de huizen, op zijn best
gezegd, middelmatig was. Dat betekende ongemak voor
de bewoners en vooral extra onderhoudskosten voor
de woningbouwvereniging. Eén en ander leidde tot het
gezegde dat "aannemer Rings De Elta gebouwd had met
zes zakken zand en één zak cement...". Feit was wel dat
Afb. 4. De Uitendaalstraat op hetzelfde punt in 1937. Geheel links
het huis van Van der Vlugt, sinds 1950 woonde Jaap Handgraaf
daar. Het witte huisje is Uitendaalstraat 16. In het rechtse
witte huis woonde de familie Oudendijk en na W02 de familie
Dingerdis.
Afb. 3. De Uitendaalstraat in 1960 in westelijke richting met zicht
op het huis van Van der Vlugt. Geheel links het huis van Van der
Vlugt, sinds 1950. Geheel links Uitendaalstraat 16.
Afb. 5. Wüstelaan (Stationsweg) 11. In 1920 in opdracht van
mevrouw Wüste gebouwd voor veldwachter Bakker.
42
Afb. 7 Terburgstraat gezien in noordelijke richting. Foto 1925.
Afb. 8 Terburgstraat in noordelijke richting met zicht op de inrit
van Bleek en Hove. Foto 1955.
43
