HAARLEMSCH
PREDIKBEURTEN
Eerste Blad.
iNo 6
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Tiende Jaargang.
van ZATERDAG 21 Januari 1888.
op Zondag 22 Januari 1888.
Groote Kerk.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommerB 3 centen per stnk,
Prgs per Adrertentie van 1 tot 5 rogels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Voorm. 10 ure, Moeton. H. Avondmaal.
Nam. 2 ure, Snethlage. Dankzegging,
'sAvonds 6 ure, Escher. Dankzegging.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 ure, Hoog.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 ure, Barger. H. Avondmaal.
Woensdag 'sav. 7 ure, Moeton.
Bakenesser Kerk.
Vrije beurt.
Voorm. 10 ure,
Waalsclte Kerk.
Voorm. 10 ure, Sam. Gout,
pasteur a Versailles.
Collecte pour la Société centrale.
Christelijk Gereform. Gemeente.
Ged. Oudegrac/it).
Voorm. 10 ure, 's Av. 5 ure, Mulder.
Woensdag 'sav. T/, ure, Mulder.
Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure's Av. 5 ureSchotel.
ag 's avonds 7'f ure Schotel.
j Lnthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, Poolman.
's Avonds 6 ureMees.
Kerk der YereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, de Lanoy.
's Avonds 6 ure, de Vries.
Remonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Tideman.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure, Weiss.
Chr. bewaarschool, L. Heerenrest.
Maandag 's av. 8 ure, Moeton. Bijbellez.
Lucas 5 27 vv.
Lokaal in de Oranjestraat.
Dinsdag 'sav. 8 ure, Snethlage. Bijbellez.
Lokaal der Jongelings-Yereeniging.
L. Annastraat.
Donderdag 's av. 8 ureEscher. Bijbellez.
Matth. 13 10 vv.
Ds. Escher maakt bekend dat bij bij
het vertrek van Ds. Barger diens wijk
overneemt. Hij verzoekt de catechisanten
van Ds. Barger te komen ten zijnen huize,
die van Dinsdag tien, elf en één uur des
Woensdags op dezelfde uren. De groote
meisjes, die in de kerk catechiseeren,
verwacht hij Dinsdag om 2 uur in de
Groote Kerk. De groote jongens hebben
zich eerst bij hem aan te geven.
Ds. Hoog moet de hervatting zijner
lessen nog uitstellen.
Door Ds. Smeding is in dank ontvangen
van de naaikrans „Tabitha" voor de
Chr. school voor on- en minvermogenden
f 16,525 en voor de Ned. Zend.-Vereen.
f 7.58.
Nederd. Herv. Kerk.
Bennebroek.
Voorm. 10 ure, II. Smeding
Pred. te Haarlem.
Beverwijk.
Voorm. 10 ure, C. Boon,
Evang. Luthersche Kerk.
Voorm. 10 ure, K. A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J. Sepp.
Bloemondaal.
Voorm. 10 ure, J. D. van Ariel.
Nam. 2V2 nre, V. D. van Ar hel.
Heemstede.
Voorm. 10 nre, F. E. Daubanton,
Hillegom.
Voorm. 10 nre, M. Buchli Eest,
Houtrijk en Polanen.
Voorm. 10 nre, G. J. Brutel de la Rivière,
'sAvonds 6 nre, G. J. Brutel de la Rivière.
Ds. Brutel de la Rivière bericht aan
belanghebbenden dat zijn afscheid voor-
loopig is uitgesteld.
Sandpoort.
Voorm. 10 ure, J. van Loenen Martinet.
Spaarndam.
Voorm. 10 nre, H. J. Bergsma.
Velsen.
Voorm. 10 nre, D. J. C. Heldring.
's Avonds, 6V2 nre, D. J. C. Heldring.
Zandvoort.
Voorm. 10 ure, L. Heldring.
Nam. 2 ure, L. Heldring.
Voordrachten in Teyler's Stichting.
Zoo ooit een spreker gelukkig was met
zijn onderwerp kon dit gezegd worden
van Prof. Dr. Jan ten Brink, toen hij
in eene voor het grooter deel met toe
hoorderessen gevulde zaal optrad om te
spreken over de jonge, de eerste liefde,
de Aurora van het gemoedsleven, zooals
die werd beschreven, in de voortbrengselen
der letterkunde van de volken en van de
eenwen.
In de onde wereld, zelfs in de Grieksehe
letterkunde zocht men te vergeefs naar de
behandeling van dit onderwerp.
Wel, wordt ons daar de vrouw, en met
haar de huwelijksliefde op aandoenlijke
en treffende wijze geschilderd, de jonge
liefde evenwel, werd bijna nimmer tot
het onderwerp eener dichterlijke besohrij-
ving gekozen. De reden hiervan is te
zoeken in de beschouwing van de vrouw,
en hare plaats in de maatschappij,
welke in Griekenland en door geheel de
oude wereld gangbaar is geweest.
Eerst met en na het optreden van de
Christelijkedenkbeelden;eerstin de tweede
eeuw onzer jaartelling ontmoet men de
eerste proeve van bewerking van het
bovengenoemde motief.
Lucius Apulens dichtte toen zijn ro
man Amor en Psyche. Aphrodite zendt
haren zoon tot Psyche, op wien zij we
gens hare schoonheid naijverig is, en
beveelt hem, haar in liefde te doen
ontbranden voor een wanstaltig ster
veling om baar in die liefde te doen onder
gaan. De god, in stede van aan dit bevel
gehoor te geven wondt zich met zijn
eigen pijlen en weet Psyche met zich
mede te voeren naar een geheimzinnig
oord, waar hij haar hoewel slechts in
het nachtelijk duister bezoekt, en ver
biedt er ooit naar te trachten om hem
te aanschouwen. Toch weet zij hem eens
te bespieden, de god ontwaakt en verlaat
haar terstond, waarop zij na een leven
vol bitter lijden in den hemel met hem
vereenigd wordt.
Deze idee, door Prof. ten Brink een
voudig artistiek opgevat en door hem niet
minder kunstrij k weergegeven, werd door de
philosophen allegorisch uitgelegd en tot
de Eleusinische mysteriën teruggebracht.
Spreker wenschte daarbij echter niet stil te
staan, maar zette verder zijn tocht door
de geschiedenis der letteren voort, en
toonde ons zoowel in den roman van
Parthenopaeus en Melior, als in den
Zwanenridder, den lateren Lohengrin ver
wante verschijnselen op dit gebied.
In den Parthenopaeus is het de vrouw
die onbekend, ongezien wil blijven op
straffe van onmiddelijke scheiding; in den
Zwanenridder is het duister waarin de
eerste liefde als 't ware gehuld wordtde
onbekendheid met naam en afkomst van
den geliefde. Spreker gaf vervolgens in
boeijenden stijl ons de geschiedenis van
Floris en Blanchifloer ten beste, die wel
als een der uitstekendste romans der
Midden-Eeuwen mag worden beschouwd.
De latere Midden Eenwsohe liefdero
mans zijn minder lieflijk van gehalte.
Daar treedt meestal de medeminnaar op,
en het .liefde-drama eindigt in bloed en
tranen. Tot staving hiervan haalde de
spreker de Arthurromans in het bijzonder
die van Tristran en Isolde aan.
Toch wordt het denkbeeld dat aan de
eerste roman ten grondslag lag nooit ge.
heel losgelaten en zelfs in onze heden
daagsche letterkunde meent spreker daar
van een voorbeeld te hebben aangetroffen.
Niet in de Camera Obscura, waarvan
de jonge helden een al zeer weinig ge
heimzinnig karakter dragen, maar in
Willem Levend heeft Prof. ten Brink,
zijn Amor en Psyche weergevonden.
Daatje Levend vertoont zich als een
vrouw van de wereld, en neemt haren
echtgenoot Abraham Rijzig slechts aan,
omdat, als zij dan trouwen moest, zij met
hem liever in het huwelijk treedt dan
met een ander. Maar noch voor noch in
de eerste maanden van haar echtelijken
staat, toont ze hem wie zij is. „Men moet
zich niet dadelijk van zijn beste zijde
vertoonen" heeft ze aan haar vriendinnen
gezegd, en dat heeft ze ook gedaan.
Totdat eindelijk bij Tante de Harde het
bekende tooneel voorvalt, waar zij, in
spijt van de eischen der etiquette, bewijst
zich van hare moederplichten te willen
kwijten en zich aan haren echtgenoot in
hare volle waarde vertoont.
Zoo is ook hier weder voor de eerste
jonge liefde het karakter der vrouw meteen
ondoorgrondelijken, geheimzinnigen sluier
overdekt, die toch ook even als bij alle
voorgangers teu slotte wordt opgeheven.
Al de hier aangestipte romans werden
door spreker op geestige en boeiende wijze
voorgedragen; geen wonder dat het op
lettend gehoor hoogst voldaan huiswaarts
keerde.
Medea.
Donderdag avond kwam Medea in den
Schouwburg voor het voetlicht, opgevoerd
door „het Nederlandsoh tooneel". Dit
treurspel in drie bedrijven van Legouvé,
metrisch overgebracht door Jan C. de
Vos, is ontleend aan de Grieksehe ge
schiedenis en wel uit het Grieksehe hel
dentijdperk.
Medea was de dochter van den Koning
van Colchis; zij was eene beruchte too-
veres en haar noodlot was steeds en overal
onrast om zich heen te verspreiden. Naar
dit land hadden de Grieksehe helden, waar
onder Jason, hunne blikken geslagen en
uit hun vaderland erheen een tocht on
dernomen met het doel om het Gulden
Vlies te vermeesteren.
Medea ontmoet daar Jason en verlieft
op hem. Door hare tooverknnsten weet
zij den minnaar het langgezochte Gulden
Vlies in handen te spelen, doch haren
vader kostte deze diefstal het leven. Toen
nam zij met Jason de vlucht, doch doodt
onder weg nog haar broeder en wordt de
gemalin van Jason, wien zij twee kinderen
schonk. Smart en naberouw deden de
jonge vrouw spoedig verwelken en Jason,
voor een groot deel de schuld van hare
misdrijven, verstoot haar en tracht een
huwelijk aan te gaan met de jonge Krensa,
de dochter van den Korinthischen vorst
Kreon. Met het bovengenoemde als uit
gangspunt begint de dichter zijn drama
en dit loopt thans als volgtMedea heeft
Jason's spoor hij is haar ontvlucht
overal gevolgd en vindt hem aan het hof
van Kreon en in de nabijheid van Krensa.
Hare beide kinderen voert zij met zich.
Een onbeschrijfelijke wanhoop maakt zioh
van haar meester en de jaloezie verteert
haar. In eene ontmoeting met Krensa en
later met Jason tracht zij het huwelijk,
waartoe reeds toebereidselen zijn gemaakt,
nog te keerenhaar pogen stnit af op de
wederkeerige liefde van Jason en Kreusa.
Thans maakt ook Jason zich meester van
hare kinderen en zoo mag het hem ge
lukken hare toestemming te ontvangen
tot hare scheiding en zijn huwelijk. Zij
stemt toe, doch zweert een bloedige wraak;
door haar beide zonen laat zij der bmid
een slnier aanbieden die de oorzaak van
Krensa's dood wordt en hare beide zonen
doorsteekt zij aan den voet van SatnrnUB'
altaar. In wanhoop klaagt Jason zijn bitter
lot, doch de diep gegriefde vrouw heeft
gezegevierd en den echtgenoot en vader
getroffen in al wat hem lief en dierbaar
was.
De Medea-rol was bezet door mevrouw
FrenkelBouwmeester en dus in goede
handen. Het heftige Medea-karakter, wie
kan het beter weergeven; de wildste
hartstocht en de zachte aandoeningen van
het moederlijk gevoel, wie is eerder ge
schikt ze naar waarheid te vertolken.
De toorn der beleedigde echtgenoote en
de haat en jaloezie tegenover hare mede
dingster, wie weet ze nit te drukken, zóó
juist, dat het de toon van het diepe alt
geluid door merg en been dringt. Treffend
schoon, door de sterke tegenstelling was
voornamelijk de scène in het derde bedrijf,
waar zij de kinderen tot zich lokt. Het
publiek toonde zich dankbaar en opgetogen.
De rol van Jason vertolkte de heer van
Schoonhoven. Een fraaie Grieksehe kop,
goed gegrimeerd en zijn forsche gestalte
deden aangenaam aan. Hierbij moet nog
gezegd worden, dat hij zjn rol op alles
zins waardige wijze zegt en demoeielijk-
heden van het rythmns overwint hij glans
rijk. Zijne standen zijn meermalen schil
derachtig te noemen. Het applaus gold
dus ook hem. Mevrouw RóssingSablai-
rolles treffen wij aan als Krensa. Verschil
lende schoone partijen dankt men haar in
dit stnk. Als voorbeeld van goeden smaak
in toon en houding mag genoemd wor
den haar gebed tot Diana, welke godin
zij volgens landsghrnik hare lokken ten
offer brengt en met het weinige, dat haar
passieve rol haar toelaat, weet zij te schit
teren door eenvoud. Orpheus, de
dichter heeft hem verlaagd tot een speur
hond van Medea, tot een soort van voor
zienigheid, hoewel hij toch het kwade niet
kan verhoeden werd voorgesteld door