HAARLEMSCH
Eerste Blad.
PREDIKBEURTEN
No. 48
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Tiende Jaargang.
144.
van ZATERDAG 3 Maart 1888.
op ZONDAG 4 Maart 1888.
Nederd. Herv. Kerk.
Nieuwsberichten.
TELEP HOON NUMMER
TELEPHON1SCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertmtiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Groote Kerk.
Voorm. 10 ure, Snethlage. 12e Lijdenstekst.
Nam. 2 ure, Hoog. 13e Lijdenstekst,
'a Avonds 6 ure, Heldringpred. te Velzen.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 ure, Moeton. 12e Lijdenstekst.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 ure, Hoog.
Woensdag 's av. 7 nreEscher.
Bakenesser Kerk.
(Voor de Kinderen).
Voorm. 10 ure, Smeding.
10e en 14e Lijdenstekst.
Waalsclie Kerk.
Voorm. 10 ure, Bonnet, past. k Clairac.
Christelijk Gereform. Gemeente.
(Ged. Oudegracht).
Voorm. 10 nre, 'sAv. 5 ure, Mulder.
Woensdag 's av. 1% ure, Mulder.
Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure's Av. 5 ureSchotel.
Honderdag 's avonds 7% ure Schotel.
Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, 1'ooiman.
Honderdag 's av. 8 ureMees.
Lgdensprediking.
Kerk der VereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, de Lanoy.
Kemonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Dr. J. A. Beyerman,
pred. te Leiden.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure, Weiss.
Honderdag 'sav. 8 ure, Weiss.
„De Bijbel Gods Woord."
Chr. bewaarschool, L. Heerenvest.
Maandag 's av. 8 ure, Moeton. Bijbelles.
Lucas 7 1 vv.
Lokaal in de Oranjestraat.
Hinsdag 's av. 8 ure, Hoog. Bijbellezing.
Lokaal der Jongelings-Vereeniging.
L. Annaslraat.
Honderdag 's av. 8 ureEscher. Bgbellez.
Heemstede.
Voorm. 10 ure, Dr. F. E. Hauhanton.
Hiïlegom.
Voorm. 10 ure, M. Buchli Fest,
Ds. Escher kan Maandag en Dinsdag
zijne catechisatiën in de kerk niet waarne
men. De catechisatiën in zijn huis worden
op de gewone uren gehouden.
Ds. Tideman hoopt Maandag 5 Maart
zijne lessen te hervatten, behalve de avond
lessen.
Aan belanghebbenden wordt bekend ge
maakt dat in plaats van Dr. C. N. de Graajf
als penningmeester van het Ned. Zende
ling-genootschap, afdeeling Haarlem, is op
getreden de Heer M. Wijt, Damstraat 25.
Bennebroek.
Voorm. 10 ure, G. van Herwaarden.
Beverwijk.
Voorm. 10 ure, J. C. Boon,
Evang. Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, K. A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J. Sepp.
Bloemendaal.
Voorm. 10 ure, J. H. ran Ariel,
Nam. 21/» ure, J. D. van Ariel
Houtrijk en Folanen.
Voorm. 10 ure, G.Brutel de la Riviere.
Doopsbediening.
's Avonds 6 ure, G.J. Brutel de la Rivière.
Sandpoort.
Voorm. 10 nre, J. ran Loenen Martinet.
Spaarndam.
Voorm. 10 nre, H. J. Bergsma.
Velsen.
Voorm. 10 nre, H. J. C. Heldring,
's Avonds, geen dienst.
Zandvoort.
Voorm. 10 ure, L. Heldring.
Nam. 2 ure, L. Heldring.
Aan de Kiezers.
Toen ik den heer Farnoombe Sanders
door zulk een aantal Heeren aanbevolen
zag, rees in mij de vraag: Zonden die
Heeren waarlijk allen de brochure »Sohool,
Godsdienst en Gezond Verstand" van Mr.
A. J. W. Farnoombe Sanders goed gelezen
hebben Ik kon het niet gelooven. Doch
hoe het zij, het kan in ieder geval zijn nut
hebben, eenige meeningen uit die brochure
onder de aandacht der kiezers te brengen,
opdat zij wel toezien, wiens naam zij op
hun stembriefje plaatseD.
Ik zal hier en daar de gelegenheid te
baat nemen, er op te wijzen, hoe de heer
F. S. er naar schijnt te streven, zoowel
de gewenschte man voor de clericalen als
voor de liberalen te zijn, het versje niet
gedachtig
Liever geenen
Vriend, dan allen
Te bevallen.
Ik zal telkens de bladzijden aangeven,
opdat de lezer in staat zij, zich te over
tuigen dat ik waarheid schrijf.
Op blz. 5 zegt de heer F. S., dat de
neutrale school uit een paedagogisch oog
punt zijn ideaal niet is. Dat znllen de
clericalen met genoegen vernomen hebben.
Op blz. 10 lezen wij, dat de heer F. S.
ook uit een staatkundig oogpunt voor het
beginsel van onze schoolwet niet onvoor
waardelijk wil optreden.
De heer F. S. wil dus wel voor het
beginsel optreden (dat is voor de liberalen),
doch niet onvoorwaardelijk (dat is weer
voor de clericalen).
Op blz. 27 heeft de heer F. S. geen
bezwaar tegen scholen, waar godsdienstig
onderwijs gegeven wordt (voor de cleri
calen), maar het moet verstandig gegeven
worden en binnen zijne juiste grenzen blij
ven. (Een knikje tegen de liberalen).
Op blz. 43 staat, dat het wenschelijk
zou zijn, dat de kweekscholen, zoo niet
rechtens (voor de liberalen), dan toch fei
telijk (voor de clericalen) naar gezindten
verdeeld waren.
Zonderling luidt »Een verzoek" op blz.
53. Het behelst, dat men in hetgeen de
heer F. S. zeide, toch geen bedekte zucht
zie, om het bijzonder onderwijs te bevoor-
deelen (voor de liberalen) ook niet om het
te benadeelen (voor de clericalen), beide
zou men er, volgens den heer F. S.. uit
kunnen distilleeren
Nu vraag ik, of dat geene rondbor
stige bekentenis van politieke tweeslach
tigheid is?
Op blz. 74 zal iedereen het wel met
den schrijver eens zijndat opvoeding en
onderwijs zich niet laten scheidenmaar
ik vraag den Oud-inspecteur F. S., welk
wetsartikel gebiedt, dat er iu de staats-1
school zorgvuldig gezwegen moet worden
omtrent de betrekkingen tusschen der,
mensch en die geheimzinnige onzichtbare
wereld
De heer F. S. schijnt te gelooven (zie
blz. 76 en blz. 86), dat het onderscheid
tusschen het onderwijs op de openbare
scholen en dat op de secte-scholen daarin
bestaat, dat op deze scholen enkele uren
in de week worden besteed aan het geven
van godsdienstig onderwijs, en op gene
niet? „Als dat het onderscheid was,"
hoorde ik eens het hoofd eener Christe
lijke school zeggen, „dan was er geen
onderscheid, want godsdienstig onderwijs
kunnen wij buiten de school aren ook wel
geven; neen," zoo vervolgde hij, „wij
willen, dat, onze godsdienst het gansche
onderwijs als een zuurdeesem doordringt."
De bladzijden 77, 78, 84, 85 en 88
geven aan, welke veranderingen de heer
F. S. in het onderwijs wenschelijk acht.
Hij zou de openbare school naar gezindten
gesplitst willen zien, en die gezindtescho
len zouden, desverlangd, door den Staat
bekostigd moeten worden, die ze dan als
zijne instellingen had te beschouwen. Waar
znlk eene splitsing niet plaats vinden kon,
moest in allen gevalle aan het godsdien
stig onderwijs eene behoorlijke plaats op
het kcrglan worden ingeruimd. He ge
meentebesturen zonden, waar zulks gevraagd
werd, verplicht moeten zijn, in de kosten
van het godsdienstig onderwijs bij te dragen.
Op blz. 76 komen we te weten, dat
de Roomsch-Katholieken, al zijn ze eerst
25 jureu geproteslantiseerd en daarna, voor
zoover men ze krijgen kon, 20 jaren (n J.
in 1876) geneutraliseerd, er toch stellig
niet zooveel protestantscher of neutraler
op zijn geworden. Integendeel.
Ziet ge wel, lezer, dat de heer F. S.
zelf erkent, dat de zoogenoemde neutrale
school den godsdienst niet ondermijnt?
Dat mag ze ook niet, en dat doet ze ook
niet. Maar waarom de neutrale scholen
dan prijsgegeven voor gezindtescholen
Of heeft de heer F. S. willen zeggen,
dat onze R.K. landgenooten in weerwil
van de neutrale school in 1876 waren,
zooals ze toen waren, en heeft hij de
openbare school, omdat ze volgens hem
dan poogt de Roomsch-Katholieken zoo
ver te brengen, dat ze minder sterk aan
hun geloof heohten, willen vonnissen?
Volgens bladz. 83 komt men op vele
scholen met de vaderlandsche geschiede
nis nooit verder, dan den tijd der Graven,
waarvan de reden wel voor de hand zal
liggen.
O, gij slimme onderwijzersge waagt
u in uwe angstvalligheid natuurlijk niet
aan den tijd der Hervorming en doet dus
maar, alsof gij dien graventijd voor zoo
buitengewoon gewichtig houdt. O, hoe
slim!
Wie de brochure van den heer F. S.
niet gelezen heeft, zal het, na kennisne
ming van het bovenstaande, zeker nu wel
begrijpelijk vinden, dat de heer F. S.
zich indertijd tegen het behoud van art.
194 der oude grondwet heeft verklaard.
Het is bekend, dat de heer F. S. ge
weigerd heeft te verklaren, dat hij tegen
woordig in zake onderwijs eene andere
meening is toegedaan, dan die spreekt uit
het bovenstaande. En nu vraag ik in ge-
moede, hoe kan een vriend van vooruit
gang zijne etem geven aan iemand, die
zulk eene hervorming van het onderwijs
voorstaat. Zijn al die heeren, die den
heer F. S. aanbevelen, het in dezen met
hem eens? Ik kan het niet gelooven. En
toch, het onderwijs het opvoeden, het
ontwikkelen der kinderen van het Neder-
landsche volk is en blijft eene hoofd
zaak. Dat gevoelt iedereen, en daardoor
is de schóól het schibbóleth der politieke
party enen daardoor ook, en ook doordat
de politieke partgen zoo zeer uiteenloopen,
zal het hoogst moeilgk zijn, zoo het al
mogelijk is, den schoolstrgd te beëindigen,
gelgk men zich minder fraai uitdrukt.
Dit sohrgven is een gevolg van mgne
meening, dat elk staatsburger verplicht is,
op zgne wgze te werken in het belang van
het vaderland, waar hg dat kan. Het be
ginsel na, waarop de tegenwoordige open
bare school bernst, sta ik met hart en
ziel voor, en allen, die dat met mg doen,
kunnen, ja mogen mgns eraehtens hunne
etem niet op den heer Farncombe Sanders
uitbrengen, over wiens kennis, eerlgkheii
en goede trouw (de heer A. C. Waller
heeft daarop gewezen) ik niet behoef te
spreken: Wie toch zou durven beweren,
dat er onder de clerioalen geene mannen
worden aangetroffen, wier kennis, eerlgk-
heid en goede tronw te roemen vallen?
Er dient vooral op nog iets anders gelet
te wordenBehalve dat de afgevaardigde
kennis, eerlgkheid en goede trouw bezit,
moet hg, in hoofdzaak althans, de begin
selen zgn toegedaan van zgne afvaardigers.
En daarom kan geen ernstig man, die het
beginsel der tegenwoordige openbare school
huldigt, zgne stem op den heer F. S.
uitbrengeD, zonder dat beginsel te verloo
chenen.
De heer A. C. Waller heeft gezegd,
dat tegen den heer F. S. niets ingebracht
kan worden, dan dat hg niet tot de on-
verzoenlgken behoort.
Wat ik schreef over de brochure vau
den heer F. S. geef ik den heer Waller
als antwoord.
Verzoenlgkbeid is goed, maar zg moet
niet te ver gedreven worden: men moet
zgn beginsel niet prgsgevenen dat doet
ieder, die de openbare scholen, gelgk ze
nu zgn, vervangen wil door gezindtescholen.
Op blz. 32 van zgne brochure zegt de
heer F. S., dat hij achting en sympathie
heeft voor hel echt Hollandsch element
dat in ie anli-revolutionnaire partij is
vertegenwoordigd.
Ik behoor alles behalve tot de anti-
revolutionnaire partg, maar vertrouw, dat
ook in andere partgen, dat „echt Hol
landsch element" wel aanwezig zal zgn.
Met vrg moedigheid teeken ik mg dan ook
Willem Holland.
In het proces tegen Wilson is Don
derdag nispraak gedaan. Wilson is ver
oordeeld tot tweo jaren gevangenisstraf,
tot eene boete van 3000 fr. en tot ver
lies van zgne bnrgerschaps rechten voor
den tijd van vgf jaren. Ribaudin is ver
oordeeld tot 8 maanden, Dnbrenil tot 4
maanden, en Hébert tot 1 maand gevan
genis. Ratazzi is vrggesproken.
Donderdagavond had te Hontrgk en
Polanen de gecombineerde uitvoering der
redergkerskamer, zang- jen muziekvereenl-
ging plaats ten bate der algemeene armen.
De uitvoering is zeer goed geslaagd en
werd door talrgke aanwezigen bggewoond.
De weldadigheidscommissie beschikt
thans over 238, voor welk bedrag heden
(Zaterdag) eene nitdeeling van levensmid
delen en brandstoffen zal gehouden worden.
liet verdient vermelding, dat van
de 8 leerlingen van Mevr. GeraertsGott-
