Slechte tijden
Bronnen:
die zonder verlies tot stand kwam. Willem was terstond
genezen van zulke spelletjes.
De koper van Hotel Velserend werd de familie Van den
Berg, die het hotel vele jaren heeft beheerd en waar ge
durende langere tijd Jaap Eden in huis heeft vertoefd.
Willem bleef een graag geziene gast op Velserend, waar
bij de eigenaar nog graag eens het oude verhaal ophaal
de.
In 1912 werd Willem plotseling ziek en overleed hij. Zijn
zoon Jan (1880-1944), was in 1898 in de zaak gekomen
en zette het bedrijf in 1912 voort. De bedrijfsvoering werd
steeds moeilijker.
Door de Eerste Wereldoorlog liep de economie terug en
het toerisme en emigratie vielen weg, met directe gevol
gen voor de omzet. Door schaarste werden producten
(zeep) duurder en moesten, in een krimpende markt,
prijzen verhoogd worden. Steeds minder partijen kon
den het zich permitteren de was ‘de deur uit te doen’.
Daarbij was er al langere tijd sprake van overcapaciteit
in de regio. Haarlem kende ongeveer 100 wasserijen,
Heemstede 28 en Jan Gijzen 5. Nogal wat instellingen
beschikten over eigen faciliteiten (bijvoorbeeld zieken
huizen). De meeste wasserijen hadden rond 1880 hun
investeringen gedaan en nu, rond 1920, moest men weer
gaan moderniseren: stoom werd vervangen door elek
triciteit. Voor veel partijen betekende dit einde verhaal.
Eind jaren twintig kwamen daar de Beurskrach en de cri
sis nog overheen. In de groep van ‘Haarlemsche Wasch-
industriëlen’ - waar grotere wasserijen lid van waren -
was het niet de vraag óf een bedrijf ten onder zou gaan,
maar wanneer. Garenvreugd liquideerde in 1938. De ac
tiviteiten van Middenvaart waren al eerder overgenomen
door Hoek en Vaart, toen in handen van de familie Huijg.
Bloemendaals Begin en Velserend waren jaren daarvoor
al gestopt. Hoek en Vaart zou een van de weinige wasse
rijen zijn, die nog lang na de Tweede Wereldoorlog zou
bestaan. Pas in 1995 werden de activiteiten onder Newas-
co overgeplaatst naar Alkmaar. Alleen wasserij Van Hou
ten (Heemstede) en Slenders (Heemstede en Santpoort)
zijn als wasserij in de regio nog bestaand.
Zo eindigde het hoofdstuk van vier eeuwen van bleekpro-
fessie in het dorp. De bouwers van het Duinlustpark en
andere woonwijken konden vanaf 1870 beschikken over
de gewilde grond ten behoeve van forenzen die graag
buiten wilde wonen. Op de voorlaatste bleekgrond ver
rees de Hoek en Vaarthof en rond het Blekersveld (achter
de Dekamarkt) worden nu nieuwe woningen gebouwd.
Voor meer informatie over blekerij Garenvreugd: Jan
Morren, ‘Blekerij Garenvreugd’ De Zandpoort 23 (2010)
30-36.
Hooff, L.J.M. van, Twee Eeuwen Garenvreugd (juni,
1963).
Van Dorpsstatie tot Stadsparochie 26 juni 1844-1944,
Historische Schets van de parochie van O.L. Vrouw van
zevensmarten en Sint Bavo te Haarlem-Noord (Haar
lem, 1944)
Onderzoek, publicaties en lezingen door de schrij
ver van dit artikel over de historie van het dorp
Santpoort-Zuid en de blekerijen in Santpoort e.o.
Veel informatie is ontleend aan contacten met
de families van de voormalige Santpoortse ‘was
bazen’, o.a. Huijg (Willemse) en Klauwers (Tom
Visser) en de familie Slenders (Haarlem/Sant-
poort) en de families Beelen en Visser (Heemstede).
najaar 2020 Stichting Santpoort
20
