HAARLEMSCH No. 68 Elfde Jaargang. 144. van WOENSDAG 28 Augustus 1889 Nieuwsberichten. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86. Telephoonnummer telephonische verbinding met AMSTERDAM. ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandenf,25. franco p. post ,40. Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Noord-Zuidliollandselie Stoomtramweg-MaatschappijHaarlemLeiden. 1 Juni. 1889. Haarl., Hilleg. en Leiden 3.50f, 6.S5, 8.22*, 9.42,10.55* W, 12.20,1.36* 3.-, 4.28*, 5.41, 6.58*, 8.16 'sav. HaarlemHillegom 9.37, 11.'sav. -] Alleen des Vrijdags. Vervoert ook goederen. 'Saarlemsche Tramway-Maatschappij. Van 't Station 7.30 's morgens tot 10.30's avonds- Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds. Vertreknren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Juni 1889. Naar Amsterdam: 6.50' 8.09*, 8,20, 8.58*, 9.25*, 10.20, 11.32-j-, 11.46*, 's morgens. 12.29*, 12.58 2.31,* 3.35, 4.18*, 4.46* 5.23*. 6.17*, 7.13-j-, 7.16. 7.54*. 9.18*, 9.31*, 9.36*, 9.52,10.18*, 11.05-j- 's av. Van Amsterdam: 6.10, 6.50*, 7.40-j-,7.48*, 8.20*, 8.50,9.17*, 9.50*, 11.—, 11.57*.'smorg.12 44* 1.—, 1.10*, 3.25*, 4.15, 4.29*, 5.—*, 5.33-j-, 6.30* 7.30*. 8.20, 9.8* 10.05*, 11.15's av. Naar Rotterdam: 7.17, 8.01 f, 8.43*, 9.25,10.13*,'s morgens, 12,19*, 1.05*, 1.37, 3.49*, 5.01, 5.55+, 7.53", 8.49, 10.28* 's avonds. Van Rotterdam: 6.05, 7.55*, 10.17-]*, 10.38,11.32*, 's morgens, 1.19*, 2.50*, 3.355.17, 6.0:3-]-, 7.25, 8.15*, 8.50*, 9.56f 's avonds. De met gemerkte treinen zijn sneltreinen. De met -]■ zijn exprestreinen alleen le en 2e klasse. Naar den Helder: 6.38, 9.42, 'smorgens, 1.30, 4.56, 9.35 'sav. 'Naar IJmuiden: 6.45, 8.16*, 9.42, 11.42*, 'smorgens, 1.30,, 4.56, 5.57* 9.35'sav. Van IJmuiden7.45,9.27*, 11.14 's morgens, 12.20*, 3.06,4.45* 5.46, 8.11*, 9.22,10.10 's av. Stoppen op verzoek aan de Kleverlaan, den Kruidbergerweg en te Driebuizen. Naar Zandvoort: 7.19, 8.11, 8.45, 10.15, 11.31 'smorg., 12.22*, 1.39,3.51,4.55,5.23,6.57, 7.55, 9.31, 10.17* 's avonds. Van Zandvoort: 7.46, 8.37, 9.06, 11.10,'smorgens. 12.07,12.45', 2.09, 4.25, 5.55,7.33,8.55, 9.16, 9.55, 10.43* 'savonds. Alleen Zondags. Tram-Omnibus-Maatsehappij. BloemendaalOverveen—Haarlem. 1 Juni 1889. Vertrekuren van Bloemendaal (Hotel Kennemerlandj8.8.20,9.35,10.—10.45,11.40, 12.15 's morg. 1.—, 1.30, 2.—*, 2.45, 3.10, 3.30*, 4.—, 4.30, 5,—*, 5.25, 6.—, 6.40, 7.15, 8.—, 8.40, 9.30, 10—'sav. Van Haarlem (Station). 8.40*, 9.16,10.10, 10.50,11.24,'s morg., 12.16,1.24,1.33, 2.05, 2.31, 3.20, 3.45, 4.-*, 4.40, 5.21, 5.30*, 5.53, 6.30, 7.15, 7.50, 8.40, 9.29,10.25, 10.30'sav. Alleen Zondags. Telegraafkantoor. 1 Juni 1889. Het kantoor is geopend op werkdagen van 'sm. 8 tot 's av. 10 uur, op Zon- en algemeen erkende Christelijke feestdagen van 's m. 84 's av. 6—9 u. Binnenl. Telegrammen worden berekend tegen 25 cents voor de eerste 10 woordenvoor elk tweetal woorden daarboven 3 cents. Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Juni 1889. Openstelling van hetkantoor: Dag van 8 's morg. tot 9 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 8 tot 10 en 's av. van 12 tot 4 uur. Voor de storting en uitbetaling van postwissels, postbewijzen en de invordering van gelden op kwitantiën alleen op werkdagenvan 9 uur 's morg. tot 3 uur 's av. Voor de Spaarbank van 's morg. 9 tot 9 uur 's av.op Zondag van 8 tot 10 ure. Voor de Postpakketten alleen op werkdagen, van 'smorgens 8 tot 9}£ uur 'savonds. Aanvang der bestellingen. Op werkdagen7.30,9.45 's morgens, 1.15,3.30,6.45, 8.30 's avond». Op Zon- en aigemeene erkende Christelijke feestdagen: 7.30 'smorgens, 3.'savond». Lichting der hulpbrievenbussen Gedempte Oude Gracht, Groote Houtstraat, Zijlvest Parklaan, Kaasplein: 6.45,10.'s morg., 2.30,6.8.30 's av. Florapark,Kampersingel, LeidschevaartSchootersingel6.30, 9.45 'smorgens, 2.15, 5.45, 8.15 'savonds. Des Zondags: buitenwijken 'sm. 6.30 en 's av.1.15, binnenwijken 's m. 6.45 en 'sav. 1.30: Lichting aan het StationRichting Amsterdam 8.4,11.27 's morg., 2.26,3.30*, 5.18*, 7.08* 's av. Richting Rotterdam 7.56,9.20 's morg., 1.4,51*, 5.50,10.23*'s av.RichtingdenHelder' 6.33, 9.37 'smorg.. 1.25*. 4.51. 9.30*'savonds. De met worden Zondags nietgelicht. Tengevolge van het onzedelijk drijven der rechterzijde moest de Tweede Kamer Donderdag de Schoolwetherziening in be- Ataridéling te nemen, zonder dat de leden gelegenheid gehad hadden om zich op vol doende wgze daar op voor te bereiden. Het algemeen debat is aangevangen. De eerste spreker, de heer van Houten, ver klaarde niet te begrijpen, waarom de rechterzijde zoo'n ongewone haast heeft gemaakt met de behandeling van dit ont- ontwerp. Welk voordeel kan toch de Ka tholieke partij zien in deze wet Het subsidieeren van de bizondere scholen kan den Katholieken slechts op financieel ver lies te staan komen, daar'tis kort geleden nog door een lid der Eerste Ka mer erkende de openbare scholen in Limhurg en Noord-Brabant eigenlijk niets anders dan Katholieke sektescholen zijn. En de antirevolutionaire party vindt het blgkt nit de adressen van de Vereeni- ging Marnix en van de Vereeniging van onderwyzers voor scholen met den Bijbel hare beginselen niet belichaamd in dit ontwerp. En wat de liberalen be treft, de Reg. beroept zich wel op stemmen van de linkerzgde opgegaan tot een Com promis, maar zg vergeet te voldoen aan de voorwaarde, die gesteld zgn leerplicht en paedagogiesch goed ingerichte scholen. De heele zaak komt nn neêr op vermeer dering van den belastingdruk. Spreker ontwikkelde twee hoofdgrieven tegen het ontwerp: le dat Staatsgeld zal gebruikt worden om propaganda te maken voor bizondere leerstelselsen 2e dat het open baar onderwgs en door gesohaad zal wor- den, daar, volgens de door Ds. H. Pierson aan de droogmaking van het Haarlemmer meer ontleende uitdrukking, het doel is de openbare scholen leeg te pompen ten bate der bizondere. De heer van Houten betoogde voorts, dat subsidieering van bizondere scholen als systeem ongrondwet- tig isdat rechtsgelgkheid tnsschen open baar en bgzonder onderwijs onmogelgk is; dat de openbare school geen moderne sekte school is, maar de meest bruikbare bg eene gemengde bevolking. Ook ontkende Spreker dat het ontvangen van Staatsgeld nuttig zou zgn voor de bizonder onderwgsdaardoor zal de vrgheid van het bizonder onderwgs worden verkortde kontributies zullen nu 1 wel verlaagd worden, en de inkomsten der school zullen tot andere doeleinde worden gebruikt. Eindelgk: men acht het zoo wenschelgk een einde te maken aan den schoolstrgd. Spreker ziet die wenschelgk- heid niet in. Die strgd was voordeelig voor het openbaar en het bizonder onderwgs, en hg verbroederde de Katholieken en de Protestanten. Voor Spreker ligt in de neutraliteit der school het beginsel van een neutralen staat, en daartegen verzet zich de reehterzgde. De heer de Beaufort verontschuldigde zich voor 't geval, dat hg big ken mocht niet genoeg voorbereid te zgn. Hg wees erop, dat het onzeker is, of niet nader een ontwerp zal worden ingediend, waardoor de aard en het ka rakter der openbare school zal worden aangetast; hg is niet gerust op dit punt daar èn de heer Mackay èn de heer Keu- chenius vroeger dat karakter godsdienstloos hebben genoemd, en allerlei leelgks van die school hebben gezegd. Zgn zulke ministers verantwoord, vroeg spreker, als zg zulk een toestand bij de wet besten digen:' Hg ontkende dat de bizondere school recht heeft op subsidie, en vond het ongeoorloofd zulk een subsidie te ver- leenen, zonder waarborg voor goed onder wgs. De heer Schaepman begon met er op te wgzen, hoe de gehoorde rede voeringen het bewgs leveren, dat de Sprekers wel degelgk voldoende voorbe reid waren. Ten stelligste ontkende hg, dat de openbare scholen in Limburg en Noord Brabant Katholieke scholen zgn. Er ontbreekt het religieus karakter aan, dat hg en zgne medestanders verlangen; wg willen, zeide Spreker, onze kinderen Katholiek maken in hart en nieren. Bo vendien willen de Katholieken geen af hankelijkheid van Gemeentebesturen, maar vrge scholen. Wel degelgk is het ontwerp aannemelgk voor de Katholieken. Spreker kwam ook nog op tegen de onder scheiding van leeken en geestelgken. De Katholieken schatten het leeken-onderwgs zeer hoog, en zullen leeken-onderwgzers niet aan de deur zetten. In strgd met den heer v. Houten zal Spreker elke poging om een einde te maken aan den school strgd, zonder zgn beginsel prgs te geven, steunen. De heer v. d. Feltz betoogde, dat het ontwerp nadeelig zal zgn voor het gehalte van het openbaar onderwijs, en dat door toegeven aan de klerikale eischen de schoolstrgd geen einde zal nemen. De heer Gleichman, hoe konciliant gezind ook, wenschte meer waarborgen in 't be lang van het openbaar onderwgs. Hg vroeg pertinent, of de Reg. verdere eischen der Anti-revolutionairen zal inwilligen. Zoo ja, hg zou tegen het ontwerp moeten stemmen. Vrijdag werd het debat voortgezet, na dat de Min. van Marine de geruststellende mededeeling deed, dat een uit Indië ont vangen telegram uit Indië luidt: »Geen sloep Edi afgeloopen." De heer Vermeulen aohtte aanneming van het ontwerp gera den. Wel geeft het alles wat de reehter zgde heeft verlangd, maar het subsidie-stel sel maakt tenminste konkurrentie met de openbare school mogelgk. De reehterzgde is volgens dezen spreker bereid den schoolstrgd op te geven, zg het ook tot eigen nadeel. De liberalen zullen dit ook kunnen doen, als zg het vooroordeel prgs geven, dat de reehterzgde slecht onder wgs zou begeeren. Dit ontwerp biedt volgens spreker alle waarborg voor goed bizonder onderwgs. De reehterzgde heeft alles toegestaan wat kon, en verder gaat zg niet. Leerplicht zou nooit anders dan bg speciale wet kunnen worden voor gesteld. De heer Rutgers van Rozenburg verklaart wel te willen medewerken, mits de reehterzgde verzekere, dat zg bg aan neming van het ontwerp den schoolstrgd geëindigd achte, en het dogma van rechtsgelgkheid en verplichte schoolgeld heffing prgs geve. Doet zg dit niet, en mocht het ontwerp verworpen worden, dan zal dit hebben geleerd, dat de reehter zgde, die nu openbaar onderwgs handhaaft en subsidie voor het bizonder onderwgs verlangt, alleen uit partybelang de open bare school heeft aangevallen, en dan zal te niet gedaan zijn het praatjen, dat bg de verkiezingen dienst heeft gedaan, dat de liberalen de onderwgskosten zoo op dreven. De uitgaven voor onderwgs zul len toch bg aanneming veel grooter wor den, Spreker keurde ook de financieele regeling af, waardoor de groote gemeenten het kind van de rekening zullen worden, en zg zullen worden gestraft, die de wet van 1878 eerlgk hebben uitgevoerd. Spre kers peroratie luidde aldus: «verscheurd in het historieblad, waarin de openbare school is miskend, en de offervaardigheid der bizondere hoog is geprezen, 't Adres Marnix bewgst het. Dit ontwerp is eene proeve van afmatting der hooggeroemde offervaardigheid, en te nietdoening van de Protestantschen Pieterspenning. Mocht het ontwerp ten doode zgn gedoemd, op zgn grafzerk zal geschreven kunnen worden„Hier ligt een ontwerp, voor de klerikalen in hooge mate beschamend, dat, hoe kort het ook geleefd hebbe, toch ont smet en gezuiverd heeft de politieke at mosfeer, eu alzoo niet te vergeefs heeft De Heer Roëll wees op vele bezwaren tegen het ontwerp, uit het oog punt van goed onderwgsminder onder- wgzers, meer leerlingen, schoolgeldheffing en financieele regeling. Bg het uitbrengen zgner stem zal spreker zich alleen laten leiden door de vraag, of de prgs voor het koopen van den landsvrede niet te hoog is. De heer Smit ontwikkelde drie bezwaren de opleiding van onderwgzers, het te groot aantal leerling per onderwgzer, en school geldheffing, waardoor het openbaar onder wgs werd benadeeld. Deze spreker geloofde ook niet, dat dit ontwerp een einde zou maken aan den schooltgd. Zgn principieel bezwaar wasbekostiging van de konfes- sioneele school door den Staat; daardoor toch zou de volkseenheid worden opgeofferd. De heer Lieftinck bestreed het ontwerp, als niet leidende tot bevrediging of verbete ring, maar alleen dienende om de volks eenheid te verbreken. Men had kunnen verbeteren, leerplicht kunnen invoeren, maar dit ontwerp wil iets geheel anders, het wil eenvoudig subsidieering voor sekte scholen. Hg ziet daarin een mes, waarmee de klerikale partgen zich zelf zullen doo- den. Wilden de liberalen listig te werk gaan, dan moesten zg dien heeren hunne volle vraag maar toestaan. Wie in 10 jaar de klerikalen in den hoek wil zien, stemme vóór dit ontwerp. Maar spreker wil niet listig zgn, en als volksvertegenwoordiger alleen vragen, wat dit ontwerp geeft voor het volksonderwgs, de volkskracht, en wat vraagt heten dan moest hg zeggen het onderwgs wordt er slechter door, en het land niet beter. Spreker herinnert aan de Katholieken in merg en been, hart en nieren, die de heer Schaepman wil vormen, De antirevolutionairen zullen zeker zooveel mogelijk echte Calvinisten willen vormen. Maar de schoolwet moet niet zgn ten dienste van sekten, maar van het gansche volk. En zal nu, vroeg Spreker, door het geven van staatsgeld tot ondermgning van de Staatsschool de strgd opgehouden? Let men op 't geen een lid van het Kabinet in een extra-parlementair geschrift heeft gevraagd, en aan de wgze, waarop de Minister Keuchenius in een schrgven naar Indië andersdenkenden zwart maakt, dan kan men er zeker van zgn, dat godsdienst haat thans gezaaid zal worden tnsschen bur gers en kinderen van het zelfde vaderland. Waar van de groene tafel, van 't groene hout zoo gehandeld wordt; wat zal daar van het dorre hout te wachten zijn? De eenheid der R. K. Kerk gunde spreker den heer Schaepman, maar hooger ging bg hem de eenheid des volks. De heer de

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1889 | | pagina 1