1 mÊSSrz Uitendaalstraat werd in die tijd de Kippenlaan genoemd. Gezien het aantal seizoenkrachten dat hier wilde blijven, in combinatie met de mogelijkheden voor werk in de directe omgeving, verhuisden deze nieuwbakken Vaarters vaak al na enige tijd naar o.a. Schoten, Haarlem of Heemstede om een verder bestaan op te bouwen. De bewoners uit de Kippenbuurt waren bij een deel van de vaste bevolking van Jan Gijzen minder geliefd vanwege de onrust die men nogal eens op het dorp veroorzaakte. Het harde bestaan, de armoe en de vele cafés op het dorp waren niet altijd een goede combinatie en drankmisbruik leidde vaak tot agressiviteit en vechtpartijen. Als u nu door de Uitendaalstraat of Platvoetstraat wandelt, heeft u waarschijnlijk niet het gevoel dat u zich tussen de ruziezoekende dorpsgenoten of "messentrekkers" bevindt. Maar dat was 150 jaar geleden wel anders. De bouw van de woonwijk De Elta Aan het einde van de 19e - en in het begin van de 20e eeuw kwam er vanuit de opkomende volkspartijen steeds meer aandacht voor de woonkwaliteit en woonhygiëne van de arbeidersklasse. Hoewel wij ons dat vandaag de dag moeilijk kunnen voorstellen waren allerlei voorzieningen als bijvoorbeeld stromend water, een toilet, riolering of aparte slaapruimten eerder een Belangrijke bewoners aan de Stationsweg (zoals de Wüstelaan destijds heette) vonden deze ontwikkelingen zorgelijk en ongewenst op hun rustige dorp. Toen in 1879 het huis aan de Stationsweg (Wüstelaan) 32 werd gebouwd en daar de heer Veldhoven, hovenier van de familie Wüste van Spaarnberg, kwam te wonen, werd deze snel benoemd tot onbezoldigd veldwachter. Toen de heer Veldhoven met pensioen ging nam de familie Wüste opnieuw actie en lieten zij in 1920 tegenover het pand van de heer Veldhoven (op Stationsweg 11) een nieuw huis bouwen voor de nieuwe veldwachter. Achtereenvolgens woonden hier de agenten Bakker en De Bruin. Zo werd ervoor gezorgd dat "de arm van de wet" op loopafstand was van mogelijke problemen en de rust zo goed mogelijk bewaard werd. uitzondering dan regel. Veel woningen hadden rond 1915 nog een pomp en, bij gebrek aan riolering, werd gebruik gemaakt van een (buiten)toilet, lozend op een beerput of op wisseltonnen. De laatsten werden wekelijks door de gemeente omgeruild. Wegens de wat minder frisse lucht werd de gemeentelijke transportkar de "Boldootwagen" genoemd. Woningbouwverenigingen namen - vaak werkend vanuit een coöperatie - het voortouw om BP! Afb. 6 Agent De Bruin in de duinen bij de gestolen brandkast van de firma Wulfers. Foto 1943. woningen met eigentijdse voorzieningen voor arbeiders te gaan bouwen. AA/oningbouwverenigingen met klinkende namen als Eigen Haard, Patrimonium en Brederode bouwden tussen 1890 en 1930 veel nieuwe wijken in Velsen, Bloemendaal, Schoten en Haarlem. Wethouder H. ter Burg van de gemeente Velsen stimuleerde de sociale woningbouw en hij verleende in 1916 aan de (R.K.) woningbouwvereniging IJmuiden toestemming om ten noorden van de Kippenbuurt 54 woningwetwoningen te bouwen. In 1927 kwamen er aan de oostkant van De Elta, aan de Uitendaalstraat, nog 14 huizen bij. De huizen in wat later De Elta zou gaan heten werden gebouwd door aannemer Piet Rings, beter bekend als "Dolle Piet". Rings en zijn zoon Piet jr. bouwden veel woningen en nutsgebouwen in Santpoort en Schoten, waaronder de villa/pension Buiten Zorg op de hoek van de Duinweg en de Conollyweg en de St. Bavoschool van Schoten en Jan Gijzen, gelegen aan de Jan Gijzenvaart in Schoten, nu de jeugdherberg in Haarlem-Noord. De naamgever van "De Elta" Zoals in bovenstaand hoofdstuk al is beschreven liet de kwaliteit van de huizen aan het begin van de 20ste eeuw veel te wensen over. Groot was dus het enthousiasme van de bewoners van de nieuwe woonwijk op Jan Gijzenvaart toen zij hun huizen met een heuse keuken met stromend v water, een binnen toilet, een paar slaapkamers en een tuin mochten betrekken. Toen kort na de oplevering van de huizen in 1919 de Eerste Luchtvaart Tentoonstelling Amsterdam (ELTA) werd gehouden, maakte dit moderne technologische evenement op velen een enorme indruk. Al snel werd er door de inwoners van de nieuwe huizen enthousiast een parallel getrokken van het luchtvaart mirakel naar de eigen moderne woningen en werd de woonbuurt vernoemd naar de afkorting van de luchtvaart tentoonstelling: Elta. Na de euforie van de eerste jaren, wees de praktijk uit dat de bouwkwaliteit van de huizen, op zijn best gezegd, middelmatig was. Dat betekende ongemak voor de bewoners en vooral extra onderhoudskosten voor de woningbouwvereniging. Eén en ander leidde tot het gezegde dat "aannemer Rings De Elta gebouwd had met zes zakken zand en één zak cement...". Feit was wel dat Afb. 4. De Uitendaalstraat op hetzelfde punt in 1937. Geheel links het huis van Van der Vlugt, sinds 1950 woonde Jaap Handgraaf daar. Het witte huisje is Uitendaalstraat 16. In het rechtse witte huis woonde de familie Oudendijk en na W02 de familie Dingerdis. Afb. 3. De Uitendaalstraat in 1960 in westelijke richting met zicht op het huis van Van der Vlugt. Geheel links het huis van Van der Vlugt, sinds 1950. Geheel links Uitendaalstraat 16. Afb. 5. Wüstelaan (Stationsweg) 11. In 1920 in opdracht van mevrouw Wüste gebouwd voor veldwachter Bakker. 42 Afb. 7 Terburgstraat gezien in noordelijke richting. Foto 1925. Afb. 8 Terburgstraat in noordelijke richting met zicht op de inrit van Bleek en Hove. Foto 1955. 43

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2014 | | pagina 23