Kerkelijk leven
Van wasbleek naar stoom
In die tijd probeerden velen hetzelfde te doen en omdat
er een nieuwe klantenkring opgebouwd moest worden,
viste men vaak in dezelfde vijver. Gezien de bestaande
omvang van het bedrijf en het personeel (zestig men
sen) zette Garenvreugd in op een nieuwe klantenkring,
bestaande uit grotere klanten. Gewone particulieren
wasten veelal zelf. Rijke particulieren besteedden wel uit,
maar deden dat per maand of halfjaar, waren veeleisend
en zaten op de penning. Ze betaalden achteraf ‘na welbe
vinden’, als de was - gestreken en wel - in de kasten van
de opdrachtgever gelegd was.
Garenvreugd is die eerste overgangsjaren 1840 - 1850
goed doorgekomen. Men vond de nieuwe klandizie on
der de hotels en pensions in de directe omgeving van
Bloemendaal, Santpoort, Haarlem en Zandvoort. De
basis voor de nieuwe wasserij was gelegd. Rond 1850
ontstonden er nieuwe mogelijkheden, toen emigratie
naar de Nieuwe Wereld vanuit de Amsterdamse haven
een vlucht nam en het toerisme, onder invloed van de
stoomtrein, zijn vleugels uitsloeg.
Die emigratie bestond vooral uit mensen die vluchtten
voor de hongersnood in Duitsland en Polen. Het gevolg
was dat de Amsterdamse rederijen grote passagiers
schepen naar de Nieuwe Wereld lieten varen, die bij te
rugkomst stapels wasgoed opleverden. Cruciaal voor de
rederijen was, dat de goederen in korte tijd weer schoon
terugkwamen voor de nieuwe afvaarten.
De regionale horeca floreerde omdat de trein (en tram)
de gegoede toerist in de gelegenheid stelde de zee te
schakelde hij over van garenbleek naar klerenbleek. Bij
die omschakeling werd het bestaande machinepark aan
gepast voor de klerenbleek, maar in de praktijk bleef men
nog ambachtelijk bleken (goederen buiten op de bleek-
gronden). Garenvreugd stopte met de ambachtelijke
kleerbleek in 1872, toen men het bedrijf moderniseerde
en omzette naar een stoomwasserij.
Tussen alle werkzaamheden door kon Jan zich bemoei
en met het sociale en kerkelijke leven. De pastoor van
Schoten had plannen opgevat om de noodkerk aan het
Schotervoetpad te vervangen door een nieuwe kerk aan
de Rijksstraatweg. De kleine dorpsgemeenschappen van
Schoten (600 zielen) en Jan Gijzen (300 zielen) waren
veelal katholiek (boeren en blekers) in een overwegend
protestantse omgeving. Het geloof was een drijvende
factor voor samenwerking op meerdere gebieden. In de
wasserijen van de buurtschap Jan Gijzen (in die tijd vijf),
op de buitenplaatsen en tuinderijen werkten nogal wat
Schotenaren en ook schippers en voermannen uit Scho
ten verleenden hun diensten. Door het gezamenlijk ge
bruik van kerk en school kende men elkaar goed en werd
er vaak ‘over de Delft’ getrouwd. Vanuit die situatie ging
pastoor Van Gastel tussen 1847 en 1853 rond met de pet
bij de bevolking, bij de rijke boeren en de blekers. In 1857
kon pastoor Schuurkamp als bouwpastoor de nieuwe
Sint Bavokerk in Schoten laten inwijden. Sinds die tijd
waren er altijd twee kerkmeesters uit Schoten en twee uit
Jan Gijzen (in de huidige Mariakerk, eerder de O.L. Vrouw
van Zevensmarten en de Sint Bavo, zit nog steeds een
herinneringssteen aan de bouw van kerk in 1857).
bezoeken. In Zandvoort werden chique hotels gebouwd,
vergelijkbaar met het Kurhaus.
Vanaf die tijd werd door Garenvreugd dagelijks op Am
sterdam en Haarlem gereden en twee keer per week
op Zandvoort. Vanaf 1867 verzorgde de stoomtrein het
meeste transport van Amsterdam naar Santpoort-Sta-
tion. De wasserijen aldaar werkten samen om de grote
rederijcontracten uit te voeren.
In 1850 werd uit het huwelijk van Jan van Hooff en Jo
hanna Nijs een eerste zoon geboren, Willem. Na zijn op
leiding op een kostschool in Duiven (bij Arnhem) kwam
Willem als achttienjarige op het bedrijf te werken. Vanaf
deze tijd zijn er meer details bekend over het dagelijks
leven op Garenvreugd, die we dan ook de revue zullen
laten passeren.
In 1872 nam Willem de leiding van het bedrijf over. Hij
was toen 22 jaar. Zijn vader Jan was toen 63 jaar en wilde
Advertentie van 1841 in het Algemeen Handelsblad.
Stichting Santpoort najaar 2020
13
Beeldbank Noord Hollands Archief
(5216)i VAN HOOF'KLU1JSKEN.S. GAREN-, KATOEN-
cn L1N&ENBLEEKER op GAREN VREUGD aan de Jau
gijzenvaartberigt bij dezen zijne geëerde Begunstigersen in
het algempen alle de zoodanigen die hem hou Ed. vertrouwen
zouden gelieven te schenken dat hij voornemens is ook bij de
bovengenoemde werkzaamheden het vak v»n KLEERENBLEE-
KER. uitteoefenen en beveelt zich ook in die betrekking ten vrien-
delijksten aan terwijl hij alles zal aanwenden om met de meest
mogelijke belangs' elling te zorgen, ook dienaangaande, even als
in alle zijne Bedieningen volkomen genoegen te geven.
VAN HOOF
Garenvreugdaan de Jangij zenvaartGemeente Blee-
mendaal den 3\sten Augustus 1841.
