HAARLEMSCH
PREDIKBEURTEN
Eerste Blad.
No. 5
Elfde Jaargang.
144.
van ZATERDAG 19 Januari 1889
op ZONDAG 20 Jan. 1889.
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
ÏELEPHOONNUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per Btuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 wre, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Groote Kerk.
Voorm. 10 nre, Snethlage. Avondmaal.
Nam. 2 nre, Hoog. Dankzegging.
,8 Avonds 6 nre, Smeding. Dankzegging.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 nre, Moeton. Vrije beurt.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 nre, Brutel de la Uiviire.
Avondmaal.
Woensdag 's av. 7 nre, W. Waksteen,
pred. te Brussel.
Mededeeling van de Evangelisatie in België.
Collecte aan de denr voor de Evangelisatie
Bakenesser Kerk.
(Voor de Kinderen).
Voorm. 10 ure, H. J. Bergsma,
pred. te Spaarndam. Vrije beurt.
Waalsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Villégerpast, a Anxerres.
Déléqné de la Societé Evangeliqne de
Erance.
Christelijk Gereform. Gemeente.
(Ged. Oudegracht).
Voorm. 10 nre, 's Av. 5 nre, Mulder.
Woensdag 's av. 8 ure. Mulder.
Klein Heiligland).
Voorm. 10 nre, 's Av. 5 ure. Schotel.
Honderdag 's av. 8 ore, Schotel.
Lnthersche Kerk.
Voorm. 10 nre, Poolman.
's Avonds 6 ure, Mees.
Kerk der VereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, Craandijk.
's Avonds 6 ure, de Lanoy.
Kemonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 ure, Tideman.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 ure,
Chr. Bewaarschool. L. Heerenvest.
Maandag 's av. 8 ure, Moeton. Bijbellezing.
Luk. 10 1 enz.
Lokaal in de Oranjestraat.
Hinsdag 's av. 8 nre, Hoog. Bijbellezing^
Lokaal v. de Jongelings-Tereeniging.
Annastraat.
Donderdag 'sav. 8 u., KnottenbeltBijbellez.
Nederd. Herv. Kerk.
Bennebroek.
Voorm. 10 ure, G. van Herwaarden.
Voorbereiding.
Nam. 4 Ve ure, G. van Herwaarden.
Avondmaal en Dankzegging.
Beverwijk.
Voorm. 10 ure, J. C. Boon.
Herdenking zijner
25-jarige Evangeliebediening.
Evang. Luthersche Kerk.
Voorm. 10 nre, geen dienst.
's Avonds 6V2 ure, K. A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J. Sepp.
Bloemendaal.
Voorm. 10 ure, geen dienst.
Nam. 2V2 ure, J. H. van Arkel.
Voorbereiding.
Heemstede.
Voorm. 10 ure, 11. Smeding,
Pred. te Haarlem.
Hillegom.
Voorm. 10 nre, M. Buchli Fest.
Houtrijk en Polanen.
Voorm. 9 V2 ure, J. W. Knottenbelt
Pred. te Haarlem.
Sandpoort.
Voorm. 10 nre, J. van Loenen Martinet.
Velsen.
Voorm. 9V2 ure, JH. van Arkel.
Pred. te Bloemendaal.
Zandvoort.
Voorm. 10 nre, O. Schrieke.
Nam. 21/2 ure, O. Schrieke.
De Nutslezing.
Dinsdag avond trad in „de Kroon" bij de
derde buitengewone vergadering met dames
van het Haarlemsche Nntsdepartement de
heer Van den Berg van Heerenveen als
spreker op met eene zeer boeiende, geheel
voor de vuist gesproken voordracht over
Koningin Lonise van Pruisen.
Geslaohten komen en geslachten gaan,
zoo ving spreker aan, millioenen verdwe
nen spoorloos de namen van enkelen wor
den aan de vergetelheid ontrukt; nog
minder is het getal van hen die in goeden
zin een blij venden invloed uitoefenen op
volgende toestanden en van die weinigen
moet met eere genoemd worden Koningin
Louise van Pruisen. Uit de breed uit
gewerkte levensschets van de uitmuntende
vorstin brengen wij een en ander in her
innering.
Lonise zag het levenslicht den lOden
Maart 1776 te Mecklenburg. Haar vader
was de regeerende groothertog van Meck-
lenburg-Schwerin. In jeugdigen leeftijd
verloor zij hare moeder. Hare opvoeding
dankte zij aan hare grootmoeder en aan
eene Zwitsersohe gouvernante, welke beide
vrouwen zij steeds hoogelijk bleef vereeren.
Op zeventienjarigen leeftijd huwde zij met
Friedrich Wilhelm, Kroonprins van Prui
sen en het was een gelukkig huwelijk.
Werd zij door haren gemaal hartelijk
bemind, reeds dadelijk na hare komst in
Berlin op 23 December 1793 werd zij de
lieveling van het volk; door hare minzame
lieftalligheid werd zij de meesteres van
aller harten. De huiselijke kring der kroon
prinses stak gunstig af bij de meestal
zedelooze hofkringen van dien tijd, doch
ook als vorstin wist zij op te treden,
wat hare schoonvader aanleiding gaf haar
te bestempelen met den eeretitel van vorstin
der vorstinnen. Hare liefdadigheid gaf
soms haren echtgenoot reden tot onte
vredenheid. Gedurende haar zeventienjarig
huwelijksleven werd zij moeder van zeven
kinderen. Aan de hand der geschiedenis
geleidde spreker thans zijn gehoor langs
den moeielijken strijd door de vorstin als
eohtgenoote, als moeder en als koningin
gestreden. Niet steeds toch vloeide haar
leven als een kalm beekje daar heen.
Zwarte onweerswolken pakten zich samen
hoven haar hoofd, toen Napoleon Buona
parte, als uitvloeisel van de Fransehe re
volutie, zijn troon stichtte op de puinhoo-
pen van den zetel des Heiligen Lodewijks
en de Korsikaan, steunende op de neutra
liteit van Pruisen, den strijd aanbond tegen
Oostenrijk en Rusland. Het was in dien
tijd, dat de Russische keizer Alexander
een bezoek bracht aan het Pruisische hof
en het geschiedkundig merkwaardige be
zoek werd gebracht aan het graf van Ere-
derik den Groote, waar de beide vorsten
elkaar houw en tronw zwoeren, en het
verbond werd gesloteD, dat voor de ko
ninklijke familie in 't algemeen, doch voor
Lonise in 't bijzonder, een bron zon worden
van nameloos wee. Pruisen had hierbij
op zich genomen om eene bemiddeling tot
stand te brengen tnssehen de oorlogvoe
rende machten. Wat al vernederingen,
zware verliezen, wat al teleurstellingen
wachtte het koninklijk gezin, voor het
zoover gekomen was dat de koning aan
het hoofd der geallieerden Parys kon
binnen trekken, doch toen had Lonise
reeds het moede hoofd neergelegd en rustte
haar stoffelijk overschot reeds in het prach
tig mausoleum, dat koning Friedrich Wil
helm te Charlottenbnrg voor de lieftallige
koningin, zijne trouwe gade, de liefheb
bende moeder zijner kinderen had opgericht.
Spreker bracht nog in herinnering dat
van al de in de voordracht genoemde da
tums viermaal de 23 December voor de
vorBtin zeer belangrijk was; op een 23
December deed zij als jengdige gade haar
intocht te Berlin, vluchtte zy met haar
gezin naar de laatste Pruisische veste,
deed zij opnieuw haar intocht in de hoofd
stad, werd zy in haar laatste rustplaats
nedergelegd.
De merkwaardige vrouw had even voor
haar verscheiden een visioen. Wat zy
toen in den geest zag, wie zal 't zeggen
Mogelijk zag zij Moskon's brand, de ne
derlaag van het Fransehe leger, den val
van Buonaparte of, reikte haar blik nog
verder en zag zij in 't verschiet de zege
praal van Duitschland onder haar tweeden
zoon, den lateren keizer Wilhelm? Ter
beantwoording van deze vragen gaf spre
ker eenige fraaie dichtregelen ten beste,
welke niet nalieten een diepen indrnk
teweeg te brengen.
Nijverheid.
In eene buitengewone vergadering
van het Departement Haarlem der Nederl.
Maatschappij ter bevordering van Nijver
heid, Donderdagavond gehouden, trad als
spreker op de heer Dr. A. J. C. Snijders,
met het onderwerpDe gasvlam en de
gasbranders.
Na een overzicht van de verlichting in
het algemeen, behandelde spreker de gas
verlichting die, hoewel de eerste gasfabriek
in ons land te Rotterdam eerst van 1832
dagteekent, reedsveel vroeger bekend, doch
niet toegepast werd. Vervolgens werden
heldere begrippen aangebracht omtrent
vlam en verbranding, een en ander door
proeven verduidelijkt, waarna spreker de
aandacht vestigde op de deelen der vlam,
de kern, de lichtkegel en de sluier, als
mede de processen waaraan deze haar aan
zijn danken, om daarna de vraag te beant
woorden aan welke voorwaarden voldaan
moet worden om aan de vlam haar groot
ste liehtkracht te geven. Spreker noemde
hiertoe het aanbrengen van de hoogste
temperatuur en het toevoeren van eene
bepaalde hoeveelheid lucht. Met proeven
werd aangetoond, dat zoowel te veel als
te weinig lucht ongewenscht is.
Om te komen tot de conclusie dat een
goede gasbrander het begin en het einde
van goed licht is volgde eene uiteenzet
ting van de systemen der oude branders.
De eenvoudigste van de deze ia de rotte-
staart brander, waarbij zeer weinig gas
wordt aangevoerd, de vischstaart of twee-
spruit brander waar de vlam de grootst
mogelijke uitbreiding wordt gegeven ter
gemakkelijke aanraking met de lucht en
de Argandbrander waarbij een kunstma
tige toevoer van lucht plaats heeft. De
laatste, de beste van de drie genoemde,
voldoet evenwel nog niet aan de eischen
die men aan een goeden brander mag stel
len, doch de weinige concurrentie op het
gebied der verlichting deed langen tijd de
vooruitgang op het artikel branders stil
staan. De meerdere toepassing van het
elektrisch licht en van petroleum heeft in
deze gunstig gewerkt, hoewel de voorstan
ders van de beide laatste nog immer wij-
zen op de nadeelen der gasverliohting
zooals dat de atmosfeer in lokalen er door
bederft en het gevaar voor ontploffingen.
Spr. toonde door een fraaie proef onder wel
ke omstandigheden eene ontploffing ontstaan
kan en ter voorkoming ervan gaf hy de vol
gende wenken: 1. Laat de ruimte tnssehen
de dnhbele buizen van uw schuiflicht steeds
met water gevuld zijn. 2. Zoek nooit met
licht naar een gaslek. 3. Steek uw licht
dadelijk aan zoodra de kraan is geopend.
4. Slnit nw hoofdkraan eerst als de klei
ne kranen dieht zijn.
ThanB kwamen de nieuwere branders
aan de orde, waarbij spreker de eenheid
der lichtkrachtmetiDg, de spermaoetie-kaars
van bepaalde afmetingen ter sprake bracht-
Bij de nienwe branders legt men zioh toe
op het aanbrengen van hoogere tempera
tuur door het nauwkeurig aanvoeren van
lucht, waarbij de gasopeningen wijder, en
de aangevoerde lneht eerst verwarmd wordt
door de warmte der vlam.
Als proeve van dit systeem verklaarde
spreker de regeneratief- of Siemensbrander,
de Wenhamlamp en de Sylvialamp, by
welke de lucht wordt voorverwarmd, de
verbrandings producten worden afgevoerd,
innige verbinding van het gas met de lucht
plaats heeft en .de atmosfeer in lokalen
kan zuiver gehouden worden. Voor gewo
ne kamerverlichting werden aanbevolen
de Siemenskransbranders en de Albert-
branders, in mindere of meerdere mate
gewijzigde Argendbranders. Een leerzame
staat was aanwezig van het gasverbruik
en de lichtsterkte met de kosten by bran
ders van de verschillende systemen. De
gasprijzen in dezen staat waren berekend
naar die van Zutphen, waar het gas 6 cents
de knb. meter kost tegen 9 cents hier
te Haarlem. Om tot eene goede gasver
lichting te geraken behoort men de oude
branders als ondoelmatig en dunr te ver
vangen door deugdelijk bevondene, en deze
in goeden staat gehouden, met eene gas
leiding zonder gebreken zullen vele klach
ten over Biecht gas doen verdwijnen. Met
de bovenstaande voorwaarden gevoegd by
lage gasprijzen zal het gas op den dnnr
knnnen concnrreeren met elektrisch licht
en petroleum.
De heer Enschedé bracht den spreker
namens de vergadering dank voor zyne
even leerzame als fraaie voordracht, waar
van -jammer genoeg door slechts wei
nigen was gebruik gemaakt.
Gedurende eene voorstelling in den
grooten Schouwburg te Riga, is een groote
gaskroon gevallen, heeft twee personen
gedood en zes anderen min of meer zwaar
gewond.
Bij de doorgraving der landengte
van Corinthe zijn ongeveer 1600 arbeiders
werkzaam met 550 groote en 169 kleine
zandwagens en 12 locomotieven. In 1888
had het werk voltooid moeten zijn maar
on verwachtte zwarigheden zijn in den weg
getreden betreffende de gesteldheid va-n
den bodem, waardoor ongeveer twee mill -
oen kubieke meters grond moeten verwerkt
en tengevolge waarvan de dijken van be
ton moeten voorzien worden.
Hierbij komt nog, dat het geld op is
doch de ondernemer doet een beroep op
de geldmarkt, en denkt dan in 1891 met
het werk gereed te knnnen komen.
t