Jeannette van den Bergh van Eysinga - Elias
ook vaak Nettie genoemd, werd geboren in 1880 in Am
sterdam. Ze bezocht de HBS voor meisjes en studeerde
daarna Nederlandse letteren in Utrecht. Als een van de
eerste vrouwen promoveerde zij in 1906 op een histo
risch onderwerp: 'De historiographie van de Bataafsche
Republiek'. In datzelfde jaar trouwde ze met Dr. Gustaaf
Adolf van den Bergh van Eysinga, predikant en later
hoogleraar in Utrecht en vervolgens in Amsterdam. In
de jaren voor hun huwelijk hadden ze samen al wijsgeri
ge publicaties verzorgd.
Het paar trok eerst naar Brabant en kreeg drie dochters.
In januari 1915 werd Gustaaf predikant in Santpoort en
bleef dat tot 1936. Het gezin woonde kort aan de Hoofd
straat; vanaf 1917 bewoonden ze de nieuw gebouwde
Pastorie aan de Burgemeester Enschedélaan.
Jeannette was een schijnbaar onvermoeibare, onder
nemende en veelzijdige vrouw. Heel haar leven bleef
ze wetenschappelijk actief, ze schreef over filosofische,
historische en letterkundige onderwerpen. Zo versche
nen er van haar hand twee boeken over Multatuli. En ze
raakte geïnteresseerd in de vrouwenbeweging.
In 1913 werkte ze mee aan de belangrijke publicatie 'Het
Encyclopedisch Handboek De Vrouw, de vrouwen
beweging en het vrouwenvraagstuk'; ze schreef een
historisch overzicht van de prestaties van de vrouw in
de filosofie. Ze werd ook redactielid van het Maandblad
voor vrouwenstudies. Samen met de bekende feministe
Clara Wichmann, die één van de oprichtsters was van
de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht, schreef
ze voor de tentoonstelling De Vrouw 1813-1913 het boekje
'De Vrouw in Nederland voor honderd jaar en thans',
waarin zij duidelijk wilden maken hoe groot het verschil
was tussen de vrouw in 1813 ('een afgeleefde, versteen
de vrouwencultuur', volgens Jeannette) en de actieve
vrouwenbeweging in 1913.
Ook gaf ze veel lezingen. Zodra ze in Santpoort was
komen wonen, verzorgde ze lezingen in Santpoort en
omgeving over letterkundige en wijsgerige onderwer
pen, maar ook over onderwerpen die met de Wereld
oorlog te maken hadden zoals over de geschiedenis van
België; waarom België "door zijn ligging slachtoffer van
de naijver van zijn groote buren werd."
In 1916 was ze, samen met haar man betrokken bij de op
richting van de Internationale School voor wijsbegeerte
in Amersfoort.
Zij was lid van het Comité dat de oprichting voorbereid
de. Frederik van Eeden was ook lid van het Comité, dat
vergaderde op 'Walden', de bekende kolonie van Van Ee
den. Dit zegt ook iets over de denkrichting van het paar
Van den Bergh van Eysinga. Zij waren hervormd, maar
radicaal-vrijzinnig. Ze sloten zich aan bij de Woodbroo-
kers en waren aanhanger van de radicale, Hegeliaanse
filosoof Bolland.
In 1915 raakte zij bevriend met Henriëtte de Clercq;
samen leidden zij de Afdeeling Santpoort van de Neder
landsche Bond voor Vrouwenkiesrecht.
Ze bleef haar hele leven schrijven en doceren. In Amers
foort, maar ook aan verschillende Volksuniversiteiten,
in het bijzonder die van Haarlem. Van deze laatste
Volksuniversiteit was zij 'medeoprichtster'. Ook gaf
zij huishoudcursussen, die in 1947 tot de naar haar ge
noemde gemeentelijke huishoudschool te Velsen zouden
uitgroeien. In Haarlem heeft ze Nederlands gegeven
aan de HBS en korte tijd aan het Kennemerlyceum in
Bloemendaal. Vervolgens was zij lange tijd lid van het
bestuur en het curatorium van deze school.
Toen Gustaaf afscheid genomen had als predikant,
woonde het paar de rest van hun leven in Bloemendaal.
In 1957zijn zij kort na elkaar overleden.
Jeannette Van de Bergh van Eysinga-Elias (1940)
najaar 20181 Stichting Santpoort
Beeldbank Noord Hollands Archief.
10