binnenland
NederEandsche leven in Amerika.
GNS GESGHSEDEHISHOEKJE.
ONS INDISCH HOEKJE
Dit jaar is zeker een der belangwekkendste
ge..eest voor eau henevrng van de Neaer-
lanacche cidtuur in Amerika en voor die van
het Nederlandsche stambewustzijn.
Alvorens ik daarover eenige Dcsohouwingen
geef, wil"ik een woord van nagedachtenis wij
den aan twee mannen, die zich gedurende hun
leven warme voorvechters betoonden van onze
stnmbetongen, n.l. Prof. A. Eekhof van Lel
den en Ds. E. J. Tuuk van Chicago. De eerste
heeft door z'n geschriften en door z'n arbeid
in Neeilandia den dank verdiend van alle Ne
derlanders in Amerka. Zijn heengaan is een
gr'ot verlies voor Nederland, doch niet min
der vcor onze groep. Ds. Tuuk heeft zich als
hoofdredacteur van Onze Toekomst te Chicago
beijverd nieuws te verzame en en te verspre -
den over onzen stam in het oude Vaderland,
zcowel als in het nieuwe. Hij had een warm
hart- vcor al wie tot dien stam behoorde en
deed al wat in z'n vermogen was om door
wcord, beeid en daad het vaur der eendrae.it
en dor bezieling aan te biazen. En het is niet
hst minst door zgn tred een, dat de Knicker
bockerclub van Chicago dit jaar zr.ilk een be
langrijke rel speelde op de wereldtentoonstel
ling.' in deze twee mannen heeft de nationale
beweging twee figuren van invloed en van
groots begaafdheid verloren.
De Climax van de gebeurtenissen gedurende
het afloopen jaar is zeker de viering geweest
van den geboortedag van Willem van Oranje.
De grootste geestdrift werd getoond in Chicago
waar de Knickerbockerclub alle Hollanders
cpgercepen had tot een massale feestviering
met vier verschillende sprekers in de reuzen-
kapel der Universiteit van Chicago. Ds geest
drift laaide zóó hcog op, dat men in de nabu
rige Baptistenkerk een tweede vergadering
moest houden. Dan komt aan de orde Grand
Rapids, waar niet minder dan zes festiviteiten
plaats hadden. Een geheel Hollandsen program
ma met psalmen en volksliederen en Neder
land cche koraalvccrspelen van Ccr Kee en van
Willem Oranje (van Maassluis), de laatste ge
speeld door mej. Anna Geerdes van Chicago
en doer ondergeteeken.de, en met een rede van
meer dan een half uur, over Willem van
Crrnje, door Ds. J. K. ven Baaien had zoo
z:-er de aandacht getrokken dat tientallen teleur
gesteld huiswaarts tegen, terwijl de gangen en
paden overbezet waren, doordat een duizend
hoorders plaatsen veroverden, waar er slechts
750 zitten kenden. Vóór de opening zong ds
vergadering geestdriftig allerlei Neaer-
landsche volksliederen, en dat zonder tekst
boekje. Plet was een lust om te zien en te
hooren, hce de Oud-Hollandsche harten er zich
aan ophaalden. Op dien zelfden avond sprak de
cvd-burgemeester Swarthout in een der ker
ken. Enkele dagen later gaf Ds. van Baaien
ee*a causerie voor de leerlingen der Chr. Mid
delbare School, meest allen van Hcllandsehe
afkomst, en omdat de jongere generatie geen
Hol'anclsch verstaat, deze maal in het Engelsch.
Reeds eerder had Ds. Henry Beets twee rede
voeringen uittesóroken voor de Rotary- en de
Knickcrbcckerclub enzer stad. En ten slotte heeft
de Excelsior Male Chcrus Onder leidingvan den
heer Van Gemert meegeholpen om een andere
stadsclub, hoofdzakelijk bestaande uit mannen
van Nederlandsche afkomst, zoo het schijnt,
een grootendeels Hollndsch programma te doen
uitvoeren.
Natuur'ijk hield de pers zich cok niet on-
betu'gd. Een onzer dagbladen wijdde een arti
kel pan Widcm van Oranie in navolging van
de Now-York Tribune. Amcld Mulder, bekend
deer z'n Hol'andsch A merikaansche romans en
thans dagelijksch letterkundig redacteur van
„The G. R. Press" heeft dit jaar geschreven
over Rombrandt, Couperus. Jo van Ammers
Kuiler en natuurlijk over Willem van Oranje.
De Hol!and"che weekb'aden l'eten zich niet
onbeuigd. „De Wachter" en „The Banner" be
vatten artikelen van meer dan een der redac
teuren en van anderen. Er was een algemeene
Shake-up. Iedereen was verwonderd, dat de
Hollanders in den vreemde zoo Oranjegezind
waren en de Hollanders waren verwonderd, dat
de niet-Kollardsche Amerikanen zelfs in vuur
geraakten. De feestviering kan men recht een
ontwaking van hst stambesef genoemd wor
den. Diep ender de asch bedolven had het vuur
leng gesmeuld. De oorlog en de nasleep er vaD
had het n-t'onaal ra-besef gedoofd. Doch nu
geveelde iedereen, dat het onmogelijk is op den
duur de stem van het bloed te smoren.
Niet hst minst indrukwekkend moet de feest-
v'erlng in Hope College Chapel te Holland,
Mich, geweest zijn. Onder voorzitterschap van
den president van het college, Dr. Wijnand Wi-
chers, werd op waardige wijze da groote Oran-
v-rst lied-cht. De sprekers waren Dr. Henry
Beets en Dr. S. C. Nettinga. Nederlandsche
l'ec'eren we-den ten gehoore gebracht, waar
erder hst WThe'mus, waarvan alle verzen
vertaald zijn door Dr. J. B. Niiker1' R-of. IV.
Curtis Snow speelde een oorspronkelijke ko-
raelvcorsnel en Psalm 42 en een „Postlud?
Pestivo" Ven Bonscta Cp het programma wa
ren dé port-etten van 'Willem van Oranie en
van de Kc-nink'ijke familie afgedrukt. Hol'and.
Mkh. heeft ziin naam geen oneer aangedaan.
Behalve de Ora'efeesten zijn er nog verschei
dene andere interessante feiten te boekstaven.
Op 't geb'ed der schilderkunst mogen we ver
melden, dat er in ons stadsmuseum een prach
tige Brumhe'tentoonstelling is geweest en m
de' Ryersonstedsbib'iotheek Ryerson was
een Hollander uit Chicago dcch geboren m
onze stad twee tentoonstellingen, dón van
Oud-Hcl'and-che kleederdracht-sn en écn van
den befaairdan Gerrit Breucker, die het evan
gelie van den arbeid omtoovert in indrukwek
kende k'euren en bonte lijnen. Beucker is een
Fc'l-ndsche icn-rn uit Grand Rapids, die
thans een nationale reputatie geniet.
Op het gebied der muziek mogen we noemen
een artikel ever Ho'l?nds--he orgelmuziek van
de. hand van Ds. Roland Digg'-e in The Ame
rican Orgrn'st". Vooral de voorspelen van Oor
Kee werden geroemd, doch het werd uitgespro
ken dat ze voor Amerika te kort zijn. Waarom
publlceeren de Krilandsche organisten niet
meer koraalvcorspelen, die wat langer zijn en
waarom volgen ze de andere nationaliteiten
n'et na in bet maken van fantas'eën en „Sui
tes" cp de thema's der mooie Oud-H'llandschs
vo'ks'isdersn? Voor zulke muziek is er in
Amerika een markt daar er in led-ren d'enst
ten minste drie orgelstukken gebruikt worden
en het getal orgelcrn-erten naar gelang veel
groctsr Is dan in Nederland. Indien de Neder
landsche organisten de handen ineen slaan en
zich in contact stollen mtt een Amerikaan-
-chen u.t^ever, ssuiieu ze zek-r succes neooun.
We hebben de Oranjcpr .gramma's van Hope
en Calv.n College ieeds genoemd. Daaraan kan
nog worden toegevoegd, dat Miss Opthoit van
Ka.amazzo een uitvoering heeft gegeven in de
aula van Calvin College en op verz.ek der
Nn'ckerbockerciu'o er drie Nederlandsche lie
deren aan heefttoegevoegd. Lof verdient voor-
Ce heer Van Gemert, directeur van de „Excel
sior Male Chorus", die twee uitvoeringen ge
geven heeft, waarop zijn Hollandsche nummers
uitblonken.
De Bend van Mannenzangvei ecnigingen in
M'chigan gaf een kooravond in ons nieuw
Stadsauditorium, waarin 50C0 zitplxatsen_ zijn.
1-Iet eerste nummer cp het programma was het
bekende: „We gather to.je.her", d. i. „Wit
heden nu treden" van Valerius, het Arneri-
kaansche donkdaglied. Toen de beurt aan Van
Gernert kwam, liet hij zijn koer zingen: „Het
Geuzenvendel op den Thuismar.rch" van
Roeske en „Te Huis" van Van Hamel. Be
halve het Wiegelied van Brahms waren dit de
eenige stukken in een niet-Enge'schc taal. Hoe
krachtig, oorspronkelijk, karakteristiek klonk
die Koi.an vche muaiek! De toejuichingen be
wezen, dat de taal niet schade aan den in
druk!
We moeten verder vermelden, dat een groep
je Amerikaanrche dames The Delphian Club
dit jaar stud'e gemaakt heeft van de Ne
derlandsche geschlednis en kunst in veertien
opeenvolgende halfmaandeiijksche vergaderin
gen. Tweemaal zijn leden van de Studenten-
Kniekerbcckclub van Calvin College voor haar
opgetreden. Mej. Ann Peters gaf een lezing
ever Rembrandt, de heer C. don Duik over Ne
derland gedurende den wereldoorlog.
De Knickerbocker-studentenclub, zoo pas ge
noemd heeft dit jaar een zestal vergaderingen
gehouden. Op de eerste lezing heeft onderge-
teekend, raadsman der club, een nieuwe lezing
.n vier hoofdstukken gegeven over de legende
van den Vliegenden Hollander. Op ce overige
me: rings heeft de Club studie gemaakt van
Ncderlrndrahe folklore, waarvan enkele mooi
geïllustreerde Amerikaansche beeken bestaan
en van het nieuwe werk van den Duitschen
kunstcriticus Karl Scheffler ever Holland en
z'n kunst, dat verleden jaar in het Engelsch is
vertaald docr oen Amerikaansche. Behalve deze
clubvergaderingen heeft de club ook de Oranje-
feestviering cp touw gezet, die we reeds eer
der genoemd hebben.
Tp.n slctte zij het endergeteek-ende vergund
te vermeiden, dat hij, behalve de twee artike
len in „De Wachter" en „The Banner" over
Willem van Oranje verleden zomer en herfst
twee Hoilancbehe en twee Engelsche artikelen
geschreven heeft voor ..De Wachter" „Ihe
Banner" en „The Young Calvinist", waarin hij
aangedrongen heeft cp de studie van het Ne-
derlandsch on de iagere school als cultuurtaal,
en op de studs van de Nederlandsche geschie
denis co de M'ddelbare schoei en de Jcngelings-
vereeniging. Deze art'kolen hebben verschei
dene pennen in beweging gebracht. Niet min
der dan rei redacteuren hebben hun adhaesie
aan de fcep'cit, denkbeelden gehecht en vale
anderen hebben schriftelijk en mondel'ng den
schrijver van hun goedkeuring verzekerd. Som
mige onderwijzers en leeraars hebben zelfs
hun medewerk"iig t-cegezegd aan de verwerke
lijking dezer irdeeën, zoo spoedig de omstan
digheden het toelaten. De geldelijke moeilijk
heden zijn met de eenige. Er moeten breken
rijn. die kunnen dienen als aanvankelijke lees
boeken vcor volwassenen en oudere leerlingen,
en als leerboeken vcor gesch'edenis cn kunst.
Ondergeteekende is aan den arbeid- getogen om.
aan d'e behoeften te vcldcen.
Er is allerwegen ontwaking onder de stam
men van Eurcpeesohen oorsprong. De folk'ore
beweging waarvan het tulpenfeert, elk mar in
Mei in Molland. Mich, zulk een schitterend
vcorbee'd is, wekt meer de belangstelling in
den histcrischcn achtergrond van elke na
tionale greep. We mogen gerust zeggen, dat de
Oranjefeesten het laatste gevoel van slaperig
heid bij de Hollanders hebben verdreven. De
Hollandsche dag (31 Augustus) op de wereld
tentoonstelling te Chicago is daarvan cok een
bewijs.
Het stambewustzijn is prachtig a?n het op
bloeien. Nu kan er wat gedaan worden, indien
de leiders in de versch'llende centra eensgezind
zijn en aannekken. Chicago heeft niet stilge
zeten. Het heeft geprofiteerd ven de omstan
digheden en het verdient ons eeresaluut en onze
hoste wcnschen.
Grand Rapids Mich.
A. J. VAN ANDEL.
De bestaande draaibrug bij het oud-stoom
gemaal De Cruquius wordt weggenomen.
De Ringvaart van den Hcarlcmmerpolder
zal dicht daarbij overbrugd worden dcor een
Kunstwerk in den nieuwen groeten verkeers
weg van Heemstede door de Haarlemmermeer
naar Aalsmeer en verder.
Er komt ook een groote auto-weg evenwij
dig aan de Noordzeekust langs de dir'nen,
zocdat men in het voormalige gewest Holland
(thans Ncordholland en Zuidho-Uand) eene
gemakkejke verbinding zal hebben met de
bariDlaatsen aan de kust.
Het zal niet lang meer duren of de geheel e
Noordzeekust van Den Helder t:t de Hoek
van Ho'land is met stecnen en houten Zomer
huizen bezet.
Zoca's de V'aamsche kust van Zeeuwsch-
Vlaanderen tot Calais toe. Calais kcmt tc-ch liij
Frankrijk Staalkundig ja. maar volkenkundig
's noord',vestelïik Frankrijk, deel uitmakende
van de zgn. germaansche laagvlakte, tot Vla
mingen'and- te rekenen, evengoed als een groot
gedeelte van midden- en nocrd-Be'gië. De ge-
"ijksoertigheid van grondvorm ng, van steden
bouw en kustvorm van Noord- en Zu:d-Neder-
"and km rren zich goed duidelijk mok-m van
uit een vliegtuig, dat van h'er naar Londen
vliegt. Het Pande:-vliegtuig „De Postjager'
waarmede luit. Asjes in 312 dag naar Java
dacht te vliegen, heeft bij Korfoe aan ds Zuid
punt ven. Ital'ë, rechtsomkeert gemaakt. Het >s
verstandig gebleken, dat men van deze eerste
vlucht geen recordvlucht hesft willen maken, en
ook is het reV,,'V". d-t rV> -a""e nog betrek-
i-e'nk dïebt bij huis gebeurde. Plet doet a'leer
vreemd aan te ve'nemen, dat zelfs cp deze
buitengewone vlucht geen mecanicien is mee
gegeven. Cnze vl'egd'enst is toch anders voor-
htig genoeg. Zij beeft ook den naam daar
van. Bij eene kennismaking in een vliegtuig
fcoven de Noordzee met een bejaard Ameri-
.rasnsch echtpaar, zeide meviouw veel van En
geland en over het vaste landi te reizen pei
vliegtuig en dat haar man altijd eerst vroeg
raar een luchtlijn der K. L. M., daarna kwam
bij hen de Luft-Hansa (een beetje arrogante
naam is dit) in aanmerking, daarna de Engei-
sche Air fcrce, dan kwam er een hee'.e tijd niets
•on dan... nu ja, daar gaat 't nu niet om. Wij
Nederlanders schijnen niet zoo dom te zijn als
wij er uit zien. Wat wilt ge luidt een bekende
vraag: „demmer zijn dan je er uit ziet of dom-
„mer er uit zien dan je bent?" Het antwoord
is a'tijd fout. althans weinig bemoedigend, want
de zoogenaamde aardigheid van ds-ga-en die de
vraag steit is, of men het een dan wel het ander
beeft gekozen, altijd: „nee, ddt is onmogelijk".
Werkt U het zelf maar uit. Ket is eigenlijk eau
heel onbeleefde en ook onpraktische mop, want
wat zal iemand op wie dit antwoord werkelijk
van toepassing ware, nog verder met z'n leven
beginnen in eon tijd als deze, waarin men om te
blijven bestaan, behalve berustend en kalm en
vriendelijk cn werkzaam en zuinig, ook nog bij
dag en nacht uitgeslapen moet zijn. Dat is men
in de buurt, die wij, op verzoek van de uitge
slapen lieden zalven, n'et noemen, waar men
allerlei grend- en grint- en zseweikken door te
Werkgsstelde betrekkmgloczen laat uitvoeren
met boerenwagens, waarvan men de vier smalle
wagenwielen hoeft vervar i docr de wielen,
corns met ballcnbanden, vaj. voor 30 of 40 gul-
Jen ergens opgekochte auto's. Nood leert hid
den. Wie zijn oogen da kost geeft, kan op dit
gebied in de werkverschaffing, allerlei aardige
dingen leeren. Tippelt U maar eens de Zuider
zee langs of de hei over. Voor zoover er don
in c-ns land nog hei is.
Een moedgevend en heerlijk gezicht is het na
een paar jaren een niet al te ver van spoorlijnen
geleden hei te bezoeken, er is hier en daar nog
een spoor van hei over, maar verder: nieuwe
huisjes (een „plaatsje" noemt men dat) mer
bijbehcorende ve'den. waar het 'winterkoren al
greent, waar weitjes lekker liggen schoon t?
vriezen, terwijl een volle hooischelf bewijst, dat
het gewas verleden jaar cok niet slecht was.
Zoo kan de boor als hij werkzaam is en moeder
ratuur dag aan dag trouw op haar tochten
deer de jaargetijden begeleidt, neg altijd aan de
kost komen. En hij, die in een heel jaar niet
cën gulden uitgeeft voor zijn vermaak (de pijp
hoort bij hst vak) heeft van de malaise en van
de crisis wel last, maar hij kcmt er niet in cm.
Wie omkomen, niet meer boor kunnen blijven,
zijn c's boeren, die met geid van anderen hebben
gewérkt en die hvn rente niet in vruchten,
maar in geld op tafel mceten leggen. De echte
van oudor-tot-ouder-boer heeft zich daar vroeger
zoo gauw mogelijk van af gewerkt of wist een
aardige overeenkomst met zijn geldschieter ot
landheer te msken. Het is niet alles goud wat
er blinkt en het goud afkomstig van een vroeger
ruime ge'druaikt, werkt niet meer als credist
iv.elk wcord afkomt van credo, d.w.z. ik ver
trouw, ik gelóóf) maar het drukt als Ico.d op
hart en armen. Dr. Rc-mun Bc-os, Steineriaan,
heeft in zijne te Rotterdam gehouden lezing ge
zegd. dat de geest van het ge'd de monsch is
en dia zich thans uit het geld had teruggetrok
ken cn dat hst kapitaal, wil hst vruchtdragend
aangewend Worden, juist van den mensch „door
bleed" meet zijn. Dit is een eiger.dommelijke
manier cm te zeggen wat ook in andere woor
den te zeggen is. dat ge'd bevroren ar'oe'd is en
wie er ouder bedolven raakt, en er niet ender
verstikken wil, het weer lequide mc-et maken.
Plet grid mc-et rollen. En het gold moet spre
ken, want als hst stom is, maakt het tot recht
wat krom is. Ge'd, liefst door toewijding ver-
ïrregen, met wijsheid bestemd en in liefde tot
den ir.cdemensch besteed, heeft al veel geluk
gerticht, veel smart en pijn verzacht, veel deugd
beleend. Zóó heeft dr. Bc-os zijn uitlating: het
kapitaal, lees hst geld, moet van den mensch
rijn „doorbloed"', o.i.. bedoeld.
De gewezen accountant, de heer Heyne, die
wegens be'esdig.'ng van oud-minister Donner,
dcor de Haagschs Rechtbank werd veroordeeld,
zond ons eene brochure waaruit blijkt, dat hij
het nog steods op den heer en mevr. Kroller
van de fa. Wlm. Muller Co. te Rotterdam be
grepen heeft en dat z.i. de wijze waarop in deze
wijdvertakte zaak met geld werd omgespron
gen, z.i. hee'.emaal niet doorbloed van mensche-
ijkheid is gewe:st, ja, dat er met cijfers ge
goocheld en met halonzen geknoeid werd, dut
de Rotterdamsche Bankvereeniglng en haai
advocaat meeknc-eiöen en de minister had mee-
geho'pen het geknoei te dekken. Men is ach
ter open deuren, goed zichtbaar, nu bezig die
zaak te saineereu. Zou als alles in die zaak
voord: e'.ig was afgelcopcn, en het landgoed op
ce Veluwe, wat toch in de bedoeling van den
keer Kröller heeft gelegen, aan hst Land was»
rad eau gedaan, naar het oordeel van den heer
Heyne cok alles zco erg. zijn gswesst als hij 't
nu stelt, terwijl het toch ook zeker is, dat mevr.
Kröller steeds doende was kunstschatten te
verzame'en om het algemeen er van te doen
genieten? Wij kunnen hst ons niet voorstellen.
De heer Kröller is als een Samson verpletterd
mder den bouwval van den tempel, wellis zui
len hij zelf van één duwde, nadut hij zelf den
tempel had gebouwd. De inwendige geschiede
nd van zulk c-en bouw en val zal misschien
nooit ten volle aan hst licht komen, en zco
dit neg geschieden kan, zal dit het
bsste te week worden gebracht, niet door
wie daarbij als daders zelf betrokken waren,
maar deer een later geslacht, dat de van ver-
chillende zijden aangebrachte stof zal kunnen
bewerken zonder levende tijdgenooten te kwet
sen. De „cn-fhrnke'ijke" socialist F. van der
Goss heeft in een andere zaak er niet zco over
gedacht als de heer Heyne en heeft ook aange
vallen en gekwetst zonder volledig op de
hoogte te zijn. Dit betrof een voorval uit de
gecchied-enis rn ''et tijd""hrift „De Nieuwe
'ds" waarvan hij met Willem Kloos, Frede-
rik van Eeden eu A bert Verwey oprichter
was. Ploewel hij zegt, en terecht, van letter
kunde althans dichtwerk geen verstand te heb
ben, "af bij een tijd gegrien een boekje „Litte
raire herinneringen" uit, waarin de naam en de
peisc-on en een daad van ensen redacteur en
van den eveneens nog levenden heer Versluys
Sr., den uitgever van „De Nieuwe Gids", door
het slyk worden gehaald, een werk ook daar
om zoo onverdienstelijk, omdat het bewust een-
-jjd'g ig omdat docr den goeden mm als met
voordacht is nagelaten inlichtingen in te win
nen bij de naactbstrokkeren (het betrof de
overgang in 1894 van hst secretariaat der rs-
■"•sct'e van dat tijdschrift van Wil'em K'.oos op
P. Tideman), n.l. den heer W. Versluys, Wil
lem Kiocs, dr. Hein Beeken en mr. Tideman
zeiven, op dr. Beeken na allen neg in leven
Waarom wij dit cphalen nu? Omdat Tideman,
die slechts eenmaal vluchtig in G.oot-iNeCer-
?.nd iets ven de hcon en de onbekookte belee-
dig'ngen van Van der Goes had bemerkt, nu
rmm een half jaar geleden over het geval mei
weinig achting naar zijn kant hsorde spre
ken, het boekje komen liet, het las en omdat
nu vcrlc-open is de termijn vcor het indie
nen van een aanklacht wegens be-leediging
tegen uitgever en schrijver bij de rechterlijke
macht, welke Tideman den uitgever en zijne fa
milie wil besparen. Tideman vergeeft den uit
gever de grofheid, dit boekje ongecontroleerd
het licht te hebben d-cen zien. Van der Goes
heeft geen vergeving nocd'g, hy zou ze waar
schijnlijk niet aanvaarden en is ze dan ook niet
waard. Dcch hst is Tideman, tegenover zijn
publiek wel de inkt en het papier waard bij deze
gelegenheid te verklaren dat in den kring van
De Nieuwe Gids, waarmee hij, Tideman, kennis
maakte, gedurende de jaren, dat zijne bekend
heid met ds leden daarvan (Kloos, Boeken, Die-
penbrock, Witeen, Breltner Deiang (Hofker),
Lucy Broede'ct, later jongeren als Bernard
Cauter en Fran3 M'jnssen) duurde (T. ont
moette in die jaren Eclland, Van Deyzsel en
Keiman Gorter slechts enkele malen en als
terloops), Van der Goes nummer, althans nooit
met bizondere achting werd genoemd, dat hjj
F. van der Gc-es persoonlijk ncoit heeft ont
moet en dat hij dezen dan zyn patroon zooveel
minder geleerden epigoon van Ed. Eusken Huet
van weinig waarde achtte voor de Nederland-
che Prozskunst) wie gaf er een vertaling vaa
het zcute'ooze hoekje van Bellamy's Het jaar
2900?, en van geheel geen waarde vcor de Ne
derlandsche kuituur, die Tideman in één on-
enderéreken hartstocht als met een koevoet
wilde opwerken uit de l'art pour l'art-sfeer,
waarin zij als in een poel dreigde te verzinken.
Hem waren de waardeering en de daarop ge
volgde vriendschap van Willem Kloos, Hein
Beeken, Alphcns Diepenbrcek, Willem Witsen
en Gerrit Hofker gënceg drangredenen tot vol
houden en zedlontwikkeiing. En als Hein Boe
ken, wiens zuiverheid van ziel spreekwoorde
lijk kon heeten, kort voor zijn docd erkende
steeds in zijn echtheid zijn geïnspireerd-zijn
te hebben ge-oofd, aan is dit voor den schrij
ver dezer regalen voldoende objectief bewijs
naast zijn subjectieve zekerheid, ook in zijn
zoogenaamde Nieuwe Gidsjaren niet vergeefs
te hebben bestaan. Alleen maatschappelijke
noodzaak is het geweest, die hem er toe heeft
geleid zyn leven cp 'n breederen praktische basis
opnieuw te beg.ruien en op te richten, waarna
hij cp gelijke hartstochtelijke wijze in Recht,
Politiek en gemeenschappeiyke beoefen'ng
van wijsbegeerte gestreefd heeft, naar kultu-
reelen opbouw, maar nu niet meer enkel op
papier.
De beschuldiging van Van der Goes als zou
Tideman kopy die hem niet toekwam, weder
rechtelijk zich hebben toegeëigend, is even on
gegrond, als 's mans houding als zou hy toen
met de werkelijke N. G. nog iets uitstaande
hebben gehad on waar en ij del is. Van der Goes
was lucht vcor ons. Zijn pogen stiekum buiten
T. om bij wijze van staatsgreep zich messter
te maiten van de drukpers, waarop de uitgever
het tijdschrifinummer deed vervaardigen, dat
T.'s naam als redacteur vermeldde, krachtens
overeenkomst met de eenige z. i. waarlijk ge-
iechtigden: Versluys en Willem Kloos en Boe
ken, dit pogen is eenvoudigweg gevolgd door
een bevel: druk wat van deze aflevering, die
dcor mij wordt verzorgd, by U is ingeketnsn.
Ook ee::e staatsgreep.' Niet eens. Een reent,
docr uitgever en drukker cok steeds als zoo
danig erkend. Wie het anders ziet, ziet het
anders dan het vcor T., èn in schijn <èn in wezen
was en blijven zal. Zonder onderzoek het andere
aan te nemen en na veertig jaren van een blijk
baar cntiust gemced een bijna ock al oud man
in hst openhaar van een misdaad te beschul
digen, is de laatste maar waarschijniyk niet
de eerste domme en ongemanierde daad ge
weest van eennu ja, lezer, vult u ze'.f
maar in.
Er wordt een nieuwe brug gebouwd over de
Kaailemmermeer-ringvaart nabij de oude Cru
quius. De oude N.G. behocrdie tot het verleden,
teen Tideman over de ringvaart een brug bouw
de naar den nieuwen tyd. Dat zal ons nader
hand ook objectief wel blijken.
Nog steed3 deen de gevolgen van den we
reldoorlog zich gevoelen. Zij zijn gemengd nu
met gevolgen van den geest, die vooral in
Duitsch'.p d en in Engeland vóór den oorlog
pgeld deed. Om dien vóór-oorlogschen geest te
begrijpen, mceten we een eind in de geschiede
nis terug gaan.
De oudheid kende in hoofdzaak volken, die
onder éénhoofdig, bestuur optrokken naar de
alleen-heerschappij over de toenmalige be
schaafde were.a. Egypte, Babylcnlë, Assyr.ë,
Perzië, ze herbergden alle volkeren, die onder
pharao's of koningen, tevens veelal de hoogste
priesterlijke waardigheden bekleedende in den
verm, die men staatsrechtelijk een theokratle
(regcerlng van gedswege) neemt.
Dat volk was hèt volk, en zijn vorst was dè
vorst, dè plaatsbekleeder Gods op aarde, heer-
scher over eigendom, leven en dood, oorlog en
vrede. Eerst in Phoenicië, Palestina, Grielicn-
.and, en cp de eilanden der Middeltondsche Zee
qntstonden andere toestanden, vcoral by zee
varende volken. De zee is het element geweest
waar in gevaar, de vrijheid van aardschen tel
gang en dwang den mensch de persoonlijkheid
van den mensch deed naar voren komen, de in
dividualiteit van den enkelen mensch stelde
voor greotere aansprakelijkheid, krachtiger
maakte van geest en van wil.
Verbreiding van handel, industrie en scheep
vaart in Fhcenicië, scheepvaart en wederon\
handel in Athene met zijn voorhaven Piraeus,
visschery, scheepvaart en handel op de eilan
den, aan de kusten van Klein-Azië en vooral in
Athene geestelijk leven en hier ontspringt de
Eurcpcoscke grist. Do Romeinen hebben niet
meer gedaan dan fragmdnten der oostelijke
culturen overbrengen en bewaren.
De Grfeksche, de eigenlijke Europeesche cul
tuur is eerst met de Renaissance invloed gaan
oeferen op het zich langzaam uit der. staat van
barbarisme ontwikkelende Midden- en West-
Eurcpa.
Hce verhouden zich de mederr» zm. Groot
machten ten opzichte van e«- en au.dE 'i
Hierover 'n volgend- ma
Nieuws van voor 35 jaar terug.
Engeland. Een belangryke vonnis is door het
hc-f van appèl gewezen over de vraag, of de
vakverecniging het recht heeft van haar leder,
een hcofdelijken omslag te heffen voor de ver
tegenwoordiging in het parlement. De verkie-
ringskostan van de arbeiderspartij en de bezol
diging van haar parlementsleden worden ge
kweten uit de cptrengst van dien hoofdeiijken
omslag bij verschillende vakvereenig'ngen. Het
gerechtshof besliste in positieven zin, het hof
van appèl echter heeft de vraag cn; kennend
beantwoord-. Na de vereenlging van spoarweg-
'-erccneel kunnen nu voortaan alle andere vak-
■"ereeuiglngen er door den rechter toe worden
gedwongen te vertreden, dat de leden voor het
bewuste politieke doel hoofdehjken omslag be
talen. Uit de gewone kasren mogen deze on
kosten evenmin bestreden worden. De leden
van de vakvereealging voor spoorwegpersoneel
zullen wellicht vrijwillig den omslag opbrengen,
'erwijl kan men zoeken naar een m'ddel om
dergelijke heffingen wettig te maken. De hoog-
;te instatie, het hoogerhuis, te laten beslissen
!s e gewaagd om de groote onkosten en het on
zekere van de rechskwestie. De Daily Chronicle
-egt onder meer, dat, als het hoogerhuis dat
vennis des gevraagd bevest'gt, er slechts twee
dingen mogelijk zijn: of de parlementsleden
moeten van staatswege bezoldigd worden,
het par'ement most by de wet de vakvereenl-
ging heipsn.
De Stads-Editie van 30 Nov. 1.1. (1908) beva»
:'n het tweede blad op dezelfde bladzijde 2 stuk
jes ever de behandeling der BIcemendaalsche
tnonee'.zaal en soc'ëteitsplannen, een verslag der
verleden week gehouden bijenkomst eu een Ui
sarcastischn stijl gestelde beschouwing, waarbij
de gehouden bijeenkomst wordt gebezigd als
stramien voor caricatuurtjes. Wij betreuren het,
dat de commissie door het te wijd openstellen
der deuren aanleid'ng heeft gegeven f-ot zoo
danige ontboezeming. Zoo iets moet in het ver
volg voorkomen woren, al ware het alleen uit
beleefdheid ten opzichte van den heer Graichen
alh'er, die zich zco buitengewoon veel moeite
geeft ongemerkt tal van personen tot elkanuer
brengt, daardoor het vereenigingsieven alhier
in het algemeen aanwakkert en dus, wat er van
zijn denkbslden eens verwezenlijkt moge wei
den, daardoor nuttig bezig is. In beide stukjes
is telkens sprake van den heer Feitema; hier
mede is bedoeld onze nijvere en verstandige
plaatsgenoot de heer Feitsma.
i
Dat er aan onze vloot nog heel wat ontbreekt
alvorens zij genoemd kan worden voor haar
taa kberekend te zijn in tijd van oorlog, hebben
we weder opnieuw kunnen nagaan uit een
reeks artikelen, door den luitenant ter zee le
kl. K. F. Sluys in het Handelsblad geschre
ven, waarin gewezen wordt op onvoldoende be
manning der vloot en c-p een massa gebreken
meer, die c-ns kort bestek n'et gedoogt hier
alle cp te sommen. Indien echter de mededee-
lingen van den heer Sluys waarheid bevatten,
waaraan door ons n'.et getwijfeld wordt, dan is
het meer dan tyd dat de hand aan den ploeg
wordt geslagen en de regeering niet opzeteeïgk
het oog sluite voor de misstanden die op onze
vloot heerschen.
Vleugjes. Wie werke'yk iets tot sta-d wil
brengen, moet by het opzetten van zijn planned
er niet op rekenen dat anderen met eenige
medewerking zouden volharden.
TERREUR IN INDIë...
i
Er bestaat in Indië een spoorlijn, waar tot
nogtoe geen passagier een vriendelijk woord
over gezegd heeft. Zeker, het is nuttig dat deze
lijn bestaat en zijn nut voor den handel is
reed3 lang bewezen. Het is de lijn Oosthaven
Palembang, met de zijlijn naar Lahat.
Waarom nu, wordt er zoo cp deze lijn gekan
kerd? Om enkele redenen, welke ik thans laat
volgen, le. rijdt het ding niet harder dan
hoogstens 50 Kilometer, bij welke snelheid men
rijn leven niet meer zeker waant; 2e. zijn de
wagens niet bepaald comfortabel, men beweert
algemeen, dat het afval van Java is; 3e. duurt
de reis zco lang, dat men cok in de best geoutil
leerde wagens zou gaan kankeren.
Doch ter zake, in dit vcrvcenniddel, had ik dan
van 's morgens 6 tot 's avonds half 8 vertoefd
en in dien tusschentijd was de trein erin ge
slaagd Moeara Enim te bereiken. Te vies om
met een tang aan te pakken, begaf ik my naar
den pacangrahan, om te hooren. dat dezelve
bezet was: ook de B. P. M. pasangrshan was
bezet. Ik had toen neg 2 keuzen, nJ. of de nacht
doorbrengen in een Japanseh Hotel, of in de
gcedang cp den grond. Ik koos het laatste, in
siders zullen begrijpen waarom.
Doodop kon ik ook in de goedang heeriyk
slapen, tot... ik iets voe'de kriebelen, wakker
werd, heel veel veelde kriebelen krabde, nydig
werd, licht maakte en constateerde, dat een le
gioen mieren van mierengat tot m'erengat de
korre weg gekozen had, welke kortste weg
echter via mijn body ging. Een breede stroom
kuierde rustig over mijn buik, doch het krie
belde, dat was act'e. Actie heeft tot gevolg
reactie. De reactie kwam, eenige welgemikte
slagen, stichten verwarring in és legioenen
die nu niet meer geordend voorttrokken. Zii
zochten hun heil in terreur. Ze beten waar ze
konden, liepen alle richtingen uit, kropen naar
mijn rug, déden slinksche aanvallen op mijn
schouders, die alle even doeltreffend waren. Ik
sloeg waar ik ken, raakte natuuriyk n'e'a,
-"aar de mieren beten, scheurden, rukten,
riepen nieuwe legioenen op en zouden my ver
moedelijk een langzamen dood hebben laten
sterven, als ik n'et naar de mandi-kamer ge
vlogen was en er goddank in slaagde de mie-
rerkolcn'p te verwgderen.
Ket was pyniijk, pijnlijk was ook, dat ik den
volgenden morgen er uit zag, als een reliëf
kaart van een vulkanisch gebergte, pijnlijker
was dat ik er door Indischgastcn braaf mea
gehoond werd.
DEWEE.
