gids per lokaal net van de Bell-maatschappij. In deze gids van Haarlem was dus Zandpoort opgenomen. Het aantal aansluitingen in Santpoort blijkt nog niet zo veel voor te stellen, want er komen drie namen voor met erachter de vermelding Zandpoort: J.T. Cremer van Duin en Kruidberg, W. Breitenstein (zonder vermelding van adres) en dan nog onder Bloemendaal: Mevr. Wed. W.J. van Vloten - de Court, die in Villa Chantilly woonde. Deze villa stond tegenover het huidige station Santpoort-Zuid en is afgebroken bij de aanleg van de Willem de Zwijger laan. Twee van de drie inwoners van Santpoort met een telefoon aansluiting staan onder Zandpoort in de Gids van 1898. Het derde adres staat bij Bloemendaal. Alle adressen staan ook onder Haarlem vermeld. De eerste jaren van de twintigste eeuw Blijkbaar hadden de heer Breitenstein en mevrouw van Vloten al snel weer genoeg van de telefoon, want in een volgende aflevering van de gids uit 1902 staat alleen de heer Cremer nog vermeld. Santpoort behoorde toentertijd dus tot het concessiege bied Haarlem en omgeving van Bell. Een ander deel van Velsen, IJmuiden, maakte een eigen ontwikkeling door: in 1896 kreeg IJmuiden al een eigen telefoonnet en een in terlokale verbinding met Amsterdam. Het aantal aanslui tingen nam daar snel toe: vishandelaren maakten graag gebruik van de telefoon. Mogelijk stamt het dus uit de begintijd van de telefoon dat Santpoort met 023 als net nummer ook nu nog bij Haarlem en omgeving hoort en niet een zelfde netnummer heeft als de rest van Velsen. In 1904 verscheen de eerste telefoongids van de Rijks dienst voor den Telefoondienst. In deze gids kunnen we zien dat Santpoort niet voorop liep met telefoonaanslui tingen want het is er nog steeds maar één, namelijk Jan Theodoor Cremer. In hetzelfde jaar had Bloemendaal er al 99. In Bloemendaal betreft het veel villa's, een aantal hotels en enkele bedrijven. Ook het psychiatrisch zie kenhuis Meer en Berg had een telefoonaansluiting. In IJmuiden zijn er dan al ruim zeventig aansluitingen, bijna allemaal bedrijven en nauwelijks particulieren. In 1906 kreeg een andere bekende, vooraanstaande in woner van Santpoort telefoon, de bewoner van Spaarn- berg: de heer J.R. Wüste. Waarom waren er maar zo weinig telefoonaansluitingen in Santpoort? Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoor den. Het was een kleine, vooral agrarische gemeenschap. Er waren veel kleine ondernemers, maar ook ambachts lieden, verder winkels en horeca. Daarnaast waren er een aantal villa's en buitenplaatsen. Maar bijvoorbeeld in Haarlem en Bloemendaal hadden deze wèl een telefoon aansluiting. Misschien was er in Santpoort minder behoefte aan de telefoon. Vergeleken bij Haarlem waren de afstanden kleiner en was men meestal gericht op de kleine, lokale markt. Een andere mogelijkheid is dat de dorpen (te) ver buiten het concessiegebied van Bell in Haarlem lagen en de maatschappij veel geld voor deze verafgelegen aan sluitingen vroeg.2 Weinig aansluitingen leidde er toe dat er nog geen infrastructuur was, bijvoorbeeld palen voor de kabels, waar men gebruik van kon maken. Tenslotte kan je je voorstellen dat het in Haarlem en Bloemendaal een kwestie was van een 'goed voorbeeld doet volgen': een soort olievlekwerking. Meer Santpoorters aan de telefoon Jammer genoeg is de verdere ontwikkeling niet precies na te gaan, omdat er geen telefoongidsen van de navol gende jaren beschikbaar zijn. Uit de telefoongids van 1910 blijkt dat het aantal telefoonaansluitingen in Santpoort enkele jaren later procentueel spectaculair is toegeno men. In absolute getallen stelde het nog niet zoveel voor. Misschien was het voor de mensen in die tijd wel dui delijk, maar in onze ogen is de plaatsvermelding in deze gids van 1910 een ratjetoe. Er zijn maar liefst vier catego rieën Santpoorters te onderscheiden. Acht namen met de vermelding Santpoort (of Sant poort-Station) erachter staan in het 'hoofdstuk' Haarlem: hierbij de eerdergenoemde heren Cremer en Wüste en bijvoorbeeld S.W. de Clercq, bewoner van Villa Clematis in Santpoort (nu: Duinweg of Duivelslaan 19). Bij die acht namen worden echter ook villa's of adressen genoemd die officieel tot de gemeente Bloemendaal be hoorden, maar voor de post tot Santpoort. Bijvoorbeeld 2A,r*DPOQR/re 92. Breitenstein, W. 276. Cremer, J. T., Duin en Kruidberg. 2 In Amsterdam kostte in 1891 een aansluiting in de stad 118 gulden, een aansluiting in Ouder-Amstel 220 gulden. najaar 2019 Stichting Santpoort 6

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

De Zandpoort | 2019 | | pagina 8