HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 5.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 8(5. Twaalfde Jaargang.
144.
met AMSTERDAM.
van WOENSDAG 8 Januari 1890
Nieuwsberichten.
telephoonnummer
telephonische verbindif g
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie ran 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
hioord-Zuidhollandsche Stoomtramweg-MaatschappijHaarlemLeiden. 1 Oct. 1889.
Haarl., Hilleg. en Leiden 4.10+, 6 35, 8.25, 9.42*. 10.55,'sm., 12.20*, 1.36,3.—*, 4.23,
5.41*, 6.58, 8.16 'sav. Haarlem—Hillegom 9.37, 11.— 'sav.
-J- Alleen des Vrijdags. Vervoert ook goederen.
Haarlemsche Tramway-Maatschappij. Van 't Station 7.30 's morgens tot 10.30 's avonds.
Uit den Hout 7.50 's morgens tot 10.50 's avonds.
Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Oct. 1889. Naar Amsterdam: 6.50'
8.09*, 8,30 8.58*, 9.25*, 10.20, 41.32+, 11.46*, 'smorgens. 12.29*, 12.58, 2.31*, 3.35,
4.18*, 5.23,6.17*.7.13+ 7.16,7.54*, 9.23*, 9.31*, 9.52,10.18*, 11.05* 's av.
Van A insterdam: 6.20, 6.50», 7.40f,7.48*, 8.23*, 8.50,9.17*, 9.50*, 11.—, 11.57*.'smorg.12 44*
1.—, 1.12*, 3.25*, 4.15, 4.29*, 5.—*, 5.33+, 7.30*, 8.20, 9.8* 10.5*, 11.15 's av.
Naar Rotterdam: 7.17, 8.1+, 8.46*, 9.25, 10.13*,'s morgens, 12,19*, 1.5*, 1.37, 3.49*, 5.1,
5.55+, 7.53*, 8.49, 10.28* 's avonds.
Van Rotterdam6.05, 7.55*, 10.17+, 10.38,11.32*, "s morgens, 1.19*. 2.50*, 3.355.17, 6.03f,
7.28, 8.15*, 8.50*, 9.56+ 's avonds. De met gemerkte treinen zijn sneltreinen. De
met zijn eiprestreinen alleen le en 2e klasse.
Naar den Helder: 6.48 9.42, 'smorgens, 1.30, 4.56, 9.35 'sav.
Naar IJmuiden: 6.55, 9.5, 9.42, 'smorgens, 1.1.30, 4.25, 4.56, 8.5, 9.35'sav.
Van IJmuiden: 7.55, 8.25, 9.43, 11.14 's morgens, 12.20, 1.37, 3.06, 3.45, 5.1, 5.46, 7.20,
9.22, 10.10's avonds.
Naar Zandvoort: 7.19, 8.11, 10.15, 'smorg., 1.39, 3.51, 5.23, 8.51 'savonds.
Van Zandvoort: 7.41, 8.35, 11.8,'smorgens. 3.12, 4.58,7.33, 9.27.
Tram-Omnibns-Maatsehappij. BloemendaalOverveen—Haarlem. 7 Oct. 1889.
Vertrekuren van Bloemendaal (Hotel iCennemerlandj8.*,|8.20, 9.30,10.45,11.40, 's m.
12.15, 1.—*, 1.30, 2.10*, 3.—, 3.45, 4.15*, 4.40, 5.20, 6.-*, 6.35, 7.15, 8.—*,
8.40, 9.35, 10 'savonds,
Van Haarlem (Station). 8.43*,j9.46,40.10,41.24,'s morg., 12.16,1.21,1.33*, 2.10,2.41*,
3.45, 4.40, 4.52*, 5.21, 5.53, 6.40*, 7.15, 7.50, 8.46*, 9.29, 10.25, 10.30* 'sav.
De uren met een alleen op Zon- en Feestdagen
Telegraafkantoor. 1 Oct. 1889. Het kantoor is geopend op werkdagen van 'sm. 8 tot's
10 uur, op Zon- en algemeen erkende Christelijke feestdagen van 's m. 8—4 's av. 6—9
Binnenl. Telegrammen worden berekend tegen 25 cents voor de eerste 10 woordenvl r
elk tweetal woorden daarboven 3 cents.
Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Oct. 1889. Openstelling van hel kantoor: Dag
van 8 's morg. tot 9>4 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 8 tot 10 en 's av. van 12 tot 3 uur.
Voor de storting en uitbetaling van postwissels, postbewijzen en de invordering van gele. es
op kwitantiën alleen op werkdagenvan 9 uur 's morg. tot 3 uur 's av. Voor de Spaarbank
van 'sm.9tot 9 uur 'sav., op Zondag van 8 tot lOure'sm. Voor de Postpakketten
alleen op werkdagen, van 'smorgens 8 tot 9J4 uur 'savonds.
Aanvang der bestellingen. Op werkdagen7.30,9.45 's morgens, 1.15,3.30,6.45, 8.30 's avonds.
Op Zon- en aigemeene erkende Christelijke feestdagen: 7.30 'smorgens, 3.'savonds.
Lichting der hulphrievenbusser Gedempte Oude Gracht, Groote Houtstraat, Zijlvest
Parklaan, Kaasplein: 6.45,10.— 's morg., 2.30,6.8.30 's av. Florapark,Kampersingel,
LeidschevaartSchootersingel6.30, 9.45 'smorgens, 2.15, 5.45, 8.15 'savonds.
6.43, 9.37 'smorg., 1.25*. 4.51. 9.30* 's avonds. De met worden Zondags niet gelicht
Weten en Werken.
Terwijl ik zoo Haandag avond tnsschen
acht en half negen mijn plaatsje in het
zaaltje had ingenomen, overviel mij de
gedachteWat is het toch, dat de mannen
aanspoort eiken Maandag avond naar de
Onde gracht te trekken, of liever, waaraan
heeft W. en W. zijn goeden naam bij de
bezoekers te danken.
De aantrekkelijkheid ligt voornamelijk
in de afwisseling. Enkel lezingen op letter
kundigen grondslag zoo het deel der be
zoekers doen wegblijven dat meer gesteld
is op eene voordracht over geschied-of
land- en volkenkunde en daar doordeafwis-
seling elk op zijn tijd bevredigd wordt, is
de zaal altijd meer dan voldoende bezet,
al is verschil van bezoekers heel gemak-
kelgk te bespeuren.
Maandag avond had de heer J. B. A.
Saeijs de vriendelijkheid eene voordracht
te honden met het ontwerpEnropeesche
landverhuizingen.
Amerika heeft steeds het grootste aantal
emigranten getrokken. In de eerste plaats
dankte het dit aan het gond. De Spanjaar
den, de eerste landverhuizers naar Amerika,
noemden het Noorden, waar geen gond
werd gevonden, streken zonder waarde.
Toch was voor Spanje noch overbevolking,
noch armoede, doch alleen gondzneht de
oorzaak der emigratie. De Spaansehe emi
granten verspreidden zich over Pern,
Mexico en de Antillen, doch hunne ver
huizingen bevorderden het verval van
het SpaanBehe vaderland en in Amerika
der ondergang der Indianen-stammen. Van
de wreedheid waarmede de Spanjaarden
tegenover de inboorlingen te werk gingen,
werden eenige voorbeelden aangehaald,
doch tevens, dat niet uitsluitend Spaansehe
kolonisten zich wreed betoonden jegens de
inboorlingen.
In 1848 vond men in California de
eerste sporen van goud. Dit deed dadelijk
een trek derwaarts ontstaan waarvan het
gevolg was, dat in 1850 daar vgftien dui
zend en in 1880 twee honderd vijftig
duizend blanken waren. De gondopbrengst
bedroeg in de beste jaren 120 millioen per
jaar, thans nog 40 millioen.
Het goud was ook het lokmiddel van
vele emigranten naar Australië, toen daar
in 1851 dit metaal werd ontdekt. De
twee en een half millioen landverhuizers
daarheen hebben evenwel alweer den on
dergang der inboorlingen ten gevolge ge
had.
Gond was echter niet altijd de drijfveer
tot emigreerenmen denke aan de Rus
sische kolonisatie naar Siberie, waar de
handel in pelshuiden de prikkel was, of
aan het Brazilhout, en de specerijen welke
Portugeezen, Hollanders, Pranschen en
Engelschen aanspoorden hnn gelnk in den
vreemde te beproeven.
Het schijnt eene waarheid dat de emi
gratie toeneemt met het toenemen der
bevolking. Dit wordt door de toestanden
in Italië en Frankrijk bevestigd. IJit
Italië met een hoog geboortecijfer vertrek
ken veel meer emigranten dan uit Frankrijk
met een laag geboorte- en een hoog kin-
dersterfte-cijfer.
Groot Brittanje en Ierland leveren
mede een aanmerkelijk aandeel in de land
verhuizing; in 1880 verlieten nog hon
derd dnizend Ieren hnn vaderland. De
reden zit hier voornamelijk in den maat-
schappelijken toestand en hangt nauw
samen met den uitslag der aardappelen
teelt.
Waarheen, vroeg Spreker, zal zich de
stroom der landverhuizers thans keeren?
Het zal naar Amerika zijn, dat in staat
is twee dnizend millioen Hectoliters koren
te produceeren, nu reeds een buitengewoon
hooge afzet van vleesch, spek, ham en
andere gewaardeerde voedings-middelen
kan doen plaats hebben aan Europa en
nog alles behalve aan overbevolking leidt.
Doeh ook Australië zal het land der
toekomst zijn. Goud, zilver, steenkolenmij
nen, wachten daar slechts op ontginning,
terwijl uitmuntende weiden den veehouder
aanlokken.
Voor Nederlanders zullen de Oranje-
Vrijstaat en de Transvaalsehe republiek veel
aantrekkelijkheid bezitlen. Beide Staten
bezitten uitstekende hulpbronnen, dooh
ontbreken kapitaal, maar bieden voor den
Nederlander voordeelen, zooals bijv. de
stamverwantschap, wat dan ook de reden
zal zijn, dat de Italianen bijzonder op Ar
gentine gesteld zijn.
Ten laatste beantwoordde spreker nog
de vraagZal de aarde spoedig te klein
zijn om hare bewoners te kunnen voeden
Dat kan nog heel wat duren de veertien
honderd millioen zielen die zij thans her
bergt, moeten verdubbelen eer 't zoover
komen zal. Wij behooren ons das voorloo-
pig niet bezorgd te maken.
Spreker werd met veel aandacht gevolgd
zgn klare uiteenzetting der feiten en zijn
goede woordenkeus hebben dan ook veel
aanbevelenswaardigs voor den hoorder die
gaarne de zaken van alle kanten beziet.
Den volgenden Maandag treed als spre
ker op de heer W. C. Goteling Vinnis.
In het Belgische steenkolenbekken
van Charleroi schat men thans het aantal
werkstakers op twintig duizend personen
terwijl ook in de bekkens van Lnik, Se-
raing en de Borinage door velen gestaakt
wordt met den eiech van Ioonsverhooging
en verkorting van den werktijd. Te Se-
raing gaven de stakingen aanleiding tot
ongeregeldheden, toen het bestuur trachtte
de vrijheid van arbeid te handhaven.
Op den terugkeerenden reiziger in
Afrika, den onverschrokken Stanley, wordt
reeds na van alle kanten beslag gelegd.
Zoo zal hij verplicht zijn binnen een ge
stelden tijd na zijne terugkomst zijn reis
verhaal af te leveren dit is gekocht door
eene Londensehe firma voor veertig dni
zend pond. Een Amerikaan neemt reeds
maatregelen tot het doen honden van le
zingen door Stanley in h'et geheele ko
ninkrijk, en wie weet hoe de man nog
wordt aangevallen tegen den tijd dat hij
te Londen voet aan wal zet, wat tegen
Maart zal plaats hebben.
Te New-York is een van de stations
van Edisons electrische maatschappij door
brand vernield. De inrichting bestond uit
twee hnizen, elk van vier verdiepingen,
waar electrische beweegkracht werd ver
schaft voor 18000 lichten. De schade, welke
de maatschappij daardoor leed, bedraagt
100,000 dollars.
In Spanje is weer een ministerieele
crisis ontstaan. Na eene vergadering van
den ministerraad, waarin men het niet eens
kon worden, heeft Sagasta het ontslag
van het geheele ministerie aan de koningin
regentes aangeboden. Sedert eenigen tijd
werd reeds iets dergelijks verwacht, aan
gezien het ministerie het zeer te kwaad
had met de verschillende politieke partijen.
De koningin heeft verklaard, dat haar ver
trouwen in de liberale party ongeschokt
is gebleven en er wordt verwacht, dat aan
Sagasta de vorming van een nieuw kabi
net zal opgedragen wordeD, wat echter zoo
gemakkelgk niet zal gaan.
De brand in het paleis te Laeken
biyft het onderwerp van veel gedachten-
wisseling. De toestand der kelders schijnt
niet van dien aard geweest te zyn als te
verwachten is in znlk een uitgestrekt ge
bouw. Sedert lang was men reeds bezig
om hier en daar verbetering aan te bren
gen. Het gebouw was domein en niet ge
assureerd, maar de meubelen enz. waren
het eigendom van den koning en tegen
brandschade verzekerd voor ruim twee en
een half millioen francs. Yele kunstschat
ten, niet terng te koopen, gingen verloren.
Het lgk van de gouvernante der prinses
is sedert gevonden. De oorzaak van den
brand zoekt men in het te hard stoken van
een verwarmingstoestelanderen spreke a
van boos opzet. Vergelijkt men de ver
schillende berichten, dan zon men tot (ie
conclusie komen, dat er spoediger meer
afdoende hnlp had knnnen en behooren
te zgn te half elf begon de brand en
tegen twee ure pas waren de spniten uit
Brussel ter plaatse. Het paleis dagteekei.t
van het einde der achttiende eenw en werd
in 1792 door Napoleon I aangekocht. Hg
woonde er met keizerin Josephine. Later
was het de geliefkoosde verblgfplaats der
Belgische koninklgke familie.
Op denzelfden dag, waarop het ongeval
plaats vond, verbrandden te Hasselt vijf
woonhuizen.
In Brazilië schgnt het nog niet kal in
genoeg te zijn, om gerust te kannen zgn
op alle mogelgke gebenrtelgkheden. Zoo
wordt er verhaald, dat er tweedracht
heerscht tussohen leger en vloot, en er
eenige schepelingen zgn doodgeschoten,
omdat zg wenschten getrouw te big ven
aan de oude vlag, terwgl ook in enkele
provincies geweigerd werd de nieuwe gou
verneurs te erkenen, die door het voor-
loopig bestuur gezonden zgn. De diamanten
der keizerin, welke heetten gestolen te
zgn, zgn terecht gekomen. De keizerin
heeft den val van haar linis niet lang
overleefd. Reeds zeer ongesteld te Lissabon
aangekomen is haar toestand na het vertrek
naar Oporto nog toegenomen met het
gevolg, dat de keizerin den 28 December
is overleden.
Of het echter zal gelukken de Staat
kundige eenheid der Braziliaansche staten
te bevestigen zal de vraag zgn, aangezien
een groote hinderpaal in deze is, dat het
meerendeel der bevolking monarchaal is,
terwgl men zich slechts bg de republiek
schgnt aangesloten te hebben nit vader
landsliefde. Voorloopig schgnt de vraag,
of in Brazilië de republiek of regeering-
loosheid zal bestaan, nog niet opgelost.
Thans deelt men mede, dat het soldaten
oproer te Rio de Janeiro drie dagen, van
18 tot 20 December, gednnrd heeft, als
mede dat het voorloopig bestuur zich in
financieele moeielgkheden bevindt. De
schatkist zon nitgepnt zgn tengevolge het
feit, dat Engelsche en Portngeesche banken
gedurende de laatste veertien dagen hnnne
geld verzendingen naar Brazilië gestaakt,
althans verminderd hebben.
