najaar 2020 Stichting Santpoort
28
Archeologisch onderzoek en een raadselachtig
opschrift
Voor de bouw van de Mellonahof kreeg de Archeologi
sche Werkgroep Velsen de gelegenheid om op 2 decem
ber 1995 onderzoek te verrichten op het terrein van de
voormalige blekerij Uitvlugt. Het onderzoek werd be
geleid door Wim Bosman, toen de gemeentearcheoloog
van Velsen.
Via een proefgaatje werd een klein gedeelte van de fun
datie onderzocht en ingemeten. Er werd een tekening
gemaakt en het steenformaat vastgesteld.
Het metselverband van de fundatie is, voor zover te
zien in het onderzochte gedeelte, uitgevoerd in staand
verband dat gebruikt werd vanaf de 16e eeuw tot in de
17e eeuw. Daarna werd er voornamelijk kuisverband
toegepast. Het metselwerk was uitgevoerd met schelp-
mortel dat zeer lang gebruikt is. Daarin werd een kle-
zoor gevonden, die gebruikt werd van vijftiende tot in de
achttiende eeuw. Een klezoor is een kleine smalle steen,
gebakken of afgehakt van een grotere steen, die gebruikt
werd als opvulling om het metselverband sluitend te krij
gen. Dit gebeurde veelal bij de hoeken van een gebouw of
naast deur of raamkozijnen. De stenen hadden een af
meting afmeting van 19 x 8,5 x 4 cm, een steenformaat
dat gebruikt werd vanaf de zeventiende tot in de negen
tiende eeuw.
Het oudste deel van het gebouw wordt al weergegeven
op de kaart uit 1715. Uit de voormelde gegevens kan men
afleiden dat het gebouw uit de zeventiende eeuw dateert.
De aanwezigheid van een goot binnen de fundatie, net
buiten de fundatie en op enige afstand van het gebouw
duidt erop dat het gebouw een functie had binnen het
bleekproces op de blekerij. Het is verassend dat de goten
bij de verbouwing tot tuinmanshuis en bij de vergrotin
gen van het huis in 1817 en 1895 niet verwijderd zijn. De
verbouwing tot tuinmanshuis zal niet ingrijpend zijn
geweest.
Bij de aanleg van rioolbuizen op het terrein stuitte men
op twee fundatiedelen van één van de blekersgebouwen
en drie houten goten. Wim Bosman legde het geheel op
tekening vast. Hij betrok de werkgroep bij het verdere
onderzoek.
De uitbreidingen van het huis zullen plaats gevonden
hebben aan de zuidzijde van het huis en niet aan de
noordzijde waar de goten lagen. Ook stuitte men op de
bovenzijde van een put met koepel. Met een grondboor
werd uit de put een monster genomen, er bleek geen be-
zinklaag in te zitten. Dit kan wijzen op een waterput voor
de drinkwatervoorziening op de blekerij.
De put is in de week daarna door de aannemer opgevuld
met schoon zand.
Door aanwezigheid van nieuw aangelegde leidingen en
drainage was het niet mogelijk om uitgebreid onderzoek
te doen.
Onder de aardwerk scherven die gevonden werden be
vond zich een scherf van een mineraalwaterkruik uit de
18e eeuw.
De ligging van het voormalige blekersgebouw, de gevonden
muurfundaties, de goten en de waterput, weergegeven op
een kadastrale kaart.
J. Morren, naar de gegevens verstrek door de Archeologische Werk
groep Velsen en Wim Bosman.
o I I
I r'~~ i
