HAARLEMSCH Eerste Blad. PREDIKBEURTEN No. 95. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86. Zevende Jaargang van ZATERDAG 28 November 1885. op Zondag 29 Nov. 1885. N ieu wsberichten. ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandenf,25. franco p. post —,40. Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk. Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT r Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Noord-Zuidhoilnndsche Stoomtramweg-MaatschappijHaarlemLeiden. 1 Juni 1885. Haarlem, Hillegom en Leiden 4.f, 10.20 'smorgens, 1.2.40", 5.5, 7.35,'smid. Haarlem—Hillegom 9.'smorgens, 4.15 (totHeemstede)9.15, 10.15 'savonds. Alleen des vrijdags. Vervoert ook goederen. Haarlemsche Tramwaj-Maatschappij. Van 'tStation 7.30 'smorgens tot 10.30 'savonds. Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds. Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Oct. 1885.Naar Amsterdam: 6.52, 8.9*, 8.31, 8.55*, 9.29*, 11.57, 11.30+, 11.46* 'smorgens,-1.—, 2.38+, 3.48*, 4.16', 4.34, 5.34, 6.40*, 7.6, 7.33-j-, 9.—*, 9.43, 10.24*, 10.59+ 'savonds. Van Amsterdam: 6.20, 7.35-f-, 7.45*, 8.10*, 8.40, 9.45*, 9.50*, 11.5, 11.55+ 'smorgens, 12.20, 1.5*, 1.45*, 3.25*, 3.55, 4.30*, 4.45*, 5.20+, 7.45, 8.35*, 9.55*, 11.— 's avonds. Naar Rotterdam: 7,57+, 8.33', 9.13, 10.13*, 's morgens, 12.17+, 12.58, 2.8* 3.49*, 4.27, 5.11, 5.43+, 8.14, 10.18* 'savonds. Van Rotterdam: 6.—, 7.55*, 9.45, 10.15+, 11.3 'smorgens, 1.23+. 2.45*, 3.35, 5.10,6.23+, 7.25*, 8.50*, 9.50+- 'savonds. De met gemerkte treinen zijn sneltreinen. De met zijn exprestreinen alleen le en 2e klasse. Naar den Helder: 6.50, 10.15 'smorgens, 1.32 tot Alkmaar, 4.57, 9.1 'savonds. Naar IJmuiden: 6.25, 6.50, 10.15 'smorgens, 1.32, 4.57, 9.1 'savonds. Van IJmuiden: 8.1, 11.13 'smorgens, 3.16, 4.1, 9.7, 9.40 'savonds. Naar Zandvoort: (H. S.) 8.12, 10.9, 11.33 'smorg., 1.34, 5.13, 8.16, 'savonds. Van Zandvoort: 8.34, 11.7 'smorgens, 12.36, 4.9, 6.20, 8.41 'savonds. Omnibns van Bloemendaal. 8.15, 10.50, 1.25, 3.5, 7.30. Van 'tStation: 9.6, 11.30» 2.5, 3.45 en 8.11. Zondags alle treinen. Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Oct. 1885. Openstelling van heikantoor: Dag. van 8 's morg. lot 9)4 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 8 tot 10 en 's av. van 12 tot 4 uur. Voor de storting en uitbetaling van postwissels en de invordering van gelden op kwitantiën alleen op werkdagenvan 9 uur 's morg. tot 3 uur 's av. Voor de Spaarbank van 's morg. 9 tot 9 uur 's av.op Zondag van 8 tot 10 en van 12 tot 4 ure. Voor de Postpakketten alleen op werkdagen, van 'smorgens 8 tot 9H uur 'savonds. Aanvang der bestellingen. Op werkdagen: 7.30,10.— 's morgens, 1.30,3.30,7.9. 'savonds. Op Zon- en algemeene erkende Christelijke feestdagen: 7.30 's morgens, 1.4.— 'savonds. Lichting der hulpbrievenbussen: Zuiderstraat hoek Oudegracht, Gr. Houtstraat, Zijlvest, Parklaan, Kaasplein: 7.—,10.— 's morg., 2.30,6.8.30 'sav. Plorapark,Kampersingel, LeidsehevaartSchootersingel6.45, 9.45 'smorgens, 2.15. 5.45, 8.15 'savonds. Des Zondags: buitenwijken 's m. 6.45 en 's av. 3.15. binnenwijken 's m. 7 en 's av. 3.30. Lichting aan het Station: Richting Amsterdam 8.4,11.25 's morg., 2.33, 3.43*, 5.29*, 7.28* 'sav. Richting Rotterdam 7.52,9.8 'smorg., 12.12,4.22", 5.38,10.13* 'sav.Richting den Helder 6.45, 10.10 'smorg., 1.27*, 4.52, 8.56* 'savonds. De met worden Zondags niet gelicht. Telegraafkantoor. Het kantoor is geopend op werkdagen van 's m. 8 tot 's av. 10 uur, op Zon- en algemeen erkende Christelijke feestdagen van 's m. 8 tot 's av. 9 uur. Binnenl. Telegrammen worden berekend tegen een vast reent van 15 Cts. benevens 1 Ct. p. woord. Grot^e Kerk. Voorm. 10 nre, Snelhlage. Nam. 2 ure, Smeding. Zondag 2. 's Avonds 6 nreBarger. Nieuwe Kerk. Voorm. 10 nre, Brute! de la Rivière. Jans-Kerk. Voorm. 10 nre, Hoog. Maandag 'sav. 6 ure, Openbarekatechi- satie over Matth. 5 17 v.v. Moeton. Woensdag 'sav. 6 nre, Moeton. Bakenesser Kerk. (Voor de Kinderen). Voorm. 10 nre, Escher. Waalsche Kerk. Voorm. 10 nre, Arbousse Bastide past. a Paris. Collecte ponr la Société des Traités réligieux de Paris. Dinsdag, 'sav. 8 ure, 15e jaarfeest der Ned. Zending-vereeniging afd. Haarlem. Spr.Smeding, verslag; Escher, feestrede. Christelijk Gercform. Gemeente. {Ged. Oudegracht). Voorm. 10 nre, 's Av. 5 ure, Mulder. Woensdag 's av. 7 Vs nreMulder. {Klein Heiligland.). Voorm. 10 nre, 'sAv. 5 nre, Schotel. Donderdag 's av. 71/» nreSchotel. Lnthersche Kerk. Voorm. 10 nre, Mees. 'sAv. 6 nre, Poolman. Openb. 2: 17. Kerk der Vereenigde Doopsgezinden Voorm. 10 ure, Craandijk. 's Av. 6 urede Lanog. Remonstrantsche Kerk. Voorm. 10 ure, Tideman. Kerk der Broedergemeente. Voorm. 10 nre, Baron van Doorn. 's Av. 6 nreBaron van Doorn. Ds. Escher heeft in dank ontvangen voor de school voor on- en minvermogenden van N.N. f 5,00. Voordracht in Teyler's Stichting. Woensdagavond werd inTeylers Museum de veldtocht tegen het Naturalisme door den Heer Mr. W. van der Vlugt op mees terlijke wijze voortgezet. Was de vorige maal de omschrij ving en de beteekenis van het Naturalisme het hoofddoel van zijn rede geweest, gepaard aan eene bestrijding van het gronddenk beeld in het algemeen, spreker stelde zich voor, die geestesrichting thans meer in bijzonderheden te beschouwen en wel in de drie vormen waarin het zich bij den denken den mensch en ook in de denkende mensch- heid heeft geopenbaard. De twijfel aan de noodzakelijke geldig heid ook der praktische oordeelen, der beginselen van recht en zedelijkheid, wordt dan in de eerste plaats verdedigd door de materialisten. Deze richting werd door spreker al dadelijk gekenmerkt als de kindertaal van het naturalisme, de eerste wijze waarop zich het verzet tegen het geloof aan voor ieder geldige waarheden ook buiten natuur wetenschappelijk gebied heeft vertoond. Het materialisme tracht het heelal te herleiden tot bewogen stofdeeltjes (atomen). Zijn woordvoerders in de onde wereld waren voornamelijk Demokritus, Epicurus en Lucretius. Het systeem van den laatsten wijsgeer werd als voorbeeld genomen. Het onde oorspronkelijke materialisme toch is een overwonnen standpunt. De oude wijs- geeren meenden de dingen onafhankelijk van zich zeiven te kunnen begrijpen. Na Kant en Locke is dit een onmogelijkheid ge worden, en al zijn er dan ook nog groote mannen als Moleschott, Vogt e. a. die zich materialisten noemenhet zuivere materia* lisme in den zin der oude wereld, dat het vraagstuk van ons kenvermogen geheel ter zijde stelde, vindt men niet meer. Het materialisme uit Griekenland over gebracht vond in Kome een gnnstig onthaal. In de eerste plaats werd het gretig omhelsd door de zoogenaamd praktische materialis ten der bedorven Romeinsche wereld. Maar ook de edeler geesten meenden daarin een heilzaam wapen te vinden tegen het onzinnige bijgeloof dat in de tijden van Lucretius in de Romeinsche maatschappij heerschappij voerde. Het dichtstuk, waarin deze de dwaas heden zijner eeuw uit naam van het ma terialisme bestrijdt, stelt op den voorgrond uit niets komt niets, en niets is er dat tot niets vergaat. De stof bestaat en be weegt zich in de ledige ruimte; daaruit wordt de wereld verklaard. De atomen vallen in die ruimte en brengen door hnn samentreffen het heelal tot stand, zooals het zich aan onze oogen vertoont. Nadat nn verder de ontwikkeling van het voelende nit het gevoellooze is aangetoond meent hij alles, ook het ontstaan der maatschappij met zijn zeden en gewoonten, op deze wijze te kunnen verklaren en eindigt met zijn verachting nit te spreken voor hen die zich daarboven en daarbuiten hnn goden denken en dezen eerbied bewijzen. Wat hem tot dit gevoel van veront waardiging het recht gaf, voegde spreker Verbij, was echter van zijn standpunt moeielijk te verklaren. Na de pauze, volgde nn de bestrijding van het materialisme, bij welke gelegen heid niet alleen de onde, maar ook en hoofd zakelijk de nieuwere vorm tot het doen van aanval verkozen werd. Reeds was aangetoond dat de ondste vorm zeer naief vooronderstelde, dat de waarneming een spiegelbeeld leverde van hetgeen waargenomen werd onafhankelijk van den mensch. Zoowel het begrip der atomen als hunne beweging leidde spreker tot de vraag hoe een oneindig klein stofdeeltje uitgebreidheid kon hebben en van waar de eerste stoot, die de atomen in beweging bracht, was uitgegaanterwijl het doelmatige van het universum moeielijk te verklaren isnit de stelling dat het doelmatige overweegt, tenzij men een strijd om het bestaan tns- schen de planeten onderling zou willen onderstellen. Ernstiger schijnt de strijd te worden waar de nieuwere wetenschap met haar leer van stof en natuurkrachten optreedt. Maar ook met allen eerbied voor hare ontdekkingen, blijft spreker het er voor houden dat deze benamingen niet minder phantastieseh zijn dan de denkbeelden der scholastiek. Reeds Newton waarschuwde dat de aantooning van de wetten der zwaartekracht, van hoeveel beteekenis ook, geen verklaring kon worden genoemd. En al slaagde men er ook in het onveranderd samengaan van zekere stof bewegingen met bepaalde geestestoestanden te bewijzen, toch was de eenheid van beiden niet on herroepelijk vastgesteld. De ernstigste bedenking tegen het ma- teralisme blijft echter de vraaghoe is de kennis der wereld mogelijk? Wat geeft u de zekerheid dat de wereld, die gij ons teekent, de ware is? Verschijnselen zyn niet tastbaarmaar lichamen evenmin. Wij nemen slechts geuren, klanken en gevoelens waar. Wij zien de voorwerpen nietmaar krijgen slechts indrukken. Wy beginnen dus met feiten in ons en blijven daarbijterwijl we het recht missen die gewaarwordingen zelfstandig bestaan toe te kennen. Ook als het den materalist gegeven ware zichzelven en den idealist geheel en al te verklaren uit de beweging der stofdeelennooit zou hij daaruit het recht kunnen putten zyn wijsbegeerte boven dien van den idealist te stellen. Hij toch mist het kenmerk van waarheid en dwaling. Het besluit waartoe spreker na deze uit eenzetting kwam was het volgendeNooit zal de natuurwetenschap ons kannen over tuigen, dat het ongerijmd zon wezen voor het gebied van ons willen en handelen, beginselen aan te nemen noodzakelijk gel dig voor wie het ook zij. Zij zelve is alleen mogelijk omdat ook op haar gebied dergelijke beginselen gelden. Ook zy eischt geloof aan het gezag der menschelyke denkwetten. Erkent zij echter de noodzakelijkheid van het geloof dat er maar één waarheid is op haar gebied; dan mag zij het ook niet ontkennen voor de vraagstukken van gereohtigheid en deugd. Hiermede bleek het hoofddoel dezer reeks van voorlezingen niet uit het oog te zijn verloren. Werd het gebied van den twijfel ook door een drievoudigen muur omringdhet eerste bolwerkhet materi- lismekan den vuurproef der kritiek niet doorstaan, en spreker twijfelde niet of ook de beide anderen zonden blijken niet bestand te zyn tegen de aanvallen van het idealisme. Evenals de vorige maal dankte een uitgelezen, talrijk en aandachtig gehoor den spreker voor zijne boeiende voordracht. Het debat over het ontwerp tot verlee ning van Rijkssubsidie voor een stoom tramweg van Breskens naar Maldeghem werd Maandag in de Tweede Kamer voort gezet en ten einde gebracht. Nadat de Min. van Waterstaat den heer Goeman Borgesins beantwoord had, en de heer v. Wassenaar Catwyk zyn voornemen had te kennen gegeven, om onder zekere reserve vóór het ontwerp te stemmen, werd het amendement van den heer v. d. Sleyden aangenomen met 37 tegen 30 stemmen, en het aldus gewijzigde ontwerp goedge keurd met 62 tegen 6 stemmen. Nu was aan de orde de voordracht voor een raadsheer in den Hoogen Raad. De heer v. d. Kaay verwachtte besprekingen over niet-aanvulling der vakatnre, bij de behandeling van Hoofdst. IV der Staats- begrooting,en vroeg of uitstel niet gewenscht zou zyn. De heer de Savornin Lohman betwistte de bevoegdheid der Kamer om geen voordracht te doen. Daar de Min. van Justitie niet aanwezig was, verzocht en verkreeg de Min. van Binnenl. Zaken uitstel der bespreking. Aan de orde kwam nu een ontwerp tot aanvulling en verhooging van Hoofdst. VIIB der Staats- begrooting voor 1885 (Vereeniging der

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1885 | | pagina 1