van onroerend goed, verhuur van landbouwgrond en
verkoop van landbouwproducten, zoals hooi. Daarnaast
zijn er annonces van de verkoop van het etablissement
zelf. Dan krijgen we ook een indruk van de omvang en
faciliteiten van het gebouwencomplex. De namen van
de oude en/of nieuwe herbergier, kastelein of "hospes"
geven ook een aanwijzing voor de naam van de eige
naar-bezitter van de herberg. Eigendom en exploitatie
vielen veelal samen.
N.B Hierna zal ik mij meestal onthouden van bronver
meldingen, exacte data enz. Wel zal ik voor de couleur lo
cale en de historische sfeertekening in (bekorte) citaten
veelal de oorspronkelijke spelling aanhouden, ook van de
in akten vaak zeer verschillend geschreven eigennamen.
Een vroege vermelding van de Valk treffen we aan in
1693. "Op Saturdag, den 7 February ten 3 uuren precies,
sal men ten Huyse van Symon de Brack, Hospes in de
Valk in de Santpoort, by openbare Opveylinge verkopen
een seer vermaeckelijcke Hofstede, gelegen in de Banne
van Velsen, genaemt Velser-oog; voorsien met fijn Huy-
singe, Boomgaerden, Visschery, Duyve-vlucht en Lant."
Vaak wisselt de herberg van eigenaar. In 1727 wordt Cor-
nelis van Paddenburg als zodanig genoemd, terwijl in
1737 en 1748 Jacobus van Veen als hospes optreedt. In
1752 staat de Valk weer te koop: "Uyt de hand te koop een
extra welgelegen herberg, genaamd de GROENE VALK,
met zyne ruyme huyzingen, stallingen voor koeyen en
paerden, hooyhuys, schuur en werf, staande en gelegen
in de Santpoort, waar in de Tappers Neering zedert veele
Jaaren is en noch met succes wordt gedaan: Te bevraagen
aan de Wed. Jacobus van Veen, woond in gemelde her
berg; of aan Abraham van Kalker, Schout te Velzen." (De
schout of burgemeester trad in plattelandsgebieden als
notaris op.)
De nieuwe eigenaar verkoopt zijn bezit na amper vier
jaar via een advertentie in nog bloem- en woordenrijker
taal: "Uyt de hand te koop: Een HERBERG, genaamd De
GROENE VALK, zynde uyt het zelve een ruym Landgezigt
en over het Y en na de Dorpen daaraan gelegen; het Huys
is voorzien met ruim Voorhuys, verscheyde zo Boven- als
Beneden-Kamers, een grote en een kleyne Kook-Keuken,
een Snuyvertje [kookhuisje], ruyme wyn en Bier-Kelders,
Kleer-Zolders en alle verdere Commoditeyten, ach
ter aan hetzelve Huys een nieuwe Steene Paerden- en
Koeyen-Stallinge, waarin 22 Koeyen en 14 Paerden ruym
kunnen staan, daarboven een ruyme Hooy- en Stroo-Zol-
der, mitsgaders op de zyde van 't Huys een extra groote
Schuur, om Rytuygen en Vee in te bergen, daarboven een
Hooy- en Stroo-zolder, aan de andere zyde van 't Huys
een ruyme nieuwe Kolf-Baan, en verder een ruym Erf
en Werf, daarop een Kegel-Baan etc. Die daar gading in
heeft, kan zich addresseeren aan den Eygenaar Hendrick
Franken, woonende in 't zelve Huys, of aan Abraham van
Kalker, Schout te Velsen." (Deze van Kalker was jurylid bij
de eerste harddraverij van Santpoort.) Kortom, het kan
niet op: in een paar jaar is flink geïnvesteerd.
Deze beschrijving toont dat de herberg diverse functies
had: pleisterplaats en stalling voor paarden en ander vee;
eetgelegenheid; café; en oord van vermaak. (Het kolfspel
bereikte in die tijd een grote populariteit. Anno 1744 be
schikte ook herberg De Wildeman bijvoorbeeld over een
kolfbaan.)
Zonder vermelding van eigenaar volgt al in 1761 de vol
gende verkoop: "Uit de hand te koop een magnifique
en capabele neeringryke Herberg, genaamt DE GROENE
VALK, met zyn comodieuse nieuwgeboude Paarde- en
Koestallen, voor meer dan 50 Paarden en 22 Koebeesten,
nevens een royale Kolfbaan, Moestuin, Erve en Werf."
Wat er ook verandert, de Franse taal rukt op.
In 1778 wordt Johannes Wymans als kastelein genoemd.
Hij fungeert als herbergier ook als vertrouwenspersoon,
blijkens een tragisch bericht in 1780: "Op Vrydag, den 28
April, 1780, is onder het Velser Quartier, digt by de Zand
poort, uit haar Huis gegaan zekere VROUW, zynde nog
in een zwakken toestand, en naardien haar Man, naar
alle aangewende moeite, niet heeft kunnen ontdekken,
waar zy zich ophoud; zo werd dezelve op het vriendelijkst
verzogt wederom naar Huis, en bij haar Man te komen
zullende in alle liefde worden ontvangen. Iemand naricht
van haar verblyf kunnende geeven word verzogt, zulks
te doen aan Monsr Jan Wyman, Kastelein in de Groene
Valk, in de Zandpoort, zullende daarvoor eerlyk worden
beloond." Een echtelijke tragedie?
In 1786 is er weer eens een wisseling van de wacht: "Uit
de hand te koop een florisant en opnieuw doortimmerd
LOGEMENT, genaamd De GROENE VALK, gelegen in de
najaar 2018 Stichting Santpoort
26