Van Patriotten naar Napoleon
Annette Koster
Santpoort aan het eind van de achttiende eeuw
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maakte
aan het eind van de achttiende eeuw een onrustige perio
de door. Het bestuur van het land was complex. Enerzijds
was er stadhouder Willem V, die als opperbevelhebber
van leger en vloot en door zijn vele benoemingsrechten
veel macht had. Anderzijds was er de gesloten regenteno
ligarchie die het voor het zeggen had in de provincies en
de steden. Vooral de regenten uit de machtige provincie
Holland stonden lijnrecht tegenover de stadhouder. In de
laatste decennia van de eeuw ontstond er een beweging,
voornamelijk van hervormingsgezinde burgers, die naar
meer invloed op het bestuur streefde. Zij noemden zich
Patriotten. De Patriotten kwamen steeds meer tegenover
Stadhouder Willem V en zijn aanhangers, de Prinsge-
zinden, te staan. De regenten, de oude bestuurders van
de Republiek, waren verdeeld, sommigen steunden de
patriotten, anderen de stadhouder. In veel steden en
dorpen richtten de Patriotten exercitiegenootschappen
op: georganiseerde groepen bewapende burgers. Dat
was voor die tijd niet heel bijzonder, men was vanouds
bekend met schutterijen. Bijzonder was wel dat de exer
citiegenootschappen opgericht werden om democrati
sche idealen te realiseren. Het conflict liep halverwege de
jaren ’80 uit op een burgeroorlog. Met hulp van de Prui
sische koning kreeg Willem V in 1787 tijdelijk de touwtjes
weer in handen. Een deel van de Patriotten vluchtte naar
Frankrijk, waar in 1789 een revolutie uitbrak. De Franse
koning, Lodewijk XVI, werd afgezet en de burgers namen
de macht over. De idealen van de Franse Revolutie, Vrij
heid, Gelijkheid en Broederschap, waren dezelfde als die
van de Patriotten.
Het huidige Santpoort-Zuid en -Noord behoorden eind
achttiende eeuw tot het ambacht Velsen. Dit bestond
De Hoofdstraat in Santpoort ca. 1800. Rechts het speelhuisje van Velserhooft en in het midden Herberg De Groene Valk. In de verte
molen De Sandhaes. Door W. Hendriks. BeeldbankNoord-HoiiandsArchief
Santpoort in de Bataafs-Franse tijd.
najaar 2021 Stichting Santpoort
40