De teelt van tabakszaad op
Duin en Kruidberg
Lieke Baron
Inleiding
Een speciale onderneming uit het tuinbouwverleden van
Santpoort is de tabakszaad kwekerij op Duin en Kruid-
berg. Theo Cremer start in 1962 met de Deli-Atjeh Maat
schappij het experiment om tabakszaad te gaan kweken
op een deel van het voormalige landgoed. Theo is de
kleinzoon van de Jacob Theodoor Cremer (1847-1923).
De familie is vanaf 1869 actief in de teelt en de handel in
tabak in Deli op Sumatra. Bij de start van de tabakszaad
kwekerij in Santpoort in 1962 door Theo kan men dus
goed gebruik maken van de grote kennis die zijn voor
gangers hebben opgebouwd.
De tabaksplant
De tabaksplant groeit van oorsprong in hoofdzaak in
Noord- en Midden-Amerika. Uit onderzoek blijkt dat de
oorspronkelijke bewoners mogelijk al vanaf 6000 v. Chr.
tabak gebruiken.
Zij draaien gedroogde bladeren in een grote rol, waarvoor
ze de naam tabacco gebruiken. De plant is wereldwijd
onder deze naam bekend geworden.De Indianen gebrui
ken de tabak niet alleen voor spirituele ervaringen, maar
ook voor de genezing van lichamelijke aandoeningen.
De Spanjaarden komen als eerste Europeanen met ta
bak in aanraking, als Columbus in 1492 Amerika ontdekt.
Daarna begint de tabak aan een snelle verspreiding in
Zuid-Europa en Noord-Afrika, mede ook vanwege de
geneeskrachtige werking die men dan aan de tabak toe
schrijft. Zo stuurt Jean Nicot, de Franse gezant in Lissa
bon, in 1560 een tabaksplant naar koningin Catherina de
Medici als middel tegen haar migraine. De tabaksplant is
naar hem vernoemd: Nicotiana Tabacum.
In 1828 ontdekken chemici de stof in de plant die zorgt
voor de effecten van tabak. De stof krijgt de naam van
Jean Nicot: nicotine.
Als de Engelsen in Noord-Amerika de tabak leren kennen,
wordt het gebruik van tabak gaandeweg ook populair in
Noord-Europa.
Vanaf het begin zijn er ook tegenstanders. Op veel plaat
sen krijgen rokers strenge straffen, zoals geseling, ver
banning en zelfs de doodstraf. Sultan Ahmed I van het
Ottomaanse Rijk komt met een eenvoudige oplossing:
hij laat een gat boren door de neus van rokers. Jacobus I
van Engeland verbiedt het gebruik in 1619, maar zijn zoon
Karel I is minder negatief. Begin 17e eeuw zijn er alleen al
in Londen 7000 tabakshuizen. Karel voert belasting in op
tabak en is hiermee de bedenker van de nationale accijns
op tabak.
Al decennialang wordt in tal van landen - in Nederland
structureel sinds 1971- het gebruik van tabak ontmoedigd
vanwege de ernstige negatieve gevolgen voor de gezond
heid. Men doet dit o.a. door middel van rookverboden,
antirookcampagnes, het verbieden van reclame, verho
ging van de belastingen op tabak en een verbod op de
verkoop aan jongeren.
Tabaksteelt lijkt tegelijk ook een tweede leven te krijgen.
Werd in vroegere eeuwen wel een heilzame werking toe
geschreven aan het gebruik van tabak, tegenwoordig
wordt de plant gebruikt om er medicijnen mee te maken:
de tabak als medicijnfabriek. In Wageningen, tot eind
jaren '60 een centrum van de tabakscultuur, wordt on
derzoek gedaan naar medicinale toepassingen van tabak
Bloem van de tabaksplant
Bron: Wouter Hagens, Wikipedia
najaar 2019 Stichting Santpoort
42
