Het 11e Régiment Huzaren
In het leger van Napoleon
Vier mannen uit Velsen waren lid van het 11e Regiment
Huzaren. Het bestond uit ongeveer 1100 man. Deze wa
ren voornamelijk afkomstig uit het Nederlandse grond
gebied. Een van hen was Henry Jean Stoop1, geboren in
Velsen in 1793. In 1812 was hij dus nog maar 19 jaar oud.
Het 11e Regiment Huzaren maakte deel uit van de hoofd
macht van het leger van Napoleon dat in juni 1912 Rus
land binnentrok. Elke eenheid had rantsoenen bij zich,
maar moest ook zelfvoorzienend zijn door eten van de
bevolking te vorderen, wat lastig was in het dunbevolkte
gebied. Het leidde vaak tot plunderingen. De tactiek van
de verschroeide aarde, waarbij de Russen de gewassen
op hun akkers in brand staken, maakte het allemaal nog
erger. Hoe verder het leger kwam, hoe langer de aan
voerlijnen. De grensrivier (de Memel/Njemen) tussen het
door Napoleon gecontroleerde gebied en Rusland was
1900 km van Parijs verwijderd. Naar Moskou moest het
leger nog ruim 1000 km overbruggen. Bij de overtocht
over de Njemen bezat het 11e Regiment 600 paarden,
een maand later, na verschillende confrontaties met
de Russische legermacht, nog maar 350. Veel cavale
risten reden verder op gevorderde Russische paardjes
die eigenlijk niet geschikt waren. Half augustus, na ver
schrikkelijke artilleriegevechten bij Smolensk, waren er
nog maar 50 paarden over. In september trok het leger
verder naar Moskou, na de slag bij Borodino aan de Mos-
kwa bestond het 11e Regiment Huzaren nog maar uit 46
man.
Op 14 september bereikte Napoleon Moskou, de stad was
verlaten en stond in brand. In oktober besloot Napoleon
terug te gaan: het leger was gedecimeerd, er was honger
en ziekte en de winter naderde. De terugtocht was ver
schrikkelijk, voortdurend Russische aanvallen, sneeuw
en ijs, gebrek aan voedsel. De overgebleven Huzaren van
het 11e Regiment waren ingedeeld bij een Regiment Gre
nadiers. Het is onduidelijk hoeveel uiteindelijk de tocht
overleefd hebben. Wat het lot van Henry Jean Stoop was
weten we niet, maar we vrezen het ergste.
De verschrikkelijke overtocht over de Berezina in 1812. De
brug was aangelegd door een Hollands regiment. School
plaat van Jan Hoynck van Papendrecht (1911).
dering van de staatsinrichting en de omschrijving van de
departementen.
In de Velserkerkbuurt en Santpoort waren, net als in ande
re dorpen en steden, de mensen massaal toegestroomd
om de keizer te zien. Historici denken dat er soms sprake
is geweest van dwang, maar ook dat nieuwsgierigheid en
misschien ook bewondering voor de machtige keizer een
rol gespeeld heeft.
Naast de onvrede over de zware belastingen, het conti
nentale stelsel en de strenge controle op smokkel wekte
de invoering van de dienstplicht voor het Franse leger
grote beroering.
In 1811 werd deze ingevoerd voor jongens vanaf twintig
jaar. Of men daadwerkelijk in het leger terecht kwam
hing af van een aantal factoren, zoals lichamelijke ge
schiktheid en de resultaten van de loting.
Ongeveer 53000 Nederlandse mannen hebben in de
periode 1797-1814 gestreden onder Franse vlag. Een deel
daarvan heeft deelgenomen aan de ‘Grande Armée’, het
grote leger van 600.000 man dat Napoleon samenstelde
voor zijn tocht naar Rusland in 1812. Maar weinigen heb
ben deze veldtocht overleefd. De militairen stierven aan
krijgsgeweld, honger, kou en ziekte. In het databestand
van ‘Nederlandse militairen in Franse dienst’ zijn 43 mi
litairen te vinden die geboren zijn in Velsen.4 Hoeveel
4 Of deze soldaten, die geboren waren in Velsen, toen zij in dienst
gingen nog in Velsen woonden is maar voor een deel na te gaan. In die
tijd was de mobiliteit minder groot dan nu. Een voorbeeld: van de acht
soldaten in het 125e Régiment Infanterie woonden vier in Velsen, de
andere vier in de nabije omgeving Spaarndam, Bloemendaal, Heem
stede. De drie in het 123e Régiment woonden allen in Velsen.
Stichting Santpoort najaar 2021
45
1 De namen werden door de Fransen vaak ‘verfranst’. Waarschijnlijk
heette hij Hendrik.
