Sint-Patrick, de zendeling laat de heilige grot ommuren en
voorzien van een afsluitbare poort. De sleutel gaf hij aan
een abt van een nabijgelegen klooster.
Gespannen verwachtingen
Wat mag een pelgrim zoal verwachten bij een bezoek aan
het eiland Ulton? De duur van de ceremoniële handelin
gen was 40 dagen, nl. de lengte van de vastentijd vooraf
gaande aan Pasen.
Bij aankomst moet men blootsvoets verder naar het nabi
jgelegen klooster waar men 15 dagen een ritus ondergaat
van vasten, bidden en het zich voorbereiden op de toedi
ening van de heilige sacramenten. Daarna pas volgt het
bezoek aan de donkere grot waar de pelgrims gezamenlijk
de nacht doorbrachten om de straffen, voorpoorten der
hel, gade te slaan.
Door het aanroepen van Christus als redder, kon men
echter gereinigd worden van zonden, wat de kans op
een enkele reis naar dit oord aanzienlijk verkleinde. In
de vroege ochtend werd de toegang tot de grot door de
monniken ontsloten.
De pelgrims worden na deze beproevingen teruggeleid
naar het klooster, alwaar zij in de kerk opnieuw 15 dagen
God eren met lofzang en gebed, op weg naar Pasen.
Geloven
Wie twijfelt aan het waarheidsgehalte van deze afschuwe
lijke taferelen die zich voor het oog van de pelgrims
voltrokken, kan wellicht milder worden gestemd door de
omstandigheden waaronder de pelgrims de ceremoniën
ter boetedoening ondergingen.
Allereerst bevinden we ons in een periode van de geschie
denis, de middeleeuwen, die doordrenkt is van religieus
besef en grote macht van de roomse kerk.
Dan de lange en vermoeiende reis naar de plaats van
bestemming, gevolgd door de prelude vol liturgische,
waarschijnlijk sterk beïnvloedende rituelen van monnik
en, voorafgaande aan het bezoek aan de grot, gelegen in
drassig gebied met moerasdampen.
Tel daarbij op de hoeveelheid pelgrims in deze kleine grot
die, na zo lang naar dit reisdoel te hebben uitgekeken, alle
de wens en ook de wil bezaten die nacht de schrikbeelden
te ervaren, waarover men zoveel gehoord had. En dan nog
de wetenschap, dat men alleen door het aanroepen van
Jezus als redder kon voorkomen mee te worden gezogen
in deze hete helse poel der ondergang. Hoeveel meer is er
nodig om uiteindelijk in massale vervoering deze schrik
beelden voorbij te zien trekken?
Tja, en wie dan na zo'n nacht toch tot de conclusie komt
niets gezien, gehoord noch ervaren te hebben, heeft deze
lange reis voor niets gemaakt: een zinloze pelgrimage!
Kom daar maar eens mee thuis.
Als afsluiting volgen dan opnieuw 15 dagen in het klooster
om de "opgedane ervaringen" met de monniken en mede
pelgrims te delen, God lof te brengen en te danken voor de
vermanende beelden, alsook ter reiniging van zonden.
Sint-Patriciuskapel
Dat de pelgrimage op Jan van Brederode een diepe indruk
heeft gemaakt, blijkt uit het feit, dat hij betrekkelijk snel na
zijn terugkomst in 1399 een kapel laat bouwen ter ere van
Sint-Patrick. Het was niet ongewoon in die tijd, dat vermo
gende edelen kapellen stichtten of kerkelijke giften deden
uit dankbaarheid voor verhoorde gebeden of met het doel
missen te laten opdragen voor hun eigen zielenheil en dat
van hun familieleden.
Deze kapel wordt gebouwd op de kruising Hoofd
straat-Huis ten Biltstraat, waar nu modezaak Hop staat.
Op die plek is dan nog nauwelijks sprake van bebouwing.
De tegenoverliggende Vlugthovenstraat leidde vroeger
rechtstreeks naar slot Brederode. De kapel staat op meer
dere kaarten ingetekend.
Bij ingebruikname van de kapel stelt Jan Van Brederode
gelden beschikbaar "in die eer Gods ende Sinte Patricius
mit twee missen ter weeck".
De Brederodes beheerden de kapel tot 1450; het patro-
naatsrecht en de vicarie worden dan overgedragen aan het
Carmelietenklooster in Haarlem. Het gebouw en bijbe-
Afb. 2: Huidige winkelpand Hop. Onder de muur aan de
westzijde, evenwijdig aan de Hoofdstraat, is een één meter
dikfundament gevonden van gele en rode baksteen van rond
1400. Foto: J.O. Baron
43
