HAARLEMSCH
Eerste Blad.
PREDIKBEURTEN
No. 9.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES. Gedempte Oudegracht 86.
Negende Jaargang."
op ZONDAG 30 Jan. 1887.
Nieuwsberichten.
imTtimniB
ABONNEMENTSPRIJS: on T 1007
Per drie mandenf-,25. van ZATERDAG 29 Januari 1881. VERSCHIJNT:
franco p. post ,40. Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel Dinsdag- en Vrijdagavond.
A&onderlifke nommers 3 centen per stuk. meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën morden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Groote Kerk.
Voorm. 10 ure, Snethlage.
Nam. 2 nre, Escher. Zondag 46.
's Avonds 6 ureHoog.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 ure, Etcher.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 ure, Moeton.
Woensdag 'sav. 7 nre, Snethlage.
Bakenesser Kerk.
(Voor de Kinderen).
Voorm. 10 ure, Barger.
Waalsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Installation de Mr. Sylat
Dehry, et sermon d'entrée.
Christelijk Gereform. Gemeente.
(Ged. Oudegracht).
Voorm. 10 ure, 's Av. 5 ure, Mulder.
Woensdag 'g av. 7Va ure, Mulder.
(Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure, 'sAv.-5 ure, Ds. Dee,
pred. te Koekengen.
Donderdag 'sav. 7Vs ure, Schotel.
Luther8ehe Kerk.
Voorm. 10 ure, Poolman.
's Avonds 6 ureMees.
Kerk der VereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, de Vries.
's Avonds 6 ure, Craandijk.
Remonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 ure, F. Haverschmidt
pred. te'Schiedam.
Met medewerking v. h. zangkoor.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure, Weiss.
Chr. bewaarschool L. Heerenvest.
Maand, 's av. 8 ure, Moeton. Bybellez.
Genesis 25 7 vv.
Lokaal in de Ridderstraat.
Dinsdag 'sav. 8 ure, de Braai, Agent
voor de Vereen, voor Chr. Nat. Onderwijs.
In te leiden door Ds. Barger.
Lokaal der jongelings-Vereeniging.
X. Annastraat.
Donderdag 's av. 8 ureBarger. Bijbellez.
Matth. 5 10 vv.
De collecte aan de denren der kerken gehouden
op Zondag 23 Jan. j.l. voor het Godsdienst-onder
wijs heeft opgebracht de som vaD ƒ81.95.
Ds. Barger verzoekt zijne katechisanten van
Dinsdagavond acht uur, des Maandags te komen op
hetzelfde uur.
Bij Ds. Smeding in dank ontvangen voor de
Chr. school voor on- en minvermogenden van
Mej. N.N. f 10.—
Door E. JFeiss in dank ontvamgen voor Suriname
een coupon van ƒ6.18*.
Een avond in den Nieuwen
Schouwburg.
In den goeden ouden tijd behoorde het
tot de regelen van het tooneel dat de deugd
werd beloond en de ondeugd gestraft.
Dit nu, waren ook de slotwoorden van
een stuk van Jnl. Rosen, getiteld„Ein
Engel", hetwelk jl. Dinsdag in onzen
nieuwen, of vernieuwden schouwburg werd
opgevoerd.
Evenmin echter als de hoofdpersoon
aan zijn bijnaam de Engel beantwoordde,
evenmin was iemand die het stuk bij
woonde er op voorbereid, dat bovenge
noemde zedeleshet nitgangspnnt en
doeleinde van den schrij ver was geweest.
De Heer Saldau, huisvader en onver
beterlijke Don Jnan tegelijk, zoekt betrek
kingen aan te knoopen met een naaistertje
uit de buurt, waarop zijn zoon serieus
verliefd is geraakt, en bij wien zijne
dochter gereede aanleiding zoekt tot een
geheime samenkomst met een heer, die
alleen door haar nn en dan op straat te
volgen een onnitwisohbaren indrnk schijnt
gemaakt te hebben op baar gemoed.
Mama, die den ouden Engel (zoo wordt
bij door haar bijgenaamd) door en door
kent, gaat al zijn gangen na, en leest
hem tussoben beiden op gevoelige wijze
de les.
Het eerzame naaistertje waarschuwt
Mevrouw Saldam dat hare dochter gevolgd
wordt, en deze begeeft zich daarop naar
haar buis om Gertrude haar voor verdere
miestappen te behoeden.
Ziehier de knoop gelegd, en de aan
leiding gegeven, waardoor het geheele
huisgezin zich met zeer verschillende be
doelingen, en toevallig natnnrlijk op
denzelfden dag ontmoet op dezelfde kamer
van de onschuldige Beate.
Zelfs de knecht, die door den ouden
Heer met een paar bouqnetten tot haar
ia gezonden, ontbreekt niet aan deze zon
derlinge familiereünie.
Door een goede opeenvolging der be
zoeken en eenige onwaarschijnlijkheden,
zorgt de schrijver van het stuk intusschen
dat het hier niet tot eene ontknooping
komt maar de verwarring slechts te grooter
wordt. De kleine Beate schrijft het
bezoek des vaders toe aan belangstelling
in de aanstaande bruid zijns zoons, de
père noble legt bare vrengd bij de kennis
making aan den dag gelegd uit, als een blijk
van persoonlijke affectie jegens hem.
Beate en von Erlacb de aanbidder van
Gertrude begeven zich vervolgeuB beiden
naar het huis van Saldan, ten einde zoo
zij meenen officieel te worden ontvangen,
als schoonzoon en schoondochter van het
echtpaar, waartoe zij bij het vorige be
zoek vermeenen vergunning te hebben
verkregen.
Voor het tot een explicatie komt, ver
schijnt de vertoornde echtgenooteen
houdt een boetpredikatie over het bezoek
bij Beate terwijl de beide jongelieden in
der haast in een nabijgelegen vertrek door
den Engel zijn verborgen.
Zij wil scheiden, onherroepelijk scheiden
van haar maD.
Op dit toppunt van verlegenheid, volgt
de ontknooping.
De Engel begrijpt na dat het meisje
niet anders bedoelt dan een huwelijk met
zijn zoon, de jonge man een even ernstig
aanzoek om zijne dochter. Daarmede heeft
hij een schoone verklaring gevonden voor
zijn bezoek aan Beate en kan zich ver
dedigen tegenover zijne vrouw. In eene
algemeene omhelzing lost zieh de ver
warring op, de vertoornde echtgenoote
staat beschaamd, de liefhebbende Engel
ziet triumphantelijk in het rond en spreekt
plegtig de woorden uit dat de deugd
wordt beloond en de ondeugd bestraft.
't Is wel hetzelfde wat het oude tooneel
zeide, maar toch wel iets anders dan het
bedoelde.
Het stuk werd vrij ving afgespeeld,
maar niet vlug genoeg om ons al de on
mogelijkheden te doen voorbijzien, die er
in voorkomen. Het Duitech is te duide
lijk, om der gelijke verwikkelingen waar
schijnlijk te maken.
De beide hoofdrollen, en de rol van den
knecht vooral waren in goede handen.
Als men gelachen heeft is het veiliger
de kritiek achterwege te laten, mochten
wij echter een wensoh wagen uit te spreken,
dan zon het deze zijn, dat wanneer dit
gezelschap, de Schouwburg in de Jans-
straat weder eens mocht komen bezoeken,
de keuze der stukken, wat beter moge zijn.
De Sohwank toch, waarmede de voor
stelling besloten werd, kan door een kalm
Hollandsch pnbliekop een winterdag
onmogelijk naar waarde worden genoten,
daarvoor zal men haar waarschijnlijk te
Wien in een Somaertheater moeten zien.
Voordracht in Teyler's Stichting.
Reeds lang, aldus begon Prof. H. de
Vries zijne rede in Teyler's gehoorzaal, is
het groote onderscheid tnssehen de levende
en de levenlooze natuur een voorwerp
van onderzoek geweest voor de geleerden, i
Door Darwin is voor het eerst hierbij
het verschijnsel vau de erfelijkheid op
den voorgrond gesteld. Hij wist de uit
komsten van wetenschap en praktijk voor
elkander vruchten te doen dragen, de
ervaringen der theorie werden door hen
naast die van de praktijk geboekstaafd.
Dergelijke vereenigingen van uitsteken- j
de praktijk gehuwd aan theorie, zal, meende 1
spreker, vooral in Haarlem worden ge
waardeerd, dat wereldberoemd wegens zijn
bloembollen, niet minder bekend is door
Teyler, als centrum van wetenschap.
Het hoofdonderwerp zijner rede zon
dan zijn, de leer der erfelijkheid en de
riohting daarin thans gevolgd.
Hoofdzakelijk wae de plantkunde het
terrein waarop spreker zich bewoog.
De erfelijkheid laat zich by de meest
oppervlakkige beschouwing reeds opmerken
by den mensch. Niet altyd zien we dezelfde
eigenschappen by ouders en kinderen maar
vaak komen ze by de kleinkinderen terug.
Dat is het atavisme en dat zelfde ver-
echynsel wordt ook in groote mate waar
genomen by de planten.
By elke plant zijn tallooze variatien
waar te nemen. Er zijn benken, die men
aan het blad niet zou herkennen, appelen,
peren en varens brengen meest altyd andere
afwijkende variëteiten voort. Proeven met
papaver en mais genomeD, bewezen dat
afwykingen met zorg voortgeplant, goede
resultaten gaven maar toch altijd sporen
droegen en een neiging vertoonden om
tot den oorspronkelyken vorm terug te
keeren.
Het atavisme is dan ook niets anders
dan een terugkeer van eigenschappen die
vroeger aanwezig zijn geweest maar ge
durende een reeks van generaties verborgen
zyn gebleven.
De afwykingen doen zieh voor in den
vorm van het bladin de 'kleur van de
bloemzelfs in de eigenschap van man-
nelyke en vrouwelyke bloemen op dezelfde
plant by soorten waar die zich in den
regel op de individu's afzonderlijk ver-
toonen.
Dit het algemeen erkende atavisme volgt
dat men aan een enkel individu niet kan
zien welke eigenschappen het bezit of
zal overbrengen. Nn ryst echter de vraag
waar de zetel is van die verborgen eigen
schappen, waar zooveel op aankomt. Daar
toe moet men de vorige geslachten kennén
even als by de dieren, voor wie een
rundveestamboek b. v. wordt aangelegd,
want alle geslachten staan in een onaf-
scheidelyk stoffelyk verband tot elkaar. Om
dit te bewyzengaf spreker een kort over
zicht van de bevruchting by hoogere zoowel
als lagere plantenwaaruit den hoorders
dnidelyk moest blyken, dat elke generatie
bestaat uit een onafgebroken reeks van
celdeelingen zoodat er een voortdurende
stoffelyke gemeenschap tnssehen de ver
schillende generaties kan worden nagegaan.
Er ontstaat feitelyk niets nieuws men
ziet de cellen uit het stuifmeel van de moe
derplant zich ver eenigen met de kern van
het zaad en daarnit de nieuwe plant ont
staan. Al is hierdoor geen verklaring van de
erfelykheid gegevende grondslag van de
verklaring van het leven is daarmede
toch vastgesteld.
Nadat een en ander door een reeks van
feiten en platen was opgehelderd wees
spreker nog op de beteekenis van de leer
van het atavisme voor de verwantschap
tnssehen de soorten, en toonde by ver
schillende gevallen aan hoe van het eene
ter verklaring van het andere was party
getrokken.
Wetenschap en beschaving zyn nauw
verbonden dns eindigde hy zijne rede en
dankte zyne hoorders die door hnnne op
komst daarvan een zoo dnidelyk bewys
hadden gegeven. 0
Een detachement koloniale troepen,
dat Woensdag met het stoomschip Prin
ses Wilhelmina naar Batavia vertrok,
was meerendeels gekleed in de nieuwe
uniformvoor de infanterie bestaande in
blauwe atilla, met gele biezen over de
borat en naden langs rng en mouwen
afgezet, terwyl deze uitmonstering voor
artillerie en cavalerie in 't rood is. De
laken helm is laag en licht van model,
van voren prykende met een koperen ster
waarin de oranje kokarde en lichtbruin
lederen stormband. De geheele uniform
staat zeer goed en maakt een groote tegen
stelling met de ondevooral wat betreft
die doffe smakelooze hoofddeksels.
Tentoonstelling van Voe
dingsmiddelen te Amsterdam.
Plaatselyke Comités ter bevordering
van de belangen der tentoonstelling van
voedingsmiddelen zyn reeds gevormd te
RotterdamGonda, Haarlem, Dordrecht,
UtrechtGroningenZwolle Leiden
Schiedam en Apeldoorn.
Voor zooveel deze Comités zich hebben
geconstitueerd zyn voorzitters en secre
tarissen respectivelyk de Heeren M.
Symons, L. J. Nooyen (Rotterdam), Dr.
D. IJssel de Schepper, H. Enno van
Gelder (Gonda), Prof. Dr. J. Bossoha,
D. de Clerq (Haarlem) J. J. B. J. Bonvy,
A. van Droogen (Dordrecht), H. A. van
Beuningen, J. C. M. van Eelde(Utrecht),
Jhr. Mr. W. G. A. Alberda van Ekenstein,
J. Wolthekker (Groningen).
Ten bewyze met hoeveel voortvarend
heid van 'e ochtends vroeg tot 's avonds
10 nre (met electrisch licht) aan het
tentoonstellingsgebouw wordt gearbeid,
kan dienen, dat de eerste opgaande styl
Maandag 10 Januari werd gezeten thans
reeds nagenoeg het geheele geraamte van
het hoofdgebouw is verrezen.
De president der hoofdcommissiede
heer A. J. C. J. S. Bergema, is naar
Leipzig vertrokkenom de internationale
tentoonstelling voor volksvoeding en kook
kunst by te wonen. (2731 Januari).
Onder de geleerden, die voor de jury
dezer tentoonstelling zyn uitgenoodingd
is ook Prof. Forster van Amsterdam (lid
van de regelings-commissie voor de Am-
sterdamsche tentoonstelling).
