Van blekerij naar hofstede
Hoe is dat gegaan met Spaarnberg?
De blekerij Spaarnberg verwisselt door de eeuwen heen
een aantal malen van eigenaar en blijkt halverwege de
zeventiende eeuw gedeeltelijk ingericht als hofstede. Dat
gebeurde vaker met de blekerijen. Het woongedeelte of
een gedeelte daarvan werd dan verbouwd tot een wat
luxer onderkomen, zodat de eigenaar er langer kon ver
blijven.
Waren die hofsteden vóór 1650 nog in handen van Haar
lemmers en Velsenaren, halverwege de zeventiende
eeuw komen ze geleidelijk aan in bezit van Amsterdamse
kooplieden en notabelen. Sommigen van hen laten op de
hofstede een herenkamer inrichten, voor het geval dat zij
tijdelijk op de hofstede zouden verblijven voor toezicht of
overleg met de pachter van de hofstede. Anderen laten
er een herenhuis bouwen.
Kennemerland blijkt zeer in trek: het is gemakkelijk be
reikbaar over het IJ en het Wijkermeer, de duinen lonken
als jachtgebied en de geestgronden lenen zich goed voor
de aanleg van tuinen. Men kan het zich hier vestigen zien
als een ultieme vlucht uit de stinkende steden.
In de eerste helft van de achttiende eeuw blijken er in
Kennemerland maar liefst 50 kleinere en grote hofste
den te bestaan, met vaak mooie tuinen in de Franse Le
Notrestijl (strakke geometrische tuinen).
Jan Rusburg treft enige malen een regeling met Arend
Lits, zijn buurman, die de noordelijk gelegen blekerij
Zorgvrij in bezit heeft. Het betreft de zuivere grensbepa-
In de tweede helft van de achttiende eeuw zal een om
wenteling gaan plaatsvinden in de tuinarchitectuur. De
speelse Engelse landschapstijl raakt in zwang. Veel van
deze hofsteden groeien dan uit tot ware lusthoven.
Een testament uit 1758 geeft een stukje duidelijkheid
over de geschiedenis van blekerij Spaarnberg. Daarin
wordt bepaald, dat een zekere Jan Rusburg de blekerij zal
erven. Dat gebeurt uiteindelijk ook. De blekerij wordt in
het testament dan omschreven als: een lakenblekerij met
bijbehorende betimmeringen, bleekvelden en landerijen.
Hij is degene die de blekerij de naam Spaar en Berg geeft.
De bleekvelden liggen overigens niet alle in het oostelijk
deel van blekerij Spaar en Berg (richting Delft). Voorbij de
droogberg achter Het Chalet bevond zich eveneens een
bleekveld. Wij herkennen deze vlakte nu als de speelwei
de, waar vroeger een muziektent stond. Nog redelijk dui
delijk is te zien, dat het noordelijke stuk van dit veld om
geven is door een houtwal die diende ter afscherming,
zodat zo min mogelijk zand of wild het uitgelegde linnen
zou kunnen vervuilen en beschadigen.
Voormalig bleekveld. Nu speelweide en evenemententerrein
Stichting Santpoort najaar 2021
5
Beeldbank Noord-Hollands Archief
