Eerste Heemsteedsche Courant.
INGEZONDEN STUKKEN.
SPORT.
Koefra, het wonder der
woestijn.
Een wetenschappelijk
jubileum.
Uitstel van den dood?
(Bulten verantwoordeltjkheid der redactie
DE A.S. GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN
TE HEEMSTEDE.
Toen voor vier jaar bij de gemeenteraads
verkiezingen de afd. Heemstede van den Vrij
heidsbond met een lijst van candidaten kwam,
waarvan enkelen onbekend, anderen als zeer
conservatief bekend waren, staken enkele meer
vooruitstrevende kiezers de hoofden bft elkaar
en kwamen met een paar vrijzinnige candi
daten voor den dag. De uitslag stelde hen In
't gelijk; twee hunner candidaten werden ge
kozen. Nu hadden deze heeren door moe-.en
gaan en een vrijzinnige kiesvereeniglng op
richten; dat deden zij niet. Gevolg: de gekozen
candidaten verloren het contact met hun kie
zers. Nog is 't tijd de vrijzinnige kiezers te ver
zamelen. De tijd is voorbij, dat in een onder
onsje candidaten gesteld worden. Wat zullen
die promotors doen? We zullen afwachten. Daar
komt nog bij, dst de Vriiheidsbond in den heer
Rijkes een vertegenwoordiger in den Raad
heeft, die er wezen mag; soms zelfs naar m.i.
te vrijzinnig voor den Vrijheidsbond; in elk ge
val net zoo vrijzinnig als de heeren Audretsch
en Vring. We hopen om de vrijzinnige idee, dat
een Vrflz. kiesvereeniging tot stand komt.
Een Vrijzinnig Kiezer.
H.B.C'. VSantpoort IV, 2.30, Bronste-v
H.B.C. VI—O.G. VI, 1.30, Bronstee.
T.Y.B.B. VII—H.B.C. VII.
V.V.F. in—H.B.C. VIII.
OP HET SPORTPARK.
Geel Wit II deed Zondag goed werk door
D.S.S. II met 20 te kloppen.
B.S.M. II was op bezoek by Geel Wit II.
De Bennebroekers verloren maar even met
61. Geel Wit IV behaalde een 2—0 overwin
ning op V.V.F. III en Geel Wit V deelde de
puntjes met P.O.V. door 22 te spelen.
R.K.V.Z. IV.V.F. werd maar weer uit
gesteld.
De clou voor a.s. Zondag is de wedatr(jd Geel
Wit IH.B.C. II. Om de 2e plaats te behouden
moet Geel Wit winnen.
Zorgen de heeren voor een fairen stryd?
Spelen om het spel en de sterkste wint.
Geel Wit IIV.V.F. I zal wel in het voordeel
der bezoekers uitvallen. Of heeft Geel Wit ook
nog kampioensplannen? Het kan nog.
Geel Wit VIO.G. VII is voor Geel Wit.
F.
Een van de kernpunten van zijn leer was, dat
de omgang met Christenen, Joden of Mohame-
danen, die zijns Inziens van de ware leer waren
afgedwaald, als zonde werd aangemerkt. Dit is
dan ook de reden, dat het gebied der Senoesl's
tot voor enkele Jaren een der minst bekende
streken der aarde was.
De beroemdste Groot-ftenoesi was Sayed El
VOETBALVER. „T. O. P."
De uitslag van den op Zaterdagmiddag j.l. ge
houden voetbalwedstryd tusschen T. O. P. en
M. T. S. eindigde in een overwinning voor de
M. T. S.
Waren wij al bekend met het feit, dat er
goede spelers onder het M. T. S.-elftal waren,
had evenwel niemand gedacht, dat het verschil
zoo groot zou wezen.
Het verband by T. O. P. was ver te zoeken,
zoodat, doordat de hslflinie meer verdedigend
dan aanvallend optrad, de voorhoede dikwijls
den bal zelf moest ophalen. De overwinning
door de M. T, S. was dan ook wel verdiend,
doch een 47 verhouding was beter tot zijn
recht gekomen. Volgende keer beter, T. O. P.
Voor j.l. Zondag was op het laatste oogen
blik nog besloten om een wedstrijd te spelen
tegen Bruin-Wit, welke in een geiyk spel van
33 eindigde, hoe we! ds stand eigeniyk in het
voordeel van T. O. P. met 4—3 had moeten
eindigen, daar de scheidsrechter een doelpunt,
door T. O. P. gemaakt, annuleerde. Belde wed-
stryden werden in de beste verstandhouding ge
speeld.
H. F. C. „HEEMSTEDE".
HEEMSTEDE I—HILLINNEN III 4—1.
Na oen gedwongen rust van 7 weken kwam hot
le elftal weer eens in 't veld en wel tegen Hil-
llnnen III, een elftal, dat nog kampioen of in
aanmerking voor de onderste plaats komt.
Onder de goede "leiding van den heer Schip
per werd te ruim 10 uur afgetrapt. De bezoe-
zoekers, die den wind mee hebtcn, zijn dbPct
in den aanval, doch niet gevaarliik. Bij een
aanval van de thuisclub werd door den scheids
rechter een overtreding in het strafschopge
bied geconstateerd. De penalty hiervoor werd
door den keeper gestopt, doch kon daarna niet
wegwerken en toen overgeschoten. Er whrd door
Heemstede niet te best gespeeld; het was goed
merkbaar, dat er in langen tijd niet gspeeld
was. Het combineeion van de bezoekers daar
entegen was stukken boter, doch niet produc
tief. Bij een aanval van den linkervleugel van'
Heemstede volgde Ben pracht voorzet, die door;
den midvoor en rechtsbinnen in doe lwerd ge-
loopen, terwyi geen minuut later door den
linksbinnen een tweede goal werd gemaakt. Al-
zoo nog onverwachts een 20 voorsprong. Lang
plezier- hadden de gastheeren hier niet van.
want met een onverwacht schot verkleinde
Hillinnen den achterstand, waarna de rust kwam
met een 21 voorsprong voor de thuisclub.
Na de rust werd hetzelfde spel vertoond, al-
hoewol iets meer in clan aanval, doch de uit
vallen van Hillinnen waren gevaarlijk; zelfs
scheelde het maar heel weinig of het had gelijk
gestaan; ternauwernood werd neg corner
gewer'at.
Geruimen tüd bleef de stand 21 en wat
voor rust in een minuut gebeurde, geschiedde nu
10 minuten voor tyd, kort na elkaar 2 doel
punten, waarvan het derde wel hi It mooiste
was en door den rechtsbuiten gemaakt werd.
Hierna kwam het einde met aen 41 overwin
ning, waardoor de kansen weer iets beter ge
worden zyn.
Nu aanstaande Zondag naar Spaamdam en
dan beter aangepakt!
Het 2e eltfal trok vol goeden moed naar
Zandvoort V en kwam zoowaar met een over
winning thuis, al was 1 '3t maar 21, het is toch
oen heele prestatie, om met een overwinning
daar vandaan te komen. Nu as. Zondag thuis
tegen Droste II. Misschien dat dit eens de zesde
achtereenvolgende overwinning wordt, want
deze club behoort niet ot de sterkste in haar
afdeeling.
UT HET H.B.C.-KAMP.
H.B.C. kwam Zondag met een overwinning
thuis met maar even 50 op S.J.C., een uit
slag', die zeker niemand had durven verwachten.
Mogen wij daaruit afleiden, dat H.B.C. plannen
neeft op een grootschen eindspurt? Wij hopen
het, en temeer nog, daar H.B.C. de nog restee-
rende 5 wedstryden allen thuis moet spelen.
En als dit zoo is, dan krggen wy Zondag
stellig iets moois te zien. Dan komt het sterke
D.H.L., de club, die thans vry onbedreigd aan
den kop staat met 25 punten uit de 15 wed
stryden, op bezoek.
Dat zal er spannen. En H.B.C. heeft tegen
die club nog wat goed te maken, daar zy ten
vorige jare tegen deze club het kampioenschap
verloor.
Ook H.B.C. II deed goed werk, door, al is
het dan ook op het kantje af, van India te
winnen met 32. Door deze overwinning is zij
vrflWel geheel uit de gevaariyke zóne, kan zelfs
nog de 2e of 3e plaats bemachtigen.
H.B.C. IIIO. G. werd uitgesteld.
H.B.C. IV verraste Alliance II in eigen home
met sen fraaie 2—1 overwinning en kwam
daardoor iets meer buiten degradatiegevaar.
H.B.C. VI deelde de puntjes broederiyk
samen. Het werd 22.
Behalve de groote wedstryd H.B.C. I
D.H.L. I "*~et neg op het program;
Geel Wit :.h C. II, 2.30. Sportpark.
H.B.C. Ill—Alliance I, 12.30.
door
Prof. H. VREDENDAAL.
De Italiaansche troepen hebben de
sprookjesstad Koefra. die 800 KM,
ten Zuiden van de kust der Middel -
landsche Zee ln het eenzaamste deel
van de Sahara ligt, op het opper
hoofd van de SencBsi-secte veroverd.
Voor de poorten van Koefra.
Met 8000 kameelen, bijna 300 vrachtauto's en
een eskader bombardeervliegtuigen zyn de Itali
aansche troepen, onder aanvoering van een
koninklijken prins en onder het opperbevel van
een veldmaarschalk, in de eenzame oasen vaa
Koefra doorgedrongen. Daar moet zich een fan-
astiscbe tragedie hebben afgespeeld: lerwjl
de mannen optrokken tegen de Italiaansche
mitrailleurs, vluchtten fte vrouwen en kinderen
de woestijn in om te trachten de grenzen van
Egypte en van de Scedan te bereiken en zoo
veilig te zyn voor den vyand. De Italiaansche
bombardeervliegtuigen volgden nen op de hielen..
Vonden de aanhangers van deze merkwaardige
strenge secte, die reeds twee maanden geleden
door hun godsdienstige leiders verlaten werden,
den dood? Zijn tenminste de vrouwen en kinde
ren ontkomen? wy weten het neg niet.
Hat staat echter wel vast, dat hun ryk dat
tot voor kort nog bijna de geheels Lybische wo.j-
styn beheerschte, daardoor volkomen ineenge
stort is. Het opperhoofd van deze secte, Sayed
Ahmed, heeft in den wereldoorlog nog een rol
gespeeld. Hy was nJ. op de hand der Duit-
sehers en deed een aanval op de Westgrens van
Egypte. Hy had echter guen geluk en moest in
een Duitschen onderzeeër naar Constan.inopel
vluchten. De Senoesi-secte, waartoe byna uit
sluitend Bedoeïnen behooren, heeft ook een be
langrijken rol gespeeld in de gescheidenis van
den Islam.
Zij werd {.ijsticht door Sayed Ibu Ali EI Senoe
si, een nakomeling van Mohamed, die in 1787
te Algriers geboren werd. HU werd de leerling
van een beroemd godsdienstleeraar te Mekka
en moest later Algiers verlaten, omdat de oudere
Sjeiks zich kantten tegen zijn Ascetische opvat
tingen. Hy keerde echter spoedig terug en begon
zyn leer te verbreiden onder de Bedoeïnen. Na
hem heeft de secte nog drie groote leiders gehad-
De waardigheid van het opperhoofd is erfeiyk.
Hun werk zou men het beste kunnen omschry-
ven als beschavingswerk op religieusen grond
slag. Hun werkwyze is by uitstek modem, want
zy bobben cellen, z.g. sauja's. Een sauja is een
huis met drie kamers; in de tweede ondor-
wyst hü de kinderen der Bedoeïnen en in het
derde vinden reizigers volgens de oude wet der
Bedoeïnen gedurende drie dagen een onderko
men als gast. BU de sauja tohoort gewooniyk
een stuk land, dat door den Ikoean bebouwd
wordt en dat alles vindt men altyd in de naby
heid van een bron, die in de woestyn de alge
meens legerplaats vormt, waar ook de reizigers
elkaar ontmoeten.
Een Ikoean is een werkzaam lid van de broe
derschap. Hy heeft de plicht, de grondbeginselen
en voorschriften van den godsdienst t« onder-
wyzen en den Islam in zyn zuiveren, oorspron-
kelyken vorm te bewaren. Althans de stichter
der orde was vry van politieke eerzucht. Hu
leerde de zelfkastijding irtet denzelfden yver,
waarmee hy haar zelf toepaste en had geen
voorkeur voor bepaalde theologische leerstellin
gen. Hassanein Bey, de beste kenner van deze
ree te, zegt dat hy niemand ooit bond aan een
geliefkoosd dogma en hy lette meer op de daden
van zijn aanhangers dan op de bijzoncterheden
van hun leer. De Mohammedaansche godsdienst
dankt aan hem slechts een gebed, Hesb ge
naamd, dat door de Senoesl's gebeden wordt.
Zooais hy zelf eens gezegd heeft in een brief,
hau hy „de door God gegeven roeping om de
onverschilligen te viermanen, de onwetenden te
onderwijzen en de verdwaalden op den rechten
weg aan te brengen". Elk weelderig genieten
van het leven was zonde, rooken en koffie drin
ken was verboden. Men mocht geen goud of
edelstssnen bezitten, slechts de vrouwen moch
ten ze als sieraad dragen.
Ruïnen bij Koefra.
Mahdi. Toen hij het bestuur over de orde aan
vaardde, telde deze reeds 2 A 3 millioen aan
hangers. Onder zy-n leiding begon een doelbe
wuste propaganda in alle Islamitische landen,
zelfs in Perzië en in het ontoegankeiyke Cen-
traal-Afrika. Nu werden de nederzettingen ter
Senoesl's ook meer dan zuiver godsdienstige een
tra, zy werden economische factoren van groot
belang, vooral toen de residentie van het opper
hoofd verplaatst werd van het Noordelijk gelegen
DJagboeb naar Koefra, een groep oasen, die zich
te voren in handen van den rooverstam der
Soeaja's bevond. El Mahdi overmeesteren hen en
het gelukte hem in korten tijd, den oerouden
karavaanweg van de Mlddellandsche Zee naar
den Soedan, die over Koefra liep, haar ouden
rol te doen spelen. Hy licit bronnen graven, zoo
dat ds lange weg docr de wateriooze woestyn
minder schrikwekkend werd. In 1900 stierf hU
plotseling op eenigen afriand van El Tadsj, de
vesting der 3'-,'crs?z, dis Ce groep oasen be-
heerscMe.
Vc-or de komst der Italiaansche troepen heb
ben Meoiit-s enkel* blanken Koefra betreden,
nJ. de beroemde Duitsche ontdekkingsreiziger
Gerhard Rohlfs en een vrouw, n.l. Rosita For
bes.
DE 50 JAAR DJE SINDS DE PROEF VAN
MICHELSON VEHLOOPEN ZIJN.
Door
Prof. Dr. P. KERXHOFF.
By velen zal zich de vraag voordoen, waartoe
dit alles toch dient. Daarom is het nuttig, een
verschynsel te beschrijven, dat zich voordoet by
de voortplanting van het geluid. Het tuluid gaat
nJ. niet altyd even snel, want met den wind
mee gaat het sneller dan tegen den wind in.
Dit geldt zoowel van een wind, die in werkeiyk-
heid waalt, als van den tegenwind, die ontstaat
wanneer wy ons zelf met groote snelheid voort
bewegen. Wanneer men de snelheden van het
geluid met den wind mtis en tegen den wind ln
meet, kan men uit het verschil van deze snel
heden in het eerste geval de kracht van den
wind bepalen en in het tweede geval de snel
heid, waarmee men zich voortbeweegt.
Michelson dacht nu, evenais alle natuurkun
digen van zyn tyd, dat het licht zich in den
lucht gegrepen bleek te zyn; men zegt, dat den
betrokkene dan juist een zeer lang leven bescho
ren is. wy hopen, dat dit ln het geval van
Michelson bewaarheid zal worden.
(Nadruk verboden).
OPZIENBARENDE PROEVEN VAN EEN
POOLSCH BIOLOOG.
door
Prof. H. W. Schaper.
In het laboratorium van een Poolsch natuur-
aet-her voortbewoog zooals het geluid in de lucht j onderzoeker, die stil en teruggetrokken leeft
omdat de geheele wereldruimte met dien aether te midden van het gewoel eener groote stad, is
gevuld was. Hij vergeleek nu de aarde, die door het vraagstuk van de daadwerkeiyke verlenging
de wereldruimte voortsnelt, met een mensch,
die door de lucht zich met groote snelheid
Prof. Michelson, bezig de snelheid van het lioht
te meten.
voortbeweegt en „tegenwind" voelt. Diezelfde
„aetherwind" zou men dus op aarde moeien heb
ben en het licht zou zich sneller voortbewegen
met dien aetherwind mee dan tegen. Uit het
verschil der snelheden hoopte hij te kunnen
berekenen, met welke snelheid de aarde zich
door de wereldruimte voortbewoog.
Deze proef ging echter gepaard met ontzag
lijke moeilijkheden, want de tyden, die het licht
noodig had vcor het dooricopen der beide we
gen, waren niet te meten. Men kon ze alleen
met elkaar vergelijken, omdai bet licht een
trillende beweging heeft, en bepaalde verande
ringen vertoont, z.g. interferentieverschijnselen,
wanneer het licht, dat oorspronkelijk vereenigd
was, na het afleggen van twee verschillende
wegen in van elkaar verschillende tyden, v,eer
vereenigd wordt. Doch wanneer men twee licht-
van het leven in principe opgelost. De bekende
professor M. Cheifec, een stille man met een
lang schraal hoofd, heeft hier een wereld ont
sloten, die ons byna onwerkeiyk lijkt. Na
proeven, die tientallen van jaren geduurd heb
ben, is het hem gelukt, den levensduur van
levende wezens tot het honderdvoudige en meer
te verlengen. Weliswaar heeft hy dit nog slechts
bereikt bij een der eenvoudigste diersoorten,
c-.l. bij de pantoffeldiertjes, eencellige wezentjes,
die by duizenden in één waterdruppel rond
zwermen, doch het is hem dan toch gelukt.
Professor Cheifec heeft zich het grootste ge
deelte van zijn leven bezig gehouden met het
bestudeeren van deze pantoffeldiertjes. Er. de
biologen, die de onsterfelijkheid nastreefden,
zoowel als hun meer bescheiden collega's, die
ermee tevreden waren, wanneer zy het leven
aanmerkeiyk zouden kunnen verlengen, hadden
van het begin af begrepen, dat zy met hun
proeven in zekeren- zin het eerst zouden kunnen
slagen by de oerdiertjes. Reeds voor den oorlog
had de Duitsche bioloog Max Hartmann op
deze eencellige diertjes, die microscopisch klein
zyn, interessante proeven genomen. Zooals be
kend, deelen deze protozoën zich voortdurend;
het ontstaan van twee jonge diertjes beteekent
dus niet alleen den dood, doch het algeheel
verdwgnen van het moederdier. Sommigen be
schouwden dit voortdurend deelen als een
levensverschijnsel en verklaarden de eencellige
diertjes op grond daarvan voor „onsterfeiyk".
Deze meening is echter wetenschappeiyk ge
sproken onhoudbaar, want de twee jonge dier
tjes zyn andere individuën dan het moederdier.
Hartmann heeft nu met succes de deeling
(m. a. w. den dood) van het moederdier weter»
uit te stellen door operaties. Als men n.l. van
een oerdiertje, dat zich juist zal beginnen te
deelen. een stuk amputeert, blijft de deeling
aanvankeiyk uit en het diertje groeit eerst weer
aan tot de oorspronkeiyke grootte. Daarna gaat
het zich pas weer opnieuw deelen. Door telkens
weer een stuk ervan af te snyden, wist Hart
mann het indlvidueele leven van de oerdiertjes
belangryk te verlengen; op het laatst verkom
merden zy echter en stierven. Het was dus een
interessante proef, maar geen oplossing voor
het probleem. Tcch werd professor Cheifec er
door op een idee gebracht. Hy amputeerde geen
stukken van de diertjes, doch hy stelde ze op
rantsoen, waardoor de deeling eveneens wordt
„Ook boeken hebben hun levensloop", zegt een
cud Latgnsch spreekwoord, en hetzelfde kan men
terecht zeggen vcan wetenschapelgkc proeven.
Dit wordt wel zeer o-.urtuigend bewezen door de
z.g. proef van Michelson om de snelheid van het
-licht te meten, waarvan wij diit jaar het 50-jarig
jubileum vieren. Men stelle zich voor, hoe alles
daarbij in zgn werk is gegaan.
Een jong natuuronderzoeker neemt met verba
zende scherpzinnigheid en met behulp van vele «y 13 kans geeft, gemiddeld 100.000 bacteriën per
technische hulpmiddelen een proef, die geheel '-voord van den ouden Molt&e zou kunnen - >rj_ Door buitengewoon ingewikkelde pro-
bulten de lijn van het wetenschappeiyk onder- Belden^ „afzonderlijk optrekken,^ gezamenlijt;„C3gea ju,eft (je poolsche geleerde nu kans ge-
stralen m tegengestelde richtingen laat loopen,
heeft men niet te doen met oorspronkeiyk ver- uitgesteld,
eenigd en na het gesettelden voortgaan, opnieuw j zt)n laboratorium staat een klein vierkant
bij elkaar komend licht, waarom vergeiyking cp i zz'azeti tankje met water. Daarin spelen zich de
de boven beschreven wgze dus niet mogel«k is. opzienbarende verschynselen af. Er zitten mU-
Toch wist Michelson de moeilijkheden te over-'^ De VrLUSm/e
winnen en wel door een zeer vernuft* ton
d»ehte spiegel-constructio, waarvan sis motto ,«middeld inOOOO bacteriën ~r
zoek van zyn tijd valt. De proef bewijst juist het I aanvallen. Hrj slaagde er dus m, den lichteira*:
tegendeel van wat men te voren verwachtte, jdoen gaan, de deelen er van met den
want men kan er niet de meting mee uitvoeren veronderstelden aetherwind mee en er tegen in
waarvoor men haar had genomen. Daardoor i>je d°sn voortbewegen en ze dan weer met elkaar
wordt er geen aandacht meer aan gegeven en 1 vereenigen. Om aan de proef iets te hebben,
20 jaar iang woi'td de proef hoogstens nog ter- j nioesten de afstanden, die de verschillende
loops vermeld. Dan wordt zy echter wuer opge- - lichtstralen doorliepen natuurlijk met buitenge-
merkt en juist haar negatief resultaat wordt iwoon 8roote nauwkeurigheid worden gemeten,
van positieve waarde geacht. Deze gedachten- i resultaat van de beroemde proef was
gang ontwikkelt zich steeds verder en leidt ten- .tehter nihil. Er was geen verschil in snelheid
slotte tot een volkomen omwenteling in de ge- te vinden- Dat beieekende voor Michelson na-
heele wetenschap die ver uitgaat boven de af-
zonderiyke vakken daarvan en een van de voor
naamste Wetenschappelijke feiten van het be
trokken tijdperk wordt.
Het doel van de proef van Michelson is op
zichzelf al zeer merkwaardig. Zooals bekend, legt
het licht in een seconde een afstand van 300.000
K.M. af, of nauwkeuriger gezegd: 299.800 K.M.,
dus in één seconde meer dan 7 maai den omtrek
der aards. Vergeleken met die groote snelheid
zyn de afmetingen van een natuurkundig appa
raat, die slechts enkele meters bedragen, na-
tuuriyk onbeduidend ktein. Bovendien laat men
by deze proef het licht langs twee verschillende
banen loopen en dan wil men vaststellen, of er
niet een uiterst gering verschil in snelheid be
sta-at tusschen de beide lichtstralen, waardoor
de eenc baan iets eerder is afgelegd dan de
andere. Waar het licht zoo'n onmeetbaar klein
tgdsdeeltje nocdig heeft om de wegen door het
toestel te dcoriocpen, is het natuuriük onmoge-
lUk deze tijden elk afzonderiyk te berekenen;
het komt er dan ook slechts op aan, ze met
elkaar te vergeiyken om na te gaan, of er mis
schien een verschil tusschen waargenomen kan
worden.
De rechte buis van meer dan 1 KM., waarvan
Prof. Micl Bison zich den laatstèn tyd bedient
om de snelheid van het licht te meten.
tuuriyk een mislukking van zyn proef, doch hij
was gelukkig zoo wetenschappelijk in zyn opvat
tingen, dat hij deze „mislukte" proef publiceerde
evenals hy dat zou hebben gedaan met een ge
slaagde proef.
Ongeveer 20 jaar daarna werd „de mislukte
proef" door onzen beroemden landgenoot Prof.
H. A. Lorentz en weer later door Einstein be
studeerd en benut by het opstellen van de rela
tiviteitstheorie., die eerst slechts een bescheiden
plaats innam, doch later zeer sterk uitgebreid
werd en steeds grootere beteekenis verkreeg, ook
voor de astronomie. En enkele jaren geleden
Iteeft de Jonge Amerikaansche natuurkundige
Miller de proef van Michelson op veel grooteren
schaal herhaald, waarby hy aanvankeiyk het
resultaat scheen te hebben bereikt, dat ook
Michelson van zyn proef had verwacht. Het zag
.'•ion, de pantoffridiertjes slechts half zooveel te
laten eten, r..l. 1 a lte millioen bacteriën in-
plaats van 2t& millioen. Die proeven waren
natuurlijk niet zoo maar uit te voeren, want
het water moet op een zeer bgzondere wyze
behandeld worden om het aantal proefdiertje.;
en het voor hen aanwezige voedsel in de juiste
verhouding tot elkaar te brengen.
Professor Cheifec heeft niet altyd met zulke
groote aantallen proefdiert'jes gewerkt. Eerst
nam hij zgn proeven op apart gehouden pan
toffeldiertjes, doch uit de praktgk bleek, dat
de proeven op groote schaal eenvoudiger en
betrouwbaardei waren. Na zeer langdurige stu
die slaagde hij erin, de voedselvoorziening der
proefdiertjes naar wensch te regelen en toen
bleek, dat onder bepaalde verhoudingen de
levensduur der afzonderiyke diertjes aanmer
kelijk kon worden verlengd. De gunstigste re
sultaten werden bereikt wanneer men elk pan-
toffeldiertje 1.000.000 bacteriën te eten gat.
Terwgl een pantoffeldiertje zich onder normale
omstandigheden reeds na 24 uur deelt, kon men
de gerantsoeneerde diertjes meer dan 120 dagen
ongedeeld in het leven houden en enkele diertjes
waarby de proef byzonder goed slaagde, leven
al meer dan een jaar en maken evenmin aan
stalten om zich te gaan deelen, als om te
sterven. Die zullen dus nog wel ouder worde.i.
De waarde van deze proeven moeten wy niet
er daardoor eenigen tyd slecht uit voor de rela- onderschatten. Het betreft weliswaar slechts
tiviteitstheorie. Later bleek echter, dat er ten pantoffeldiertjes, doch in principe is hel. 'oven
vergissing in het spel was, en op het oogenblik van zoo'n diertje aan dezelfde wetten gebonden
zyn alle natuurkundigen er wel van overtuigd, I als het leven van een mensch. En zoowel the-re-
dat het onmogeiyk is door proeven op de aarde
zelf, zonder verband met andere hemellichamen,
de snelheid der aarde te meten, en deze onmo
gelijkheid is juist een der kernpunten van de
relativiteitstheorie.
Ook het andere werk van Michelson vertoont
dezelfde verrassende durf en de grootsche lynen
van zyn jeugdwerk. Hy heeft zich altyd wcur
aangetrokken gevoeld tot het licht en hg heeft
de snelheid daarvan door steeds vernieuwde
proeven met steeds grootere nauwkeurigheid ge
meten. Dooi' zgn grootsche proeven zijn wy
tisch als praktisch is de methode van profsesor
Cheifec, om het leven van de pantoffeidie'tjes
te verlengen-, juist gebleken.
Aan den anderen kant overschatte men de
waarde van deze proeven niet te licht, want
hun praktische waarde voor de verlenging var.
het menscheiyk leven Is al zeer gering. Niet
alleen is het menschsiyk lichaam ingewikkelder
en moeilgker te behandelen dan een pantoffel
diertje, doch men dient ook niet uit hei oog
te verliezen, dat de verlenging van het leven
dezer diertjes hier is bereikt door middelen.
thans 'zoo ver, dat d'e snelheid van het heht tot
op een paar K.M per seconde bekend is. Men
weet reeds, dat het licht meer dan 299791 KM.
en minder dan 299801 K.M. per seconde aflegt,
een merkwaardig nauwkeurig resultaat, wan
neer men bedenkt, dat daarbij op een afstand
van 1 K.M. slechts een onnauwkeurigheid van
nog geen 2 c.M. overbiyft.
Michelson is ook beroemd geworden door zyn
methode om de schgnbare middeliyn der vaste
sterren te bepalen. Deze sterren zyn hoogstens
zoo groot als een speldeprik met een doorsnede
van 1 m.M. zich aan ons oog zou voordoen op
een afstand van 4 K.M. en in verreweg de
meeste gevallen zyn zy nog \tel kleiner. Men
kan deze middeliyn natuuriyk evenmin bepalen
door meting en moet daarby dus eveneens zyn
toevlucht nemen tot zeer ingewikkelde en ver
nuftig bedachte methoden.
Op het oogenblik woont de bejaarde Michel
son in Amerika, waar hy hoog in aanzien is.
Een paar jaar geleden circuleerde dcor de pers'
het bericht van zyn dood, dat echter uit de
stonden. Bi d? pantoffeldiertjss ging dat nu
nog. omdat hut dood eigeniyk geen dood is,
doch zelfs bij iets meer. ontwikkelde diertjes
zal men al op groote bezwaren stuiten omdat
hun afsterven een geheel ander karakter
draagt.
De schooi tes levens kent geen vacantle.
(Brebeck)
Alles begi'Upen is alles vergeven
Madame de Staël)
Want de zon blinkt nooit klaarder, dan in de
omhelsing der wolken.
(Jan Vos)
Iedere rede schgnt gdel en nietig, zoolange
haar de daad geen kracht geeft.
(Demo'henea)
