Blekersduin, meer dan tobben alleen
Wim Bosman
Zandhonger in de beschermende luwte
Overzicht van de bouwput van de parkeergarage onder het Dekamarkt complex, juni 2018.
Blekerijen in Santpoort. Vrijwel iedere inwoner van het
dorpenkoppel heeft er weleens iets over gelezen of ge
hoord. Met name Santpoort-Zuid was ooit een compleet
ingericht blekerijenlandschap. En ook al is het merendeel
daarvan nu zo’n tien generaties geleden verloren gegaan,
nog steeds wordt de ruimtelijke hoofdstructuur bepaald
door de voormalige bleeknijverheid en de zandafgraving
die eraan ten grondslag ligt. Om de toenmalige situatie
helder voor de geest te halen, kunnen we gelukkig te
ruggrijpen op meerdere publicaties, zoals een samen
vattend overzicht van Joke van der Aar en Siebe Rolle1,
op nauwgezette wijze nader ingevuld door Jan Morren,
veelal in eerdere edities van De Zandpoort.
Maar er is nog een andere, heel informatieve bron be
schikbaar, een bron die dagelijks heel dichtbij is: de bo-
Het gebied dat tegenwoordig bekend staat als Blekers-
duin en dat wordt gedomineerd door de Dekamarkt, is
omgeven door de Brederodeschool, Vinkenbaan, Mel-
lonahof (het voormalige Mellona) en de bebouwing aan
de Bloemendaalsestraatweg. In het recente verleden is
het benut voor onder meer tuinbouw, het kweken van
bloemen én onderwijzers, als tuincentrum en parkeer
plaats. Het terrein staat al tientallen jaren in de belang
stelling van (bouw)ruimtezoekende bedrijven en instan
ties, waaronder de gemeente. Was het tot voor kort een
dat archief van opeengestapelde landschappen. Neem
nu de parkeerkelder onder de nieuwe Dekamarkt.
nog tamelijk open terrein en zo’n beetje als laatste aan de
beurt om rigoureus te worden bebouwd, kort na de Mid
deleeuwen was het juist de voorloper in het proces van
landschappelijke veranderingen. In de eerste helft van de
zestiende eeuw viel dit visueel zo aantrekkelijk glooiende
landschap namelijk ten prooi aan zandhonger. De nabije
stad aan de veelal modderige Spaarneoevers had grote
dem direct onder onze voeten. En die bodem blijkt niet
alleen een bewaarplaats die toont wat er is overgebleven
van het blekerijlandschap, maar laat zelfs zien hoe vanaf
het prille begin dit deel van Velsen landschappelijk tot
stand is gekomen. Graaf een gat en je belandt meteen in
1 Aar, J.A. van der, Rolle, S. Santpoort, twee dorpen in de schaduw
van Brederode (Haarlem, 1991)
Foto: Wim Bosman
Stichting Santpoort najaar 2020
47
