Het bezoek van Keizer Napoleon
Napoleon Bonaparte (1769-1821). Schilderij vanJacques-Louis
David (1812).
In 1810 werd Nederland deel van Frankrijk. De financiële
druk en de repressie namen daarmee alleen maar toe.
Het departement (provincies bestonden niet meer) beval
dat de schout van Velsen de titel ‘Maire’ moest dragen.
In het najaar van 1811 bezocht Napoleon Nederland. Over
al in Nederland ontving men Napoleon op de voorge
schreven wijze. Met erepoorten en vlaggen op torens, pu
blieke gebouwen en molens. De burgerij werd gevraagd
om ook te vlaggen en alles zoveel mogelijk te versieren
met bloemen en guirlandes. Overigens was er wel vrees
voor de veiligheid van de Keizer. Zo werd het verboden
om bloempotten in de vensters te hebben. Stel je voor
dat er mee gegooid zou worden.
Bij een tour door Noord-Holland kwam Napoleon met
zijn gevolg ook door ‘Velsen ende Zandpoort’ zoals de
gemeente in die tijd heette. In de Velserkerkbuurt was te
genover de buitenplaats Meershoef een erepoort opge-
De Keizer was erg tevreden over de toespraak. Vervol
gens ging hij met zijn gevolg naar Santpoort. Ook daar
was een ereboog. Aan de ene kant stond:
‘Nap Gall Imp Armis suspicis consioloque potens’
oftewel: ‘Napoleon keizer van Gallië. Machtig lei
der door inzicht en wapenen’.
Aan de andere kant dezelfde tekst als in Velsen:
‘La Reconnaissante Commune de Velsen en Zand
poort a Son Auguste Souverain Nap le Grand’: ‘de
dankbare gemeente Velsen ende Zandpoort aan
zijn doorluchtige soeverein Napoleon’.
Helaas is er geen afbeelding van de erepoort in Sant
poort. Ook weten we niet waar de poort gestaan heeft.
Men zegt wel dat Napoleon ontevreden was dat er in
Santpoort geen toespraak gehouden werd en daarom
een week later de naam ‘Velsen ende Zandpoort’ veran
derd heeft in alleen ‘Velsen’ (Commune de Velsen). Maar
dit lijkt een verkeerde veronderstelling. Deze beslissing
was al veel eerder genomen als onderdeel van de veran-
richt met Latijnse opschriften over de grootheid van Na
poleon. De ‘Maire’ van Velsen sprak tot de Keizer: “Deeze
gelukkige dag voltooid het geluk der Gemeente Velsen
ende Zandpoort. Zij verbleijde sig aan een grootmoedig
Vorst de hulde hunner Liefde, Eerbied en Gehoorzaam
heid aan te bieden.”3
Reconstructietekening van de erepoort bij Meershoef voor
Napoleon in 1811. Opschrift: Quisquis erat magnus Napoleone
Minor, d.w.z. al wie aanzienlijk was, was toch de mindere
van Napoleon.
Getekend door Bert Bus.
Beeldbank Noord-Hollands Archief
najaar 2021 Stichting Santpoort
44
3 Oostrom, A. van, ‘200 jaar na het bezoek van Napoleon aan
Kennemerland’ Leden bulletin 35 van het Historisch Genootschap
Midden-Kennemerland (2011). In Calkoen, H.J. Velsen, Grepen uit de
geschiedenis van een oude woonplaats in Kennemerland (IJmuiden,
1967) staat de Franse versie.
M
