Pakken
Stijfsel- en blauwselbad
najaar 2021 Stichting Santpoort
16
ten hars, was en roet, die tijdens het spinnen en weven
de stof hebben vervuild, opgelost worden. Bij wassen
wordt alleen het oppervlakkige losgeweekte vuil weg
gewassen. Na goed spoelen in de spoel en uitlekken op
de lattenbank werd het lijnwaad gezeept. Men gebruikte
geen boenplanken of iets dergelijks, maar wreef het lin
nen met zichzelf.
Vlaams linnen kreeg zo wel vijf melkbaden en vier was
sen. Daarna schouwden de blekersmeiden het lijnwaad
om achtergebleven ongerechtigheden alsnog met water
en zeep te verwijderen.
Als laatste volgde er een bad in stijfsel en blauwsel.
Blauwselmakerijen stonden onder andere in het huidige
Velsen-Noord en in Bloemendaal. Blauwsel maakte het
linnen smetteloos wit. Tot slot werd het linnen te drogen
gelegd op de droogberg, een hoog duin begroeid met
bentgras, dat het verstuiven van zand afdoende tegen
hield. Daar deden zon en wind de stof snel drogen.
Het pakken was het geven van een laatste finish aan fijne
soorten linnen. Het werd meestal niet op de blekerijen
gedaan, maar op speciale pakkerijen in de stad Haarlem.
Het linnen werd op een tafel uitgelegd en met een hou
ten instrument gerekt om valse plooien en kreukels te
voorkomen. Vervolgens werd het in de breedte met de
hand gerekt en gevouwen op ongeveer 60 cm breedte.
Dit oppervlak werd dan met houten hamers beklopt: het
touwen. Men touwde tot het linnen begon te glanzen.
Na het kloppen werd het linnen gerugd (in de lengte op
halve breedte vouwen) en in een linnenpers geperst. Uit
eindelijk werd het gerold en gebonden met een of meer
Op de blekerij van de familie Gehrels. Waskuipen met houten stampers.
Rechts: veldwagen waarop het lijnwaad naar de bleekvelden werd vervoerd. Links een berrie (draagbaar). Op de achtergrond de
grote warmwaterketel en de welwaterpomp. Beeldbank Noord-Hollands Archief
Door het appreteren (toepassen van verfraaiende han
delingen, zoals pappen) gingen grove en goedkope
weefsels glanzen en werden zij steviger. Het gedroogde
lijnwaad werd op schone optreklakens gevouwen en
opgerold en was dan gereed voor verzending, als op de
blekerij niet zelf gepakt werd.
