„Special Selecta"
WILD.
ADVOCAAT
Joh. Portegies,
GEBR8. REE
Ferste Heemsteedsche Courant.
„'T RAEDTHUYS" - Raadhuisstraat 46 - Tel. 28264.
BURGERLIJKE STAiSD.
TOONEEL.
PREDIKBEURTEN.
UIT BOEK EN BLAD.
Luxe- en Orthopedische
Schoenmakerij.
ALLE SCHILDERWERKEN.
Sigar enmagazijn „SELECTA
ATTENTIE
Er zijn wel andere, doch geen betere.
Neemt proef I Neemt proef
C, J. P. VAN SCHAIK
VAN HUISi JANSEN
M. r. KOM S M
PRIMA KWALITEII. BILLIJKE PRIJZEN.
Gierstraat 39, HAARLEM Telefoon 10133
Dit jaar geen catarrh f
322^
Gegaraedeerd zuiver, bereid van versche inlandsche eieren en prima Brandewijn
„DE LEGGENDE HEN" per ilesch f 1.85, per H Hesch f 0.95
,,'T RAEDTHUYS" per flesch f 2.10, per tlesch f 1.10
Aanbevelend F. H. KLUËN.
LICHT WEEK IN HAARLEM.
De Haarlemsche lichtweek is op het oogen-
blik wel de groote gebeurtenissen, waar ieder
over spreekt. En geen wonder, want het resul
taat van maandenlange voorbereidingen mag
waarlijk gezien worden!
Op origineele wijze zijn de straten met reus
acbtige verlichte tulpen en narcissen versierd,
terwijl op andere plaatsen lichtzuilen en licht
bakken de aandacht trekken. Maar het mooiste
daarover bestaat nagenoeg geen meeningsver-
schil zijn wel de verschillende gebouwen, die
des avonds in een zee van licht baden en tegen
den donkeren achtergrond een zeer bijzonderen
aanblik opleveren. Velen die overdag onverschil
lig langs de mooie oude gebouwen loopen, waar
aan Haarlem zoo rijk is, staan des avonds opge
togen van de zeer bijzondere schoonheid te ge
nieten, die de verlichting aan deze bouwwerken
geeft
Hoe prachtig zijn niet de toren van de oude
St. Bavo, de Bakenesser kerk en de Nieuwe
kerk; welk iea feeërieken aanblik levert ook het
Gouvernementsgebouw op, dat als een sprookjes
paleis uit de duisternis schijnt op te rijzen!
Hoe vol bekoring is de aanblik op de verlichte
Waag en Teylers Museum, gezien van den over
kant van het Spaarne, waarin deze gebouwen
weerspiegelen en hoe overweldigend is de ver
lichting van de Groote Markt met zijn Vleesch-
hal en Raadhuis.
Het is onmogelijk, den indruk te beschrijven,
die dit alles op aen toeschouwer maakt.
Woorden schieten hier te kort; men moet het
zelf gaan zien. En over belangstelling heeft de
Spaamestad waarlijk niet te klagen.
Hieronder volgt een overzicht van de voor
naamste verlichte gebouwen, pleinen en straten.
Groote Markt, Stadhuis, Hoofdwacht, Groote
Kerk, Vleeschhal, Jansweg, Stationsplein, Ken-
nemerbrug, Cronjéstraat, Paul Krugerstraat,
Kruisweg, Kruisstraat, Nieuwe Gracht. Kinder-
huisvest, Kinderhuissingel, Zijlbrug, Hofje in de
Barrevoetestraat, Nieuwe Kerkstoren, Stads
schouwburg, Houtplein, gebouw Provinciale
Griffie, Groote Houtstraat, Kleine Houtstraat,
Waag, Teylerstichting, Bakenesser-Kerktoren,
Spaarnwouderstraat, Amsterdamsche Poort, Am
sterdamstraat.
Mogelijk is deze opsomming nog niet volledig,
maar wie dit alles heeft aanschouwd, zal zeker
niet onvoldaan naar huis terugkeeren.
De Haarlemsche lichtweek mag waarlijk in
alle opzichten een succes genoemo worden,
waaraan duizenden een schoone herinnering
zullen bewaren!
AUTO-ONGEVAL.
Woensdagmorgen had op den Heerenweg een
auto-ongeval plaats. Een vrachtauto van den
heer Hulsebosch uit Bloemendaal, bestuurd door
J. F. reed, beladen met een groote hoeveelheid
grint op den Heerenweg. Bij de Adriaan Pauw
laan slipte de auto en reed met groote kracht
tegen een boom aan. Door den schok schoof het
grint naar voren en drukte de cabine gedeel
telijk in elkaar, waardoor de bestuurder, be
nevens zijn neefje, dat naast hem zat, bekneld
raakten. De schok was zoodanig aangekomen,
dat de bestuurder bewusteloos achter het stuur
wiel zat. Beide gewonden waren spoedig uit hun
benarde positie bevrijd en werden later naar het
St. Elizabeth-Gasthuis vervoerd.
OVERZICHT DER WERKLOOSHEID.
Bij het plaatselijk orgaan der arbeidsbemidde
ling kwamen in den loop dezer week 130 aanbie
dingen in van werkzoekenden, t.w.
grondwerkers 20
metselaars 3
schilders 7
timmerlieden 11
opperlieden 14
bloemist-arbeiders 14
losse werklieden 48
werkzaam in andere beroepen 21
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij F. Burger. Kastanje
laan 33, een grijze ceintuur; Aukers, Schouw-
broekerstraat 15, witte handschoenen; H. Mee-
renburg, Achterweg 5, een portemonnaie met
inhoud; A. de Boer, Wilhelminaplein 1, een
zwarte ceintuur; T. Saarloos, Herfstlaan 1, een
damestasch; Kampman, Van Alphenlaan 5, Aer-
denhout, een dames-armbandhorloge; Vermeer,
Achterweg 13, een bruine muts; Van Deventer.
Zandvoortschelaan 141, een regenjas; A. v. d.
Werff, Javalaan 33, een zilveren vulpotlood;
Wed. Driessen, Bankastraat 77, een zegel
ringetje; Adrian, Tempelierstraat 11, Haarlem,
een gouden manchetknoop.
Bureau van politie, Raadhuisstraat, contact
sleuteltje. een halsketting en een steeksleutel
van een auto.
GEVESTIGDE GEZINSHOOFDEN
gedurende het tijdvak 14 t.m. 20 October '31.
J. S. Cats, Ja^ob van Ruisdaellaan 2; M. van
der Eerde. Vondellkade 16, P. J. Eijke, Ma-
doerastraat 15; J. S. F. Gans, Oude Posthuis-
straat 24; J. G. Goedkoop, P. C. Hoofdkade 3;
J. D. Lefler, Zandvoortschelaan 25; D. Lijnzaad
Spaarnzichtlaan 11; J. Timmers. Brederolaan
21; J. Tujjn, Borneostraat 35; Th. Dantuma,
Heemsteedsche Dreef 41.
BADHUIS HEEMSTEDE.
In het Badhuis aan de Postlaan werden in
de week van 12 t/m. 17 Oct. genomen 574
douchebaden en 46 kuipbaden.
Aan 17 kinderen werd een gratis schoolbad
verstrekt op Woensdagmiddag van 2 tot 4 uur.
Van de gelegenheid tot kosteloos Aden op
Woensdagavond tusschen 5 en 8 uur werd door
8 volwassenen gebruik gemaakt
Vereenvoudigde spelling.
DE ZWARTE LIJST DER HEEMSTEEDSE
MELKSLIJTERS.
Naar aanleiding van het besluit
der melkhandelaren, om levering
van melk te weigeren aan niet-be
talende klanten, ontvingen wrj de
volgende dichterlijke on b e-
ming.
In Heemstede is de melkboer
Een heel sekure vent,
Hij levert „zwakke" klanten
Ook nog niet voor één cent.
Als iemand „afgebrand" zit,
Zijn melk niet heeft betaald,
Moet hjj maar zien, bij wie hij
Voortaan zijn melkje haalt:
Als een melkboer naar de duiten
Van een klant heeft moeten fluiten.
Wordt die klant, 'tis heusch geen pret
Op de zwarte lijst gezet.
In Heemstee waakt de melkboer
Angstvallig voor zijn geld,
Hij is op zwakke klanten
Volstrekt dus niet gesteld.
Als iemand bij een melkboer
Met geld zit in de beer,
Dan schenkt een ander boertje
Geen druppel melk hem meer.
Als een klant hem heeft „genomen",
Blijft de melk niet langer stromen.
Want de klant is opgelet!
Op de zwarte lijst gezet.
In Heemstede waakt de melkboer
Voor zijn belangen fel;
Tot fles-melk-flessentrekker
Zegt hij: Ik dank je wel!
Je hebt bij mijn kollega
Je reek'ning niet voldaan;
Van mij nu melk betrekken?
Neen vrind, dat zal niet gaan.
Neen, we zijn geen idioten,
't Kraantje blijft voor jou gesloten;
Hoe 't om witte melk ook krijst
Jij staat op de zwarte lijst!"
Ph. C.
lINÜfcZOINDLN SlUKKfclN.
(Buiten verantwoording der rteoactie.j
Getrouwd: L. C. Oonderstal en J. A. Herweijer
Jac. v. d. Brink en H. Teeuwkens; Th. G. Nun-
nink en P. E. M. Mooren.
Ondertrouwd: J. F. PhilipsH. M. A. Krle-
gen; A. D. v. Kooten en G. D. Hekket.
Bevallen: W. B. Kuiper3tierman (d.D.
M. G. NijmanChristen (z.l.
Overleden: J. Schouten 81 j.; G. M. V. d.
Velden, 76 J.; Wed. G, W. v. Riet—Paap.
INGEZONDEN.
M. de Redacteur.
Verzoeke plaatsing van onderstaande, als ant
woord op het door A. B. lngezondene in de E.
H. C. van 16 October.
A. B. schijnt nog een nieuweling te zijn in
deze al naar ik ai eens gehoord heb, oude
kwestie.
Reeds jaren terug is op deze zaak de aan
dacht gevestigd. Reeds jaren terug waren hier
grootsche plannen in bewerking om iets monu
mentaals te zetten, zelfs van particulieren, en
dan noemde men mij de namen van Gebr. v. d.
Pol en den heer H. Brouwer. En als er maar
even een kansje was geweest dat het rendabel
te maken was, dan had er al een gebouw ge
staan.
En -waar stuitte hej, altijd op af? Dat geen
der vereenigingen die er gebruik van zouden
kunnen maken, en dan in hoofdzaak de muziek-
vereenigingen Eensgezindheid en Excelsior, de
Tooneelvereeniging „Tot Nut en Genoegen",
geen enkele verbintenis van beteekenis konden
aangaan, omdat zij vrijwel allen op een ledige
bodem der schatkist grabbelen.
Nu de vraag of de gemeente te arm of te
achterlijk is.
Deze vraag van A. B. getuigt weer niet van
groote kennis van zaken.
Mag de gemeente maar over groote sommen
beschikken, door de belastingbetalers opgebracht
ten pleiziere van enkelen. Dit woord „enkelen"
zal A. B. wel als iets heel ergs in de ooren
klinken.
Zeker, er „was" voorheen niet veel gelegen
heid en de tooneelvereeniging „Tot Nut en Ge
noegen", waar A. B. blijkbaar zeer nauw in be
trokken is, moest zich behelpen met het aar
dige maar kleine zaaltje in café Restaurant
„Lommeroord".
Maar was dit nu „zooveel" te klein?
Twee jaar geleden, zoo vertelde men mij van
zeer wel ingelichte zijde, zou„T. N. en G." een
stuk prolongeeren, maar die tweede avond was
zóó slecht bezet, dat men geen tweede opvoe
ring meer aandurfde.
Ik geef gaarne toe, dat „Dreefzicht" bij de
viering van het 10jarig bestaan van T. N. en
G. geheel gevuld was, dus pl.m. 400 plaatsen
bezet waren, maar hoeveel „vrijkaarten" zullen
hier bij geweest zijn.
En enkel van de viering van een lustrum kan
zelfs de gemeente geen apart gebouw zetten.
Van andere particuliere zijde heeft deze zaak
eveneens reeds lang de aandacht getrokken, en
dan bedoel ik hiermede, de directe belangheb
benden, de eigenaars van zaken in het café- en
restaurantbedrijf.
Was A. B. goed georiënteerd, dan kan hij we
ten dat ondergeteekende, eigenaar van cafe-
restaurant „Hof van Heemstede" niet enkel
.grootsche plannen heeft", maar die ook al aan
het uitvoeren is.
Eerstens door zijn twee zalen tot één geheel
gemaakt te hebben, waardoor ruim berekend
250, zoo noodlg circa 300 stoelen te plaatsen
zijn, maar tevens aan deze zaal een tooneel aan
te bouwen over 5 M breed, 4.80 M. diep, waar
van de uitvoering reeds is uitbesteed, terwijl
ook voor een uitstekende garderobe en overdek
te fietsenstalling gezorgd wordt.
Dit eerste plan is, mits het levensvatbaarheid
heeft, nog tot grootene uitbreiding geschikt.
Zelfs tot 6 a 700 zitplaatsen. Zie, A. B is
hiermede het door U bedoelde vraagstuk niet
voldoende opgelost? Zeker, er zullen zich wel
eens omsta rdigheder voordoen dat zulk een
zaal dan nog te klein is. maar dit zal dan wel
tot de zeldzaamheden behooren.
En dan vtor die uitzonderingsgevallen maar
'naar een concertgebouw. Dit acht ik m.i. beter
dan dat de vereenigingen, die de groote kosten
van een groote zaal toch niet kunnen betalen,
nog afgezien van die groote zalen toch niet te
kunnen vullen, zouden moeten wegkwijnen aan
..geldarmoede wat een beslist gevolg zou zijn
van „een groot en monumentaal gebouw.
J. HANSKAMP
TOONEEL-Um OERING ST. JOSEF's
GEZELLEN.
Het Bange Wonder.
In het R.K. Vereenigingsgebouw gaven Zon
dag-avond de St. Josef's Gezellen een opvoering
van „Het Bange Wonder". Over den inhoud van
.lit stuk het volgende:
Jan Kremer, een gepensionneerd beambte, wil
voor zjjn zoon Gernt een zaak in manufacturen
.vernemen, maar mist daartoe het noodige geld.
Bij de besprekingen tusschen vader en zoon is
Kapelaan Wolters tegenwoordig, die bij het af
scheid nemen hen moed inspreekt met de woor
den: „Wie weet, gebeurt er nog een wonder".
Even later kijkt de vader uit het raam en ziet,
dat een jonge man een brief verliest. Hij snelt
naar buiten, raapt deji brief op, doch de ver
liezer is nergens meer te zien. In de kamer
teruggekeerd, bekijkt Kremer zjjn vondst nauw
keuriger: het blijkt een aangeteekende brief te
zjjn. De verzoeking wordt hem te sterk; hij
opent den brief, die duizend gulden blijkt te
bevatten en plotseling schieten hem de woorden
van den kapelaan in de gedachten. Vrij naïef
gelooft hij thans aan een wonder, sust op deze
wijze zijn geweten in slaap en behoudt het geld.
Hij weet echter zeer goed, dat hij een misdaad
begaat, wat wel hieruit blijkt, dat hij de her
komst van het geld voor zijn zoon verzwijgt.
De zoon, eep jongen met een goed en mensch-
lievend karakter, wat wel blijkt uit het feit,
dat hij de zorg voor een ouderloozen knaap op
zich neemt, breekt er zich het hoofd niet mee,
waar het geld vandaan komt en trekt in de
zaak, die onder zijn beheer uitstekend floreert.
De misdaad van den vader echter heeft groote
gevolgen. Het verloren geld was bestemd voor
ondersteuning van een arm gezin, waarvan de
vrouw nu door ondervoeding sterft. Het toeval
wil, dat de verliezer als bediende bij Gerrit in
den winkel komt en weldra weet nu de vader,
wat hij heeft aangericht met zijn z.g. geloof
in een wonder. De harde woorden van zijn zoon,
die eveneens de waarheid verneemt, doen zijn
gewetenswroeging nog toenemen, zoodat hjj
tenslotte zijn misdaad aan God bekent, wat
door den bediende wordt afgeluisterd. Door
toedoen van Kapelaan Wolters komt alles ten
slotte nog goed terecht.
Bijfiguren in dit stuk zjjn oom Teun, een
politie-agent, Pietje van Lier, een schooiertje
en Dirk Wynands, vriend van Gerrit.
Een stuk dus met een uitmuntend gegeven,
en juist iets in den trant, zooals de St. Joseph's
Gezellen behoeven. Uiteraard had het stuk een
sterk Katholieke tendenz, waarmee wij bij de
beoordeeling rekening dienen te houden. Het
werd vlot gespeeld en allen waren uitstekend
In hun rol. Als wvijF*éen' aanmerking zouden
maken, zou het deze zijn, dat oom Teun het er
wat te dik oplegde en van zijn rol als politie
agent min of meer een caricatuur maakte. Dezen
ouden verbitterden snorrebaard denk ik mij in
eenigszins andere uitbeelding, doch dit is een
kwestie van persoonlijken smaak.
De meerendeels jeugdige toehoorders gaven
door een dankbaar applaus hun ingenomenheid
met het stuk te kennen, zoodat de St. Josef's
Gezellen op een uitmuntend geslaagden avond
kunnen terugzien. J.
„FERDY'S BEKEERING".
Omtrent dit stuk, dat Maandag 26 October
in den Stadsschouwburg door de K. V. Het
Nederlandsch Tooneel wordt gespeeld schrijft
het Handelsblad:
Door het uitmuntende spel der hoofdperso
nen. de schilderachtige typeering, door De-
fresne's meesterlijke regie, zien wij hier een
keurig brok volksleven, zooals de schrijver het
zich gedroomd moet hebben, en Cees Laseur,
een echte jongen van de vlakte, met zjjn sluike
zwarte haren boven zijn bleeke kop, zijn slin
gerende loop, z\jn felle vlagen van woede en
even plotselinge uitbarstingen van hartelijk
heid is een teekenachtige Ferdy.
Tourniaire's huurkoetsier is er een die in
ieder detail volmaakt mag heeten, die in sluwe
gelatenheid en rake humor zichzelf overtreft,
een creatie die tot het beste behoort dat wrj
ooit van dezen tooneelspeler hebben gezien, in
ieder opzicht een schitterende rol. Elk gebaar,
elke intonatie, elke beweging van het masker
heeft de juiste nuance, ieder woord heeft juist
den toon en den nadruk die het behoeft. En het
spel dezer acteurs wordt door Magda Janssens
als Ferdy's vrouw met verve ondersteund.
Ook de andere rollen zijn uitmuntend oezet.
De K. V. „Het Nederlandsch Tooneel" heeft
het seizoen in den Stadsschouwburg goed in
gezet en haar repertoire met een belangrijke
voorstelling verrijkt. Het publiek bracht spe
lers en regisseur een langdurige ovatie.
De Telegraaf; Stuk en vertooning hebben
een zeer voortreffelijken indruk gemaakt. Het
zij hier reeds gemeld dat men, naast een mees
terlijke creatie van Oscar Tourniaire, uitne
mende rollen heeft gezien van Magda Jans
sens, Cees Laseur en Elias van Praag: rollen
die, samen met Defresne's vertaling en regie,
van harte en geestdriftig zijn toegejuicht.
Een seizoen-inzet welke een gelukwensch
waard is.
Utrechtsche Courant: Gespeeld dat er is....!
af en toe door enkelen der optredenden niet
minder dan phenomenaal. Het tafereel in bedrijf
1 tusschen Cees Laseur, Magda Janssens en
Tourniairedaar werd een hoogtepunt van
samenspel bereikt, dat wij zonder vrees voor
tegenspraak subliem durven noemen.
Het publiek was gefascineerd door het over
de geheele linie geleverde spel en heeft voor
de uiting van zijn waardeering een veilgheids-
klep gevonden in een tot vijf- zesmaal „halen"
utnoodigend applaus.
Gereformeerde Kerk, Heemstede.
(Koediefslaan.)
V.m. 10 uur en n.m. 5 uur, Ds. A. Dondorp.
Nederl. Protestantenbond
Afdeeling Heemstede—Bennebroek.
V.m. 10V& uur, Dr. P. D. Tjalsma, Rem. pred
te Lelden.
Met medewerking van het dameskoor.
Zaterdag 31 October, 8 uur n.m., Herdenking
v. d. Hervormingsdag. Spreker Ds. W.
Mackenzie.
Ned. Herv. Kerk, Wilhelminaplein.
V.m. 10 uur, Ds. M. G. Blauw, Herv. Pred. te
Schoten.
Kapel Nieuw Vredenhof.
Joh. v. Oldenharneveltlaan.
V.m. 10.30, Ds. J. v. Dorp, Predikant te
Londen.
In beide diensten collecte voor het schulddel-
ginsfonds van Nieuw Vredenhof.
FEITEN EN CIJFERS
OVER SCHOOL EN ONDERWIJS,
I.
Een handige uitgave.
Ieder heeft wel eens gehoord van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek te 's Graven
hage. Aan deze staats-instelling worden ge
gevens verzameld, verwerkt en gepubliceerd
over de meest verschillende onderwerpen. Om
een indruk te krijgen van wat daar geschiedt,
behoeft men slechts de Jaarcijfers voor Neder
land of het handige Statistische Zakboekje op
te slaan. Wij vinden daar samenvattende ge
geveus over het grondgebied van ons land, de
meteorologische waarnemingen, de staat der
bevolking met cijfers over geboorte en sterfte
huwelijken en echtscheidingen, immigratie en
emigratie, de physieke toestand der bevolking,
haar intellectueele staat, de economische- en
sociale toestand met cjjfers over beroepen,
loonen, arbeidsduur, werkstakingen en uitslui
tingen, arbeidsbeurzen en werkloosheid, vak
organisaties, uiterlijke teekenen van welvaart,
prijzen, armenzorg, spaar- en leenbanken, ver
zekering, de verdeeling van het bezit, en het
coöperatie-wezen voorts gegevens over de
rechts-bedeeling, de criminaliteit en het gevan
geniswezen. volksnijverheid, handel, scheep
vaart landbouw en visscherij, het munt- en
credietwezen, de betalingsbalans, de verkeers
middelen, het staatsbestuur, waaronder de be
lastingen, de landsverdediging, enz. Deze lange
opsomming is verre van volledig. Voldoende
echter om te doen zien, wat er omgaat in het
gebouw Aan de Oostduinlaan te 's Gravenhage.
Wie cijfers noodig heeft, klopt daar niet spoedig
vergeefs aan.
Sedert een paar jaar is nu ook het verzame
len van gegevens over ons onderwijs aan dit
bureau opgedragen. Vroeger zorgde het Depar
tement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen daarvoor. Op den duur kon dit echter gedn
bevrediging wekken. De Regeering achtte
nauwkeurige kennis van wat er op het gebied
van het onderwijs omgaat, zóó belangrijk, dat
zij een afzonderlijke afdeeling voor de Onder-
wijsstatistiek aan het Centraal Bureau voor de
Statistiek verbond, waar door deskundigen
volle aandacht aan dit onderwerp geschohken
zou kunnen worden.
De resultaten van dezen maatregel beginnen
thans los te komen. Na enkele kleinere stati
stieken, gewijd aan het -buitengewoon lager
onderwas (bestemd voor misdeelden), het voor
bereidend- of bewaarschool-onderwijs en het
vervolgonderwijs kwam onlangs een uitvoerrige
statistiek van het gewoon en uitgebreid lager
Speciaal adres voor fijne Reparaties.
Zandvoortschelaan 135, HEEMSTEDE, Telefoon 26261
Koediefs laan 23
J. C. van Oostzanenlaan 10
(bij de Blauwe Brug) Heemstede
Telefoon 28681.
Binnenweg 97 - Telef. 28545
Wij brengen thans onze bekende
cigaretten ook in den prijs
van W cent. - Tevensin luxe
blikken van 50 stuks a f 0.75.
Verder vragen wij beleefd Uwe aandacht
vo or onze advertentie van a.s. Vrijdag.
Wij brengen nog meerdere verrassingen J
Beleefd aanbevelend,
Oud-Stuurman Koopvaardij.
AANNEMERS
BEËED. MAKELAARS.
Meesterlotfelaan 12 Telefoon 15468
Nieuwbouw, Verbouwingen
Onderhoudswerken.
afstands van elkaar verwijderd, in de meening
verkeerden, dat hij vlak boven hun stad was. Een
sissend geluid werd vernomen, alsof de steen
door een slinger in het rond werd gezwaaid, Het
terrein, waarover de steenen verspreid lagen,
was bijna drie kilometer lang en een kilometer
breed. Het aantal steenen, dat werd opgeraapt
en verzameld, bedroeg meer dan twee duizend.
T Er waren er bij van een paar gram maar ook,
onderwijs van de pers Iets geheel nieuws op
iiJ m.Antn -F/-.1v»f zxv* uroorin vrriPPPr
dit gebied. De groote folianten waarin vroeger
cijfers over ons onderwijs werden gepubliceerd,
zijn thans vervallen. Zij hebben plaats gemaakt
voor een handig boekwerk, waarin in overzich
telijken vorm een schat van gegevens is samen
gebracht. Wanneer wjj het boek openslaan, vin
der wij een uitvoerige opgave en daarna een
inleiding, waarin de gegevens uit het tabellen-
werk worden besproken en toegelicht. In een
vijftal grafische voorstellingen is de ontwik
keling van het onderwijs in beeld gebracht.
In een paar vervolg-artikelen willen wij een
en ander mededeelen uit deze uitgave, die bij
de Algemecne Landsdrukkerij te 'sGravenhage
is to verkrijgen.
NF^if Dooien i 25,45 en ii ets.
GEHEIMZINNIGE STEENEN.
Reeds in de oudste tijden werd veel gespro
ken over steenen, die uit de lucht vielen. In
China en eenige andere Oostersche landen was
men langen tijd van meening, dat dergelijke na
tuurverschijnselen in onmiddellijk verband ston
den met politieke gebeurtenissen. Om die reden
hielden de bewoners van deze landen nauwkeu
rig aanteekening van alle meteoorsteenen, die in
den loop der eeuwen kwamen neervallen. Deze
administratie was misschien niets anders dan
een uiting van bijgeloof. Onverklaarbaarder
echter is het ongeloof, waarmee eeuwenlang de
meeste Europeesche geleerden tegenover deze
kwestie stonden. Zij ontkenden het bestaan van
meteoorsteenen of aërolieten om geen andere
reden dan omdat zij zelf er nooit een hadden
aanschouwd.
In het begin der vorige eeuw echter werd de
aandacht der natuuronderzoekers getrokken door
meer uitvoerige berichten omtrent het neerval
len van „steenen uit de lucht!" Ernstige naspo
ringen werden toen gedaan en het bleek hun in
derdaad dat niet zelden steenen van verschil
lende grootte bij een enkel exemplaar te gelijk,
soms ook in groote massa, uit de lucht op aarde
neerkwamen.
Bij Benares, in Britsch-Indië. scheen in de
maand September van het jaar 1798, tegen acht
uur in den avond, een schitterende meteoor op
de aarde te vallen. Men hoorde een gerommel
als dat van den donder, welk geluid gevolgd
werd door een hevigen slag, alsof een zwaar
lichaam neerplofte. Er was geen wolkje aan de
lucht te bekennen, en zóó sterk was het licht
van den meteoor, dat het duidelijke schaduwen
veroorzaakte van de voorwerpen die in de buurt
lagen. Later onierzoc.it men den grond waar de
steen gevallen moest zi,n. Men ontdekte er een
groot aantal kleine gr.ten, terwijl In elk van die
gaten een luchtsteen. gemiddeld anderhalf pond
zwaait
In 1803 gebeurde Iets dergelijks ln Norman-
dlë. De meteoor moet. toen hij het eerst werd
opgemerkt, vrij hoog zijn geweest, daar de be
woners van twee p'aatsen op meer dan een mJjL
Twee steenen, waarvan de een twee honderd
en de ander drie honderd pond woog, zijn in
1668 te Verona neergevallen. In 1628 vond men
er eenige bij Hartford in Engeland, waarbij een
exemplaar van 24 pond, terwijl in 1795 een me
teoorsteen van 25 pond te Yorkshire neerplofte.
In 1801 kwam in Indië een groote luchtsteen
neer, die vier dorpen in brand stak en verschei
dene menschen doodde.
Dit alles beteekent echter niets, als men het
vergelijkt bij den steen van 14,000 pond, die in
Bahla, Brazilië, moet zijn neergekomen.
De luchtsteenen zijn doorgaans bedekt met een
dunne zwarte korst, die ruw aanvoelt. Van bin
nen zijn ze grauw en korrelig. Bij microscopisch
onderzoek blijken ze ronde, grijze korrels te be
vatten; andere zien er uit als ijzerroest en een
derde soort schijnt te bestaan uit zuiver ijzer
en wordt door den magneet aangetrokken. De
rest is van een cementachtige aardsoort, die
alles by elkaar houdt.
Telkens heeft men bij het vinden van me
teoorsteenen opgemerkt dat ze buitengewoon heet
waren en er zijn voorbeelden, zooals dat in Indië
gebeurde, dat zij alles waarmede zij in aanraking
kwamen, in brand staken.
Op verschillende manieren heeft men dit
eigenaardige natuurverschijnsel trachten te ver
klaren. Sommige geleerde menschen meenden,
dat de meteoorsteenen door vulkanen werden
uitgespuwd en tot ongelooflijke afstanden weg
geslingerd. De Fransche geleerde Laplace ge
loofde, dat het lichamen waren, die door vul
kanen op de maan met zulk een kracht werden
weggeslingerd, dat zij binnen de grenzen van
de aantrekkingskracht van de aarde kwamen,
Weer andere natuurvorschers beweerden, dat
aërolieten en verschietende sterren hetzelfde ver
schijnsel waren.
Weenen, Parijs Londen, Calcutta, Berlijn en
een aantal andere groote steden bezitten de be
langrijkste en meest volledige verzamelingen
van deze geheimzinnige steenen.
VAN PHILADELPHIA NAAR HAWAÏ.
Den 4den Juli van dit jaar heeft Miss Erma
Schrader te Philadelphia, een ballonnetje op
gelaten. Geen luchtballon, maar zoo'n klein kin
derballonnetje, waaraan zij een briefje had be
vestigd, met haar adres erop.
Zij was haar ballonnetje reeds lang en breed
vergeten, toen zij uit Hawai, en wel uit het ge
bied der Schofiel barakken, een brief ontving
van een sergeant, die haar mededeelde, haar
ballon op het eiland gevonden te hebben en
zich nu haastte, haar daarvan ln kennis te
stellen. Dit kinderballonnetje heeft nu onge
veer 19 090 K.M. afgelegd onder neg geheel on
bekend omstandigheden. He» moet in de hooge
luchtlagen zijn doorgedrongen en dan door een
tot pu toe onbekenden luchtstroom zijn mee
gevoerd naar Hawaï.
A
