HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 1
144.
van WOENSDAG 1 Januari 1890.
1889.
Uitgave va^kJDE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 8(5. Twaalfde Jaargang.
telephoonnummek
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post—,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 uredie alsdan zoo mogelijk nog worden, geplaatst.
Het laatste tafereel van 1889 is afge
speeld. Het scherm viel; ondanks zijne
tekortkomingen in actie en de onvervulde
verwaohtingen omtrent allerlei bijzaken
heeft het publiek in de handen geklapt;
1889 af. Af voor immer, verzwonden in
de aaneenschakeling van oogenblikken, die
men tijd noemt, onherroepelijk voor 't eerst
en voor 't laatst opgetreden, bijgezet in
de tombe van zgne voorgangers, achter
zich latend een zwak spoor, dat, spoedig
door het stof der eeuwen bedekt, misschien
nog eens zal opgedolven worden door den
altijd licht zoekenden historicus.
Licht! waar is licht gezien in den afge-
loopen jaarkring O veral of nergens, al naar
gelang Uwe levensbeschouwing overhelt
naar die der pessimisten of der optimisten.
Achteruitgang der zeden in alle standen
der maatschappij, meer dan gewone vrijheid
van gedachte, bedorven jongelingschap,
zwakke vaders en moeders, die den tact
niet bezitten hun kroost den rechten weg
te wijzen, algemeen gebrek aan achting j|
jegens instellingen van oudsher als maat
schappelijke macht erkend, armoede, die
toeneemt naarmate Wetenschap en kunst
booger standpunt bereiktArme pes
simist! Wat maakt ge U bezorgd over
vele dingen. Tracht eens de oogen
te wenden daarheen waar de lichtzijde
van het leven reeds is doorgebroken, of
naar de scherp geteekende punten, waar de
van nature aanwezige warmte aan het OBt-1
wikkelen is tot een verschijnsel,-dat de
kiem van licht in zich bevat. Zie de
zonnezijde des levens, zoek die zelfs waar ge I
haar tot nogtoe niet vermoogt te vermoe
den laat dan nog wat meer licht en liefde
en leven van U zelf uitstralen en langzamer
hand zult ge bemerken, dat aan de hand
der Voorzienigheid, of, zoo ge wilt, door
den loop der omstandigheden, veel recht
zal worden, wat U thans nog krom en
verdraaid voorkomt. Dan zal het U
kunnen gebeuren, dat 1889 U eene aan
gename herinnering achterlaat.
Heeft niet, ondanks de gewone geruch
ten van oorlog in 't verschiet ons wereld
deel hoewel ten strijde toegerust
in vrede zich kunnen wijden aan datgene
wat het meeste noodig en nuttig was?
Rusland, dat zich naar het voorbeeld
van zgn westelijken nabuur tracht vrij te
maken van vreemden invloed, en in zijn
boezem het Russische element wilde her
stellen, deed dikwgls vermoedens van on
lusten rijzen, vooral toen de czaar al maar
bleef dralen met zgn officieel tegenbezoek
aan keizer Wilhelm, dat eindelijk begin Oc
tober plaats had op eene wijze vormelijk
genoeg om tot^padenken te stemmen. Toch
bleef de vrede bewaard, waarschijnlijk
wel ten gevolge van de reizen des Dnit-
schen keizers, zoodat de meening bestaat,
dat de sleutel tot het geheim der be
houden gebleven verstandhouding wer
kelijk te Berlijn berust.
Frankrijk zag in 1889 wondere dingen ge
beuren. Boulanger, nog in Januari met ruim
vierhonderd duizend stemmen in de ver
tegenwoordiging gekozen door Parijs, ver
trok, gedrongen door zgne mindere solidi
teit op politiek gebied, naar Brussel en later
naar Engeland. Hij heeft zijn roem over
leefd zijn partij is volkomen gefnuikt
Boulanger behoort tot de geschiedenis, de
tentoonstelling te Parijs kwam als eene
beschikking in 't midden om den held te i
doen vergetenweer een hinderpaal tot
het behoud des vredes was opgeruimd
Oostenrijk verloor op eene treurige wijze
zgn hoogst populairen kroonprinszijne
gemalin zocht herstel van haar hierdoor
geschokt gestel in ons nederig Zandvoort.
Een half belachelijke, half treurige, doch
weinig mannelgke figuur vertoonde koning
Milan van Servië; echtscheiding, afstand
van den troon, zijn twaalfjarig zoontje
overlatend aan een regentschap, zelfs het
kind van de moeder verwijderend.
Dom Pedro, de keizer van Brazilië, is
weer in Europa, doch tegen zijn wil. Eene
omwenteling in zgn Staten dwong hem
den wijk te nemen. De laatste monarohie
in Amerika behoort hierdoor voorloopig
tot de geschiedenis.
Als kleine natie leggen wij niet veel
gewicht in de schaal tot het bewaren van
het staatkundig evenwicht, en 't is goed
we hebben genoeg aan ons zeil te denken
1889 heeft one veel goeds gelaten. Het
begin van 't jaar gaf menig angstig oogen-
blik bij het aanvankelijk bedenkelijker
worden van den toestand onzes Konings.
In de drie eerste maanden was de pijnlgke
ziekte van Z. M. gestadig toenemend,
zoodat den 2 April in eene Vereenigde
Zitting van de beide Kamers door de re
geering verklaard werd, dat Z. M. door
verzwakking van lichaam en geen niet :t
in staat was de regeeringszaken waar te
nemen. Doch van dien stond af trad her
stel in, met het gevolg, dat den 30 April
de regeering verklaren kon, dat het geval,
in art. 38 der Grondwet bedoeld, had
opgehouden te bestaan. Toen begon de
natie toebereidselen te maken tot het
vieren van 's Konings veertigjarig jubilé,
op Zondag 12 Mei met luister gevierd.
Dat Z. M. deel nam aan de feestviering
bleek uit de koninklijke proclamatie, die
van het hart tot het hart, meer was dan
eene formaliteit.
Plaats gehad hebbende werkstakingen,
gaven soms aanleiding tot bezorgdheid.
Meer dan ooit waren in het afgeloopen
jaar de blikken gericht naar 's lands hooge
vergaderzalen, naar de Tweede Kamer,
onmiddellijk door het Volk gekozen, waar
eene antiliberale meerderheid met eene
hiermede overeenkomstige regeering de
belangen behartigde des Nederlandschen
Volks. Heeft haar optreden de natie niet
geheel kunnen bevredigen, door hare samen
werking met de Eerste Kamer, gekozen
met bemiddeling der meestal liberale Pro
vinciale Staten, kwamen goede wetten
tot stand, waarvan de wet regelende den
arbeid van vrouwen en personen beneden
den leeftijd van zestien jaar zeker ten
sterkste wordt toegejuicht door allen die
weten hoe jeugdige krachten geëxploiteerd
werden door hen die geen rekening houden
met het wel of het wee van het opkomende
geslacht.
Achten sommigen de wet zoo noodza
kelijk niet, omdat zij meenen dat het mis
bruiken der jonge krachten niet zoo menig
vuldig voorkomt, te prijzen is het, dat eene
regeering zich dekt tegen alle mogelijke
eventnaliteiten en zoo was dan ook die
wet eene noodzakelijkheid, geen partg-wet.
Heel anders werd in dit opzicht geoor
deeld over de wijziging der Onderwijswet
van 17 Augustus 1878.
Het onderwijs had sedert jaar en
dag de gemoederen in heftige beroering
gehouden.
Was van den eenen kant gezien de wet
natuurlijk niet volmaakt te noemen, van
de andere zijde werd dikwijls schromelijk
overdreven. De oplossing ervan meende
men te vinden in invoering van het subsi
diestelsel, bevoorrechting van het bijzonder
onderwijs boven het openbare door ge
dwongen schoolgeldneffing op de openbare
sohool en verschil van toezicht, welk laatste
punt evenwel ten slotte de openbare sohool
wel kan ten goede komen.
Niet onbetrenrd of onbetwist heeft echter
de wgziging haar beslag gekregen, al
hindert het sommigen, d^t ook door een
deel der liberale partij dë zaak is. opge
nomen als geen partijzaak te zijn, blijkens
hare medewerking in deze.
Dat nu ook de illusieën werkelijkheid
mogen wordennu naar veler veronder
stelling de twistappel is weggenomen, ver-
heuge men zich, of schikke men zich in
het onvermijdelijke, met de gedachte dat
de waardigste houding gelegen is in eerlijke
wetsnaleving.
Voor de stad onzer inwoning bleef in
1889 nog menige wensoh onbevredigd.
Ook hier strijd, bizonder op 't stuk van
De meening heeft wortel geschoten, dat
de verteringsbelasting niet consequent
wordt geheveo. Geen kans ziende om in
deze tot oplossing te komen, richt men de
blikken naar belasting op het inkomen;
tenzij men toone, dat het ernstige streven
bestaat het bestaande te verbeteren, zal
d'4 irirocri-ig, elthees de ernstige hespre--
king der inkomstenbelasting niet op den
duur kunnen tegengehouden worden.
Nog wachten twee onopgeloste vraag
stukken gas en water. Heftige strijd,
omtrent levering of in eigen beheer óf
door tussehenkomst der bestaande inrich
tingen is hier wel niet te wachten, maar
in 1890 zal toeh waarsehgnlijk in deze
het laatste woord niet gesproken worden.
Als goede burgers «wenschen wij de
door ons zelf gekozen mannen de wijsheid
die noodig is om oos op de beste wgze
goed licht te verzekeren enwater.
Nog eene zaak van beteekenis voor
onze gemeente is door den Raad voorloo
pig van de baan geschovende nieuwe
verbindingsweg tussehen 't Florapark en
't westelijk deel der gemeente. De Raad
meende zich te moeten honden aan den
letter der bestaande verordening, zonder
te bedenken, dat, waar een groot belang
op 't spel staat, de letter voor den geest
moet wijken. Op 't gebied van bonwen
is 't in 't afgeloopen jaar niet meegeloo-
pen. Eerst de pomp op de nieuwe Groen
markt; opgeruimd, putten geboord, slecht
water gevonden, de pomp herplaatst. De
Kruisbrng: eene dnre geschiedenis.
Zelfs onze trouwe St. Bavo speelde ons
den 14 Maart een streek die de gemeente
geld kostte en dit herhaalde zij, toen
zij in October haar keel opzette tot het
roepen van „brand in den schouwburg."
Toeh zgn er lichtpunten. Haarlem
handhaafde haar goeden naam als gezonde
woonplaatsbij den Roeiwedstrijd in Mei
en de landbouwtentoonstelling iu Septem
ber, toonde onze gemeente hare geschikt
heid tot 't ontvangen van een uitgebreid
bezoek. Zelfs de Shah van Perzië nam
van hier goede indrukken mede, in rail
van eeuige leeuwen en zonnen.
Het goede heeft dus in 1889 gezegevierd
boven het minder aangename, juist zooals
't behoort. Nog één onze landpalen binnen
geslopen vreemdeling hebben wg te over
winnen. Wij hebben dien rnstverstoorster
te danken aan overmaat van ozon in de
atmosfeer en daar is niet tegen te strijden
dan met geduld en omzichtigheid. Wij
noemen haar griep, de mannen der weten
schap influenza. Besmettelijk is zij, dat
wist reeds de dichter Boerlage, die in 1840
een liedje openbaar maakte, waarin hg
verklaarde, niet te knnnen begrijpen, hoe
een kus aan zgne engelreine Chloë de
influenza zou kunnen overplanten. Die
sentimenteele tijden zijn wij gélukkig te
En nu ons nieuwe j^arMet goeden
moed den weg op het goede, tot het beste
zelfs. "Onze burgerzin ontwikkele zich tot
nimmer bereikte hoogte en deze blijke uit
onzen voortvarenden ijver in het hervor
men van hetgeen onze instellingen ge
brekkigs aankleeft, doch zóó dat die niet
ontaarde in een onbesuiBden wedloop, die
de strijders verhit en de toeschouwers
verblindt, maar eene goed overdachte ver
betering ten gevolge hebbeverbeteringen
getoetst aan rechtvaardigheid en huma
niteit.
De Nutslezing.
Dinsdagavond had in de groote zaal
van de Sociëteit „De Kroon" de tweede
bijeenkomst met dames plaats, waarbij als
spreker optrad de Heer Beekman uit
Zutphen. Spreker droeg een zijner miltai-
re novellen voor getiteld Op Detache
ment. Men maakt daar kennis met eene
afdeeling artillerie, uitgezonden om de ge-
volgen te bezweren van het verschil van
meening, ontslaan m eene Kerkelijke ge
meente op de Vei .we. De verschillende
redeneringen der manschappen gedurende
den rit en hnnne opvatting omtrent den
stand der zaken ter plaatse hunner be
stemming bewijzen dat het hun niet duide
lijk is en de wachtmeester, evenmin op de
hoogte, weet zich van het geven der gevraag
de ophelderingen te ontslaan. De wacht
meester was een inboorling van de gemeente
waarheen het doel der reis was en daar aan
gekomen, bemerkte hij al spoedig waar het
kwaad zetelde: Verschil in godsdienstige op
vatting had in het vroeger rustige dorp de
gemoederen verbitterd zelfs was de demon
der verdeeldheid gedrongen binnen de wo
ning van een echtpaar dat hij hoog achtte.
De man leefde afzonderlijk van de vronw
en het eenig kind des huizes was natuurlijk
de dope van de historie.
De wachtmeester wien de zaak zeer ter
harte gaat, doet pogingen de vrede te her
stellen door bemiddeling van het dochtertje;
zonder gevolg. Op een Zondag, toen de
militairen zich van hnn plicht kweten tot
bewaring der goede orde, werd dit kind
door eene beweging van des wachtmeesters
paard gewond, en dit ongeval bracht teweeg
wat de goedhartige wachtmeester bedoelde
Verzoening tussehen de echtgenooten en
heretelling van de eensgezindheid in het
gezin, welks welzijn hem zoo na aan het
hart lag.
Na de panze volgde de voordracht van
Een Antimilitair, een stukje waarin een
vermogend plattelands bewoner op elke
manier afgeeft tegen militairen, zonder
toegerust te zijn met de kennis van zaken
die noodig is om in deze zgne stem te
motiveeren.
Doch op een goeden dag krijgt de veel
pratende onde heer inkwartieringdrie
officieren. Al spoedig heeft dit drietal
zieh aangenaam weten te maken, een hun
ner heeft zich zelfs meester gemaakt van
het hart der aardige dochter des huizes,
waarvan na eenigen tijd eene verloving
het gevolg is met volle toestemming van
papa, die echter blijft beweren dat bij
antimilitair gezind is al zijn de officieren
hnpsche mannen en aantrekkelijk voor de
jonge dames en al was een braaf officier
