van onroerend goed, verhuur van landbouwgrond en verkoop van landbouwproducten, zoals hooi. Daarnaast zijn er annonces van de verkoop van het etablissement zelf. Dan krijgen we ook een indruk van de omvang en faciliteiten van het gebouwencomplex. De namen van de oude en/of nieuwe herbergier, kastelein of "hospes" geven ook een aanwijzing voor de naam van de eige naar-bezitter van de herberg. Eigendom en exploitatie vielen veelal samen. N.B Hierna zal ik mij meestal onthouden van bronver meldingen, exacte data enz. Wel zal ik voor de couleur lo cale en de historische sfeertekening in (bekorte) citaten veelal de oorspronkelijke spelling aanhouden, ook van de in akten vaak zeer verschillend geschreven eigennamen. Een vroege vermelding van de Valk treffen we aan in 1693. "Op Saturdag, den 7 February ten 3 uuren precies, sal men ten Huyse van Symon de Brack, Hospes in de Valk in de Santpoort, by openbare Opveylinge verkopen een seer vermaeckelijcke Hofstede, gelegen in de Banne van Velsen, genaemt Velser-oog; voorsien met fijn Huy- singe, Boomgaerden, Visschery, Duyve-vlucht en Lant." Vaak wisselt de herberg van eigenaar. In 1727 wordt Cor- nelis van Paddenburg als zodanig genoemd, terwijl in 1737 en 1748 Jacobus van Veen als hospes optreedt. In 1752 staat de Valk weer te koop: "Uyt de hand te koop een extra welgelegen herberg, genaamd de GROENE VALK, met zyne ruyme huyzingen, stallingen voor koeyen en paerden, hooyhuys, schuur en werf, staande en gelegen in de Santpoort, waar in de Tappers Neering zedert veele Jaaren is en noch met succes wordt gedaan: Te bevraagen aan de Wed. Jacobus van Veen, woond in gemelde her berg; of aan Abraham van Kalker, Schout te Velzen." (De schout of burgemeester trad in plattelandsgebieden als notaris op.) De nieuwe eigenaar verkoopt zijn bezit na amper vier jaar via een advertentie in nog bloem- en woordenrijker taal: "Uyt de hand te koop: Een HERBERG, genaamd De GROENE VALK, zynde uyt het zelve een ruym Landgezigt en over het Y en na de Dorpen daaraan gelegen; het Huys is voorzien met ruim Voorhuys, verscheyde zo Boven- als Beneden-Kamers, een grote en een kleyne Kook-Keuken, een Snuyvertje [kookhuisje], ruyme wyn en Bier-Kelders, Kleer-Zolders en alle verdere Commoditeyten, ach ter aan hetzelve Huys een nieuwe Steene Paerden- en Koeyen-Stallinge, waarin 22 Koeyen en 14 Paerden ruym kunnen staan, daarboven een ruyme Hooy- en Stroo-Zol- der, mitsgaders op de zyde van 't Huys een extra groote Schuur, om Rytuygen en Vee in te bergen, daarboven een Hooy- en Stroo-zolder, aan de andere zyde van 't Huys een ruyme nieuwe Kolf-Baan, en verder een ruym Erf en Werf, daarop een Kegel-Baan etc. Die daar gading in heeft, kan zich addresseeren aan den Eygenaar Hendrick Franken, woonende in 't zelve Huys, of aan Abraham van Kalker, Schout te Velsen." (Deze van Kalker was jurylid bij de eerste harddraverij van Santpoort.) Kortom, het kan niet op: in een paar jaar is flink geïnvesteerd. Deze beschrijving toont dat de herberg diverse functies had: pleisterplaats en stalling voor paarden en ander vee; eetgelegenheid; café; en oord van vermaak. (Het kolfspel bereikte in die tijd een grote populariteit. Anno 1744 be schikte ook herberg De Wildeman bijvoorbeeld over een kolfbaan.) Zonder vermelding van eigenaar volgt al in 1761 de vol gende verkoop: "Uit de hand te koop een magnifique en capabele neeringryke Herberg, genaamt DE GROENE VALK, met zyn comodieuse nieuwgeboude Paarde- en Koestallen, voor meer dan 50 Paarden en 22 Koebeesten, nevens een royale Kolfbaan, Moestuin, Erve en Werf." Wat er ook verandert, de Franse taal rukt op. In 1778 wordt Johannes Wymans als kastelein genoemd. Hij fungeert als herbergier ook als vertrouwenspersoon, blijkens een tragisch bericht in 1780: "Op Vrydag, den 28 April, 1780, is onder het Velser Quartier, digt by de Zand poort, uit haar Huis gegaan zekere VROUW, zynde nog in een zwakken toestand, en naardien haar Man, naar alle aangewende moeite, niet heeft kunnen ontdekken, waar zy zich ophoud; zo werd dezelve op het vriendelijkst verzogt wederom naar Huis, en bij haar Man te komen zullende in alle liefde worden ontvangen. Iemand naricht van haar verblyf kunnende geeven word verzogt, zulks te doen aan Monsr Jan Wyman, Kastelein in de Groene Valk, in de Zandpoort, zullende daarvoor eerlyk worden beloond." Een echtelijke tragedie? In 1786 is er weer eens een wisseling van de wacht: "Uit de hand te koop een florisant en opnieuw doortimmerd LOGEMENT, genaamd De GROENE VALK, gelegen in de najaar 2018 Stichting Santpoort 26

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2018 | | pagina 28