Strandvlakte, strandwal, of toch anders...?
Het begeleid afgraven
49
voor de bouw onvermijdelijke graafwerkzaamheden. In
goed overleg is er immers altijd wel ruimte en tijd voor
een basale vorm van documenteren te vinden. Mochten
er gaandeweg alsnog belangwekkende vondsten tevoor
schijn komen dan zou er gelegenheid worden geboden
om het noodzakelijke minimum aan wetenschappelijk
verantwoorde documentatie en vondstenberging uit te
voeren.
Tijdens de ontgravingen voor de parkeerkelder onder
het nieuwe winkelcomplex vond in de maanden juni
en juli van 2018 de oudheidkundige begeleiding plaats,
uitgevoerd door bureau Synthegra. Gestart werd in het
zuidelijke terreindeel waarna werd gewerkt in de richting
van de in- en uitrit van de parkeergelegenheid. Om de
kosten zo laag mogelijk te houden, bleef de personele
bezetting minimaal en werd er zoveel mogelijk bijstand
en ondersteuning door vrijwilligers verleend, onder meer
door leden van de vrijetijdsarcheologen (verenigd in de
Archeologische Werkgemeenschap Nederland/AWN) uit
zowel Velsen als Haarlem. Ook de schrijver van dit artikel
kon enkele malen assisteren waardoor dit globale verslag
het resultaat is van zowel de eerste voorlopige formele
onderzoeksresultaten als de heel beperkte eigen waar
nemingen. Voor de definitieve conclusies is het wachten
op de officiële publicatie van het opgravingsrapport van
bureau Synthegra.
Bodemprofiel met laagopbouw van de strandvlakte onder Santpoort, 2,45 - 3,50 m beneden NAP. Zandige getijafzettingen over-
spoeld door een washover tijdens kustdoorbraak
Ondanks dat de oudste vrijkomende grondlagen pas in
een laat stadium van de afgravingen werden blootge
legd, begint hier Santpoorts eerste echte avontuur. Want
zolang de bodem nog ongeschonden is, bevinden zich
de oudste afzettingen onderop; nieuwe aardlagen sta
pelen zich immers bovenop de al bestaande. Vanwege
dit principe zijn aan de variaties binnen de stapeling bo
demlagen de ontwikkelingen in de tijd goed af te lezen.
Benieuwd dus naar de oorspronkelijke kustafzettingen
als getuigen van het allereerste Santpoortse landschap
werd van deze kortstondige en unieke mogelijkheid ge
bruik gemaakt om ver in de tijd terug te kijken, met in het
achterhoofd de vraag: Bevindt zich hier de te verwachten
strandvlakte tussen twee opeenvolgende kustlijnen in, óf
lag hier toch een strandwal?
Bij de maximaal vrijkomende diepte van circa 2,50 tot
3,75 meter onder huidig ‘gemiddeld zeeniveau’ (NAP/
Normaal Amsterdams Peil) kwam een uitermate boei
end zandpakket tevoorschijn. Wat meteen opviel was
enerzijds de rijkdom aan fijne structuren en anderzijds
het geringe aantal schelpen, althans veel minder dan je
bij het strand van een oude kustlijn mag verwachten.
Van een actief strand met branding en schelprijke zand
banken was hier in het verleden duidelijk geen sprake.
Deze veronderstelling overtuigt nog meer, wetende dat
de zeespiegel op het moment dat dit zand werd neer-
Foto: Wim Bosman
Stichting Santpoort najaar 2020
Subhorizontaal gelaagd
350
Horizontaal vlak
2,45 m beneden NAP
Subhorizontaal gelaagd
strandvlakte zand
Golfribbels op
Stormlaagje (schelpen)
binnen subhorizontaal pakket
Ribbel-complex, ook klimmend, zuidwaarts
naar links
Begroei-niveaus (doorworteling), toenemend
Stormlaagje (schelpen)
1 Kleilaagjes (vaak dubbel), rustig, getijden
Drijfzand 'Convolute Laminatie'
Washover (doorbraak zee)
r.„_ .Golfribbels, op top ran...
Klimmende ribbels, toenemend in drift
Snelle sedimentatie uit suspensie
Aanwas naar noorden rechts
