De gemeentekwekerij van
Velsen
kraamafdeling, wat er uiteindelijk toe leidt, dat per
1 september 1968 de bevallingen in Najade worden
"gestaakt". Dat is ook het jaar waarin de villa Zorgvrij,
waar de zusters Dolleman en Groeneveld eerder
vertoefden, wordt gesloopt. In de Najadeperiode zijn
maar liefst 4000 baby's geboren!
Nu komt de gemeente wel over de brug en fourneert
f. 75.000,- voor de nodige aanpassingen aan het gebouw
om de exploitatie uitsluitend als herstellingsoord te
kunnen voortzetten. Tevens worden de pensioenen van
de zusters veiliggesteld als dank voor hun inspanningen
voor de gemeenschap.
In de periode 1968 tot 1977 blijft Najade dienst doen
als rust- en herstellingsoord. Daarna wordt de villa een
dependance van het Provinciaal Ziekenhuis en eindigt
in feite, als men naar de doelstellingen van de zusters
Dolleman en Groeneveld kijkt, hier ook het verhaal.
Oogst
Margaretha Dolleman en Maria Groeneveld hebben
kunnen terugkijken op een intensief en arbeidzaam
leven, waar vreugde en verdriet vaak hand in hand
gingen, maar waarin geloof en doorzettingsvermogen
hen elke keer weer op de been hielden.
Het blijft een mooie gedachte te weten dat hun namen
nu nog steeds in veler herinnering voortbestaan.
Maria Groeneveld: 21-11-1895 - 22-02-1961 (65 jaar)
Geertruida Margaretha Dolleman: 28-08-1889 - 31-01
1965 (75 jaar)
Kees Groeneveld, de broer van Marie Groeneveld, hielp
zijn zus in 1937 met het onderhoud van de tuin van
Valckenhoef. Hij ontmoette daar zijn toekomstige vrouw
Bep Mosmans, die daar ook werkzaam was. Zij kregen
samen drie kinderen.
Aan de geboortes binnen de familie Groeneveld is
redelijk goed af te lezen welke route de zusters tijdens
hun werkzame leven hebben afgelegd. Rob Groeneveld
werd in 1943 in villa Veelzicht geboren, Dick Groeneveld
volgde 4 jaar later in villa Zorgvrij/Us Honk en zusje
Jacqueline in 1959 in Huize Najade.
Bronvermeldingen
J. Morren
Inleiding
De gemeentekwekerij van Velsen ligt aan de
Rijksweg in Velserbroek. Van oorsprong was het een
particuliere kwekerij in de Hofgeest. De Hofgeest en de
Velserbroekpolder vielen in het verleden voor een groot
deel onder de woonkern Santpoort.
In de periode dat de kwekerij in bezit was van de
gemeente Velsen groeide hij uit tot een onderneming
met een grote boomkwekerij, een prachtige plantenkas
en broeibakken voor de teelt van plantgoed voor de
plantsoenen. Helaas is dit nu niet meer het geval:
de economische teruggang en de concurrentie van
de gemoderniseerde particuliere kwekerijen noopte
de gemeente Velsen sterk te bezuinigen op het
plantsoenenonderhoud. De kas en broeibakken zijn
verdwenen en de boomkwekerij is veel kleiner geworden
omdat een deel van de kwekerij is verkocht. Mijn vader,
Andries Morren, heeft op deze kwekerij gewerkt, zowel in
de tijd dat de kwekerij in particuliere als in gemeentelijke
handen was. Regelmatig vertelde hij mij over de
geschiedenis van de kwekerij; hierdoor kan ik een aantal
wetenswaardigheden vertellen, die in archieven niet te
vinden zijn.
De stichting van de kwekerij
De geschiedenis van de kwekerij begint in 1896. In
dit jaar hebben de smid Gerrit Keers, de geneesheer,
heel- en verloskundige Willem Jan Hendrik La Lau, de
timmerman Hermanus van Wort, de loodgieter Johannes
Cornelis Bonarius en de wagenmaker Wilhelmus
Cats een perceel in bezit aan de Rijksstraatweg, nu de
Rijksweg. Zij woonden allen in Velsen.
Het perceel was onderverdeeld in een weiland, een erf
en een stukje bosgrond. Het perceel lag ter hoogte van
de huidige gemeentekwekerij van Velsen. Zij verkochten
dit perceel in 1896 aan Pieter Hulsebosch Corneliszoon,
een bloembollenkweker en koopman uit Overveen voor
25.000 gulden.1
Hulsebosch begon hier een bloembollenkwekerij en liet
in 1909 hier een schuur bouwen. Voor zover bekend bleef
hij in Overveen wonen. Hij overleed in 1914.
In 1916 kwam de kwekerij in bezit van Hendricus van
der Schoot, een vleeshouwer uit Santpoort. Hoe hij de
kwekerij in bezit kreeg is niet bekend. Nog op dezelfde
dag dat hij de kwekerij verwierf, verkocht hij een deel van
de kwekerij door aan Wilhelmus Bonifacius Gozeling uit
Velsen voor 10.150 gulden.2 De rest van de kwekerij werd
in twee delen aan anderen verkocht. Wilhelmus Gozeling
was in 1890 verhuisd van Haarlem naar Velsen en ging
wonen aan de Rijksstraatweg 88 (later nr. 234 of 236. De
bronnen spreken elkaar hier tegen.)
Gozeling was al in 1913 gestart met zijn kwekerij.
We mogen er van uit gaan dat de oude eigenaar,
Pieter Hulsebosch, al voor zijn overlijden was gestopt
met zijn kwekerij en hem vanaf 1913 verhuurde aan
Wilhelmus. Deze was getrouwd met Johanna Ausum
en ze kregen vijf kinderen: Petrus Franciscus, Hubertus
Wilhelmus, Wilhelmina Catharina, Christina Francina
en Geertruida Johanna. Op het perceel begon hij een
bloem-, vaste planten- en heesterkwekerij. De kwekerij
Noord-Hollands Archief: correspondentie gemeente Velsen, mr. L.
Vorstman, L. Bangma, G. M. Dolleman en M. Groeneveld
Santpoort's weekblad (september 1947, december 1948)
Aantekeningen D. Groeneveld
"De Zandpoort" nr. 20, 2007, Stichting Santpoort: "Het verhaal van
de villa "Najade" en haar bewoners".
"De Zandpoort" nr. 14, 1999, pag. 28: Informatie over villa
Zorgvrij/ Us Honk
Ds. Arie van der Veer: betekenis van "Maranatha"
32
Afb. 1 De kwekerij rond 1930. 647 de kwekerij met schuur, 648 de
woning van Jacob Rensen en 616 de boerderij van Pieter Rensen.
Tekening J. Morren, naar een kadastrale wijzigingskaart uit de
Beeldbank van het Noord-Hollands Archief Haarlem.
33
