Wilhelmina Veertig Jaren Vorstin
De zegen van een ongestoord
bewind
V.
TWEEDE BLAD
ge-
het-
geen
at zij
om
;even.
Eerst
Dat
;lijke
be-
:r te
ging
icole
uur
larin
dat
|den,
ij al
om
2 September 1938
DE EERSTE HEEMSTEEDSCHE COURANT
Zes September 1938. Veertig jaar geleden, dat onze geëerbiedigde Koningin Wil
helmina plechtig in de Nieuwe Kerk te Amsterdam werd ingehuldigd Als achttien
jarige aanvaardde Zij de regeering, hoewel jong, vastberaden en wijs. Zoo is
Zij voor ons gebleven, al die moëilijke jaren in heden en verleden. Meer dan
ooit omringt de liefde en toewijding van het Nederlandsche volk, gepaard
gaande aan een krachtig nationaal gevoel, H.M. de Koningin. Bij haar jubileum
weet Zij zich door die toewijding als door een beschermend pantser omgeven.
Prinses Wilhelmina op elfjarigen leeftijd
tuur van onze Koningin. Zoo werden Haar
door de jongste weesmeisjes bloemen aan
geboden in de kerk. Hare Majesteit was
zichtbaar verrukt, dankte de meisjes met
enkele spontane woorden en stak haar de
hand toe: „Hoe vriendelijk van U, dank U
hartelijk. Ik ben erg blij met de bloemen".
Voor den troon, waar Zij naast Haar
Moeder had plaats genomen, was een tafeltje
neergezet, waarop de Grondwet in rood
fluweel gebonden lag op een rood fluweelen
kussen, temidden van kroon, Rijksappel en
scepter.
Juist toen de machtige tonen van het
orgel waren weggestorven, brak het tradi-
tioneele Oranjezonnetje door en zette op
deze wijze extra luister bij aan de plechtig
heid.
Hier hield de jonge Koningin Haar eerste
rede voor de verzamelde Staten-Generaal
en andere hooge colleges van Staat. Die rede,
ofschoon op jeugdigen leeftijd uitgesproken,
was vervat in een taal, zoo rijk aan vorm,
stijl en uitdrukking, als wij nadien nog dik-
moment. Ds. Flier hield een treffende toe
spraak, zoo zelfs, dat de bruid niet bij
machte was haar tranen te bedwingen. Een
volk jubelde en het wachtte op de toekomst.
Na een jaar werd de geboorte van een
vorstelijken telg aangekondigd, maar die
blijde verwachting ging helaas niet in ver
vulling. Geruimen tijd zweefde Koningin
Wilhelmina tusschen leven en dood, maar
werd tenslotte aan Haar Huis en Volk terug
gegeven. Eerst vele jaren later wordt in de
bekende Kerstboodschap van 1908 het volk
verwittigd van een tweede blijde verwach
ting. In het volgend voorjaar wordt dan
Prinses Juliana geboren. Weer is het voort
bestaan van de Oranje-dynastie voor een
volgende generatie verzekerd. En thans
heeft zich reeds weer een nieuwe generatie
achter de Koningin geschaard. Misschien is
deze rustige zekerheid, dat Haar werk naar
menschelijke berekening weer geruimen tijd-
zal worden voortgezet, Haar bij het vieren
van Haar veertigjarig regeeringsjubileum
wel de grootste vreugde.
DE INHULDIGING.
vorstin en omgekeerd. Zoo bezocht het Bel
gische Koningspaar ons land, de Fransche
president Armand Fallières, de Duitsche
Keizer Wilhelm II en Koning Christiaan
van Denemarken, even voor den oorlog,
welk bezoek door Hare Majesteit eerst na
den' wereldoorlog werd beantwoord.
DE WERELDOORLOG.
Men kan het zien als de ironie der feiten,
dat aan den vooravond van
den wereldoorlog het Vre
despaleis met tal van
schoone woorden werd ge
opend. Nog geen jaar later
werden de verdragen als
vodden verscheurd en
hechtte men niet langer aan
internationaal fatsoen. De
volken stonden tegen elkaar
op. Het werd gaandeweg
een wereldstrijd, die zijn
slagvelden in Europa had.
Den 31sten Juli 1914 on-
derteekende H.M. het mo
bilisatiebevel, des middags
te half twee en in den
avond waren reeds 90
van de 200.000 man op de
been. Het aantal vluchte
lingen steeg al spoedig tot
700.000. De oorlog begon
zich geducht te doen voelen
en de ouderen herinneren
hem zich als een zwarte
vlek in de wereldgeschie
denis. De Koningin ging
Haar land voor in al wat
betrof het handhaven van
vrede en neutraliteit. Op
een oorlogsleening van 1914
teekende Zij persoonlijk in
voor 2V2 millioen.
De spanning in het land
werd grooter en grooter.
Onder den druk van "de
revolutie in Duitschland
meende men ook hier een
poging te kunnen wagen.
Deze poging den staat te
hervormen werd echter een
deerlijk fiasco en voor het
Nederlandsche volk een on
verwachte gelegenheid zijn
verknochtheid aan de
Oranje-dynastie te betoo-
nen. Men weet, dat het
volk in die dagen het
politiecordon verbrak en op
het koninklijk rijtuig toe
snelde, de paarden uit
spande en zelf de vorste
lijke personen door de stra
ten reed. Het werd één
grootsche betooging van aanhankelijkheid
en' trouw.
Op den dag voor den Wapenstilstand, die
eindelijk het kanon tot zwijgen zou bren
gen, verschenen in ons land de Duitsche
keizer en zijn zoon, de kroonprins. De re
geering aarzelde geen oogenblik, aan den
aandrang op haar uitgeoefend, de vluchte
lingen over de grens te zetten, weerstand
te bieden en te weigeren.
Uit deze dagen dateert ook de idee der Bel
gische Franskiljons hun land af te ronden,
natuurlijk ten nadeele van ons. De zaak
werd gedirigeerd naar de Parijsche vredes
conferentie, waar onze toenmalige min. van
Buitenl. Zaken, Jhr. Mr. Dr. van Karnebeek,
zijn Belgische collega Hymans op een dus
danig duidelijke wijze heeft toegesproken,
dat men aldra in Belgische kringen de ge
dachte opperde, maar van deze annexatie
plannen af te zien. Trouwens in die dagen
hebben de Limburgers en de Zeeuwen zich
zoozeer pro-Nederlandsch geuit, dat een
ieder, .die annexatieplannen koesterde, deze
wijselijk voor zich hield.
Bekend is uit die dagen het Zeeuwsche
liedje
„Zeeuwsch Vlaanderen zullen we 'ouwen
[van Couter tot Zwin
Wat annexionisten brouwen, geen Bels
[komt ooit hierin"
DE PERSOON VAN KONINGIN
WILHELMINA.
Dikwijls wordt beweerd, dat het parle
mentaire bestuur een vrouw beter ligt dan
een man, hetgeen uit den aard der zaak
duidelijk zal zijn. Men noemt in dit geval
als overtuigend voorbeeld meestal Koningin
Victoria, maar blijven wij binnen de lands
grenzen, dan zouden wij allereerst Koningin
Wilhelmina willen noemen.
Onze Koningin in het jaar der kroning.
Als om strijd waardeeren en bewondert
ook buitenlanders Haar scherpzinnigheic
Haar omvangrijke kennis, Haar wonde)
sterk talent. Algemeen vereert men haar ei
die vereering is te danken aan de hooge ei
voorname wijze, waarop Zij steeds Haa
taak weer ten uitvoer heeft gelegd.
Wij herinneren aan een tweetal uitspra
ken. Bij de inhuldiging zeide de jeugdigt
vorstin, dat Zij zou regeeren zooals het van
een Koningin van het Huis van Oranje werd
verwacht. Die woorden is Zij getrouwelijk
nagekomen, steeds voor oogen houdend het
oud-Nederlandsche devies „Je maintien-
drai".
En diezelfde gedachte itwam ook tot uit
drukking enkele jaren geleden, toen Zij
zeide „Wij willen onszelf zijn en blijven".
Toen Koning Willem 111 in 1889 aan het
einde van zijn toen veertigjarige regeering
stond, heeft Hij gezegd: „Mijn volk zal van
Mij getuigen, dat ik Mijn Koninklijk Woord
bij het aanvaarden Mijner Regeering ge
stand heb gedaan". Deze woorden kunnen
wij op den zesden September van dit jaar
herhalen, nu Zijn Dochter eenzelfde mijl
paal heeft bereikt. Hopen wij allen van
harte, dat Zij ons ten zegen nog lang ge
spaard moge blijven.
De Koningin met Prinses Juliana aan het punteren te Giethoorn in Juni 1921.
BIJ DE GEBOORTE.
In heel het land knalden de schoten en
werd allerwegen onder het gebeier der klok
ken de driekleur uitgestoken. Een ware
feeststemming maakte zich in enkele oogen-
blikken van het Nederlandsche volk mees
ter. Men staakte het werk en de vaderland-
sche kleuren tooiden ieders borst. Het lang
verwachte was gebeurd. Het vorstelijk Huis
was met een telg verrijkt en het Nederland
sche volk herademde, nu het voortbestaan
van het voor Nederland zoo zegenrijke ge
slacht van Oranje opnieuw verzekerd was.
En men had zich niet ten onrechte onge
rust gemaakt, want in 1884 overleed de
laatste der drie zoons, die Willem III uit
zijn eerste huwelijk met Koningin Sofie ge
boren werden. Op vierjarigen leeftijd is het
kleine Wilhelmientje dus kroonprinses ge
worden en dat blijft Zij, want Haar Vader
sukkelt ernstig met de gezondheid en wan
neer het prinsesje tien jaar is, verliest zij
Haar Vader. De hoop van het Nederlandsche
volk is geheel op deze eene telg gevesbgd.
Doordat Zij Haar Vader zoo vroeg moest
missen, heeft de kleine prinses ongetwijfeld
veel van het echt, onbezorgd kinderlijke
plezier aan zich voorbij zien gaan. Immers
reeds vroegtijdig werd een begin gemaakt
met een zeer serieuze opvoeding en bij den
dood van Haar Vader is die opvoeding nog
intensiever voortgezet. Terecht was de
Koninklijke Moeder en Weduwe Emma er
van overtuigd, dat Haar Dochter meer zou
moeten weten dan andere kinderen van
Haar leeftijd.
Het stond na den dood van Haar Vader
vast, dat Wilhelmina op achttien jarigen
leeftijd, overeenkomstig de eischen van de
Grondwet bij het bereiken der meerder
jarigheid dus de regeering zou aanvaar
den.
Reeds in Haar jeugd was onze Koningin een uitstekende amazone.
wijls bij openbare gelegenheden, waar H.M.
de Koningin het woord voerde, hebben kun
nen beluisteren. Toen reeds was de jeugdige
vorstin zeer populair, want geheel tegen het
protocol in werd Zij luide toegejuicht. De
moeilijke taak, die Haar te wachten stond,
heeft Zij terstond ernstig opgevat. Men ver
telt bijvoorbeeld, dat kort na deze inhuldiging
Koningin Wilhelmina achter Haar bureau
in het Paleis op den Dam zat, om Haar
staatstaak af te handelen. Dat typeert onze
Koningin volkomen.
DE EERSTE JAREN.
Een aantal daden, die ook in symbolischen
zin kunnen worden opgevat, staat aan het
begin Harer regeering. In de eerste plaats
werden aan H.M. de Koningin-Moeder door
Haar Dochter de Grootkruisen der orden
van Oranje Nassau en den Nederlandschen
Leeuw uitgereikt. Deze piëteitsvolle daad
onderstreepte, hoeveel de Koningin-Weduwe
tijdens Haar regentschap had gedaan voor
Nederland. Verder herinneren wij ons, hoe
de jonge Koningin in den stroomenden x-egen
den eersten steen voor den bouw van het
Wilhelmina Gasthuis legde. Dan denkt
men aan de wijze, waarop zij aan het ver
langen van den Russischen Czaar gehoor gaf,
hier in Nederland een Vredesconferentie
samen te roepen. Tenslotte natuurlijk de
overbekende daad, te danken aan het per
soonlijk initiatief van Koningin Wilhelmina,
dat het oorlogsschip de „Geldeidand" naar
de Delagobaai wei-d gestuurd, om den be
jaarden President Paul Kruger veilig naar-
Nederland te brengen.
HET HUWELIJK DER KONINGIN.
Half October ontvingen de Kamers der
Staten-Generaal een Koninklijke boodschap
van Hare Majesteit, waarin Zij Hare ver
loving aankondigde met Zijne Hoogheid
Hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerin.
Blijdschap ging over het land, dat de jonge
Koningin nu niet langer alleen zou zijn. De
inzegening van het huwelijk in de Groote
Kerk te Den Haag was een aangrijpend
DE REGEERING.
Gemakkelijk is het bewind van onze ge-
eerbiedigde vorstin allerminst geweest. Maar
moeilijkheden zijn er om overwonnen te
worden en op dien weg is Koningin Wilhel
mina Haar volk altijd voorgegaan. Waar
schijnlijk is dit, nog afgezien van Haar
hooge levensopvatting en levenshouding, de
oorzaak van Haar groot prestige en gezag.
Wat die moeilijkheden betreft, herinneren
wij slechts aan de groote spoorweg- en
havenbedi'ijfstaking. Wij noemden reeds de
VTedesconfei-entie, die meer moeilijkheden
dan profijt sorteerde. Bovendien voltrok
zich omstreeks de eeuwwisseling een om
wenteling in de binnenlandsche politiek. De
liberale idee van Thorbecke wordt op den
achtergrond gedrongen. Verscheidene malen
heeft de Koningin zoowel geestelijk als
materieel haar steun verleend bij de waters-
nooden, die ons land in den loop der jaren
hebben geteisterd. Zeeland en de Zaanstreek
werden voor den oorlog in het "bijzonder
zwaar getroffen. Met Haar gemaal was de
Koningin steeds de eei'ste om de helpende
hand te bieden. Door dergelijke daden wist
Zij zich een onvergankelijke plaats te ver
overen in het hart "an Haar volk.
FEESTVREUGDE EN SOMBER
VERSCHIET.
In 1913 vierde men in Nederland het
eeuwfeest van de bevrijding, de Onafhanke-
lijkheidsfeesten, die overal in den lande
plaats hadden. Den 28sten November vaar
digde de Koningin een proclamatie uit,
waariai Zij het herwonnen vaderland prees.
Overal gaf het volk ondubbelzinnig blijk
van zijn vei-knochtheid aan het Huis van
Oranje. Nog geen jaar later zou de atmos
feer echter vervuld zijn van geheel andere
geluiden.
Intusschen onderhield Nederland met de
buitenlandsche mogendheden uitstekende be
trekkingen, welke hun uitdrukking vonden in
de bezoeken der staatshoofden aan onze
Uit den verlovingstijd. October van het
jaar 1900.
Den zesden September 1898 had de in
huldiging in Amsterdam plaats.
Even voor elf begon het orgel in de Nieuwe
Kerk zacht te spelen en statig trad de
Koningin-Moeder Emma binnen. Klokslag elf
weerklonk het eerste kanonschot.
Schrijdend onder een geheel van netten
vervaardigde arcade legde de jonge vorstin
den weg af van het Paleis op den Dam naar
de Nieuwe Kerk. Op het hoofd droeg Zij
den koninklijken diadeem; een hermelijnen
koningsmantel lag in bevallige plooien om
haar schouders. In allen eenvoud was het
een diep aangrijpend moment.
Bekend was de onbevangen, eerlijke na-
H.M. de Koningin op de fiets.
