^5» Stichting Santpoort najaar 2019
gezag en had niets te maken met Russisch staatstoezicht
zoals de andere kerken.
Via een familielid kwam Lou Salomé in zijn kerk terecht.
De preek van Gillot sprak haar enorm aan en zij verzocht
hem haar te helpen.
Zo ontstond er een bijzonder contact tussen de zeven
tienjarige Lou Salomé en de 42-jarige Hendrik Gillot. De
dominee was erg onder de indruk van het intelligente
meisje. Hij besloot zich te wijden aan haar intellectuele
ontwikkeling. Ze kreeg onderricht in vergelijkende gods
dienstwetenschap en filosofie en ze las filosofen als Kant,
Schopenhauer en Voltaire. Aanvankelijk waren de bezoe
ken geheim, maar toen haar vader in 1879 gestorven was,
lichtte zij haar moeder in. Ze brak definitief met de kerk
van haar ouders, ze vond het bedrog om zich daar te la
ten aannemen.
Met Gillot kwam het echter tot een crisis. Van zijn kant
bleek het toch meer dan alleen intellectuele aantrek
kingskracht te zijn en de predikant, getrouwd en twee
kinderen, deed haar een huwelijksaanzoek.
Dit was een schok voor Lou. Gillot viel er mee van zijn
voetstuk. Zij besloot zich helemaal vrij te maken, weg van
alles.
Hendrik Gillot (1836-1916). Van 1873 tot 1900 predikant bij de
Nederlands Hervormde Kerk in Sint-Petersburg.
Vertrek uit Rusland
In die tijd was het niet eenvoudig voor vrouwen om te
gaan studeren. De Universiteit van Zürich was een van
de centra die ook vrouwen toelieten. Hier wilde zij heen,
maar nu ontstond er een groot probleem. Om daar te
kunnen studeren, had zij een paspoort nodig. De Russi
sche overheid weigerde haar echter een paspoort, omdat
een voorwaarde daarvoor was dat zij kerkelijk bevestigd
was.
De noodzaak van een paspoort of reispas was enigszins
onduidelijk in die tijd. Sommige staten eisten een derge
lijk document als hun inwoners het land verlieten of als
vreemdelingen hun land in kwamen. Maar in de praktijk
waren de grenzen open en kon je vrij reizen. Lou Salomé
kon in dit geval blijkbaar niet zonder een paspoort, want
zij nam een bijzondere stap om er aan te komen.
Zij accepteerde hulp van Gillot en reisde naar Nederland.
Hulp van dominee Frederik Willem Nicolaas
Hugenholtz
Hendrik Gillot had, toen hij in Leiden theologie studeer
de, Frederik Willem Hugenholtz leren kennen. Ze waren
ook nog collega's geweest in Zierikzee, tot Gillot naar
Sint-Petersburg vertrok.
Frederik Willem Hugenholtz was van 1875 tot 1885 pre
dikant aan de Nederlands Hervormde Kerk in Santpoort.
Hij was een vrijzinnige predikant met een sociale inslag.
In de periode Santpoort werkte hij mee aan de samen
stelling van de liederenbundel van de Nederlandse
Protestantenbond, waarin ook liederen van hemzelf op
genomen waren. In 1885 vertrok hij met zijn gezin naar
de Verenigde Staten en werd hij dominee in een kleine
vrijzinnige gemeente in Grand Rapids.
Met deze dominee nam Gillot contact op in zijn poging
Lou Salomé te helpen.
Belijdenis in Santpoort
Samen met haar moeder en Gillot reisde Lou Salomé in
mei 1880 naar Santpoort. Ze was toen negentien jaar. In
haar Lebensrückblick schreef zij hierover: "Ik kon name
lijk, omdat ik uit de kerk getreden was, van de Russische
overheid geen eigen pas krijgen voor mijn vertrek naar
Zürich. Toen stelde hij' voor om in een Hollands dorps-
1 Dominee Hendrik Gillot
19