PREDIKBEURTEN
Eerste Blad.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 80
Dertiende Jaargang.
van ZATERDAG 14 Februari 1891
«p ZONDAG 15 Febr. 1891.
Nederd. Herv. Kerk.
Nieuwsberichten
L\O 15
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandsnT —,25.
franco p. post —,40. Prijs per Adrerfcentie van 1 tot 5 regels 25 cents, elke regel
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.meer 5 ceats, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Groote Kerk.
Voorm. 10 ure, Dr. E. Burger, pred. te
Amsterdam. (Voor Smeding).
Nam. 2 ure, Baxpred. te Haarlemmer
meer.
's Av. 6 ure, Moeton. 6e Lijdenstekst.
Maandag 's avonds 7 Va ure, 39ste openbare
vergadering van het Hulp Zendelingge
nootschap „De liefde van Christus dringt
ons'', met medewerking van de Zangver-
eeniging „Hallelujah." Verslag door den
Directeur Ds. Knottenbelt. Feestrede door
Ds. C. J. Lammerink, pred. te Scheve-
ningen. Vrije toegang en vrije plaatsen.
Collecte voor de zending.
Nieuwe Kerk.
Voorm. 10 ure, Hoog. 5e Lijdenstekst.
Jans-Kerk.
Voorm. 10 ure, H. Th. Barbas,
pred. te Vreeland.
Woensdag 's av. 7 ure, Knottenbelt,
8e Lijdenstekst.
Bakenesser Kerk.
'Voor de Kinderen).
Voorm. 10 nre, Faber,
godsdienst onderwijzer.
Waalsche Kerk.
Pas de service.
Christelijk Gereform. Gemeente.
GedOudegracht).
Voorm. 10 nre, 's Av. 5 ure, Mulder.
Woensdag 's av. 8 nre, Mulder.
Klein Heiligland).
Voorm. 10 ure, 's Av. 5 nre. Schotel.
Honderdag 's av. 7 Va nre, Schotel.
Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 ure, Fooiman.
's Avonds 6 nre, Mees.
Honderdag 's av. 8 ure, Mees.
Lijdeusprediking.
Kerk der VereenigdeDoopsgezinden
Voorm. 10 ure, Hesta.
's Avonds 6 ure, L. van Cleef,
Doopsgez. pred. te Aalsmeer.
Remonstrantsche Kerk.
Voorm. 10 nre, Tideman.
Honderdag 121/2 nre, Tideman.
Huwelijkswijding.
Met medewerking van het Zangkoor.
Kerk der Broedergemeente.
Voorm. 10 nre, Weiss.
Honderdag 's avonds 8 nre, Weiss.
Chr. Bewaarschool, L. Heerenvest.
Geen Bijbellezing.
Lokaal in de Oranjestraat.
Hinsdag 's av. 8 ure, Stcaan. Bijbellezing.
Ds. Knottenbelt bericht dat hij in deze
week de meisjes voor de aannemingscate
chisatie van Maandag 12 wacht op
Woensdag 12 en die van Maandag 34
op Donderdag van 3—4 nre.
Bennebroek.
Voorm. 10 ure, van Loenen Martinet.
Predikant te Sandpoort.
Beverwijk.
Voorm. 10 nre, J. C. Boon.
Evang. Luthersehe Kerk.
Voorm. 10 nre, K. A. Gonlag.
Doopsgezinde Kerk.
Voorm. 10 ure, J.
Bloemendaal.
Voorm. 10 nre, J. M. Snelhlage,
Pred. te Amsterdam.
Doopsbediening.
Voorm.
10
Heemstede,
ure, J. Kuyhnan.
Voorm. 10
Hillegom
ure, M. Buchli Fest.
Voorm.
Nam. 2
Sandpoort.
10 ure, geen dienst.
nre, J. van Loenen Martinet.
Voorm.
10
Spaarndam.
ure, 11. J. Bergsma.
Velsen.
Voorm. 10 ure, H. Waardenburg.
Zandvoort.
Voorm. 91/2 nre, B. J. Zwaan,
Pred. te Haarlem.
Voordrachten in Teylers Stichting.
De Heer Dr. E. van der Ven maakte
Woensdag j.l. een aanvang met de reeks
lezingen, door hem aan Teylers trouwe
bezoekers toegezegd.
Hij onderhield ons over het smelten,
stollen, oplossen en kristalliseeren. Men
kent de stof in vormen die blijvend zijn
en onafhankelijk van de omgeving, in
anderen die zich schikken naar de, wan
den van het vat waarin ze zich bevin
den, in nog andereD, welke in bandelooze
vrijheidszucht telkens weer andere vormen
zoeken aan te nemen. De eerste zijn de
vaste lichamen, de tweede de vloeistoffen,
de derde de gassen.
In vroegeren tijd noemde men deze
toestanden aggregatie-toestanden, maar
men heeft dit woord tegenwoordig afge
schaft.
Nu heeft men opgemerkt, dat die toe
standen in elkander kunnen overgaan en
het was het doel van dezen leesavond ons
te toonen, wat er bij die overgangen ge
schiedt.
Wat valt er in 't bijzonder op te merken
bij het smelten en stollen der stoffen?
Niet alle voorwerpen kunnen gesmolten
worden, er zijn er toch zooals schelpen
b.v. en steenkool, die uit verschillende
bestanddeelen samengesteld, gedeeltelijk
verdampen. De grondstoffen echter kunnen
allen gesmolten worden. Zelfs potlood en
diamant en platina kunnen van den eenen
in den anderen toestand worden gebracht,
al is hiertoe ook een warmte graad noo-
dig waarover de mensch niet beschikken
kan.
Alle vaste stoffen hebben [hnn eigen
smeltpunt.
Voegt men evenwel verscheidene bij
elkaar, dan heeft deze combinatie een geheel
ander smeltpunt dan theoretisch zou wor
den verwacht, en van deze eigenschap
wordt vaak in de praktijk gebruik ge
maakt om met minder hitte in staat te
zijn een metaal vloeibaar te maken, zoo
als b.v. geschiedt bij het soldeeren.
Tot proef liet de spreker in een glaasje
met water, boven een spiritus vlam 3
staafjes van een dergelijke metaal-combi
natie voor onze oogen afsmelten.
Bij het smelten zetten de voorwerpen
zich langzamerhand uit en worden dan
plotseling vloeibaar, bij het stollen krim
pen ze in. Hierop maken echter ijzer en
water eene nitzondering. Als ijzer in een
vorm gegoten wordt in vloeibaren toe
stand, dan zet het zich bij het stollen
nog nit, en zoodoende kunnen door ijzer
de fijnste arceeringen van het model wor
den weergegeven. Maar ook het water zet
zich nit, en dit is voor onze planeet van
het hoogste belang. Als het 's winters
bevriest dan blijft het ijs bovendrijven
omdat het door de uitzetting lichter is
dan water. Door deze eigenschap wordt
voorkomen dat alles ijs wordt.
De massa ijs en sneeuw die op de hoo-
ge gebergten wordt verzameld, en daar
boven de sneeuwlijn ligt, zou daarenboven
al het water nit den Oceaan voor goed
doen bevriezen als niet het ijs een ande
re eigenschap had, waardoor het onder
hoogen drnk een lager vriespunt verkrijgt.
Een vierkant stukje ijs door spreker on
der de hydraulische pers gebracht kwam
er als een bolletje weer nit, en een ijzer-
draad met een gewicht, opgehan
gen aan een horizontale ijsstaaf, boorde
zich daardoor heen, terwijl het ijs onmid-
delijk boven de gemaakte openiDg weder
toe vroor. Zoo schijnt ook de verbazende
drnk die de ijs massa's op de hoogten op
elkander uitoefenen, de gletschers te doen
ontstaan, die de een den ander voortsohui-
vende eindelijk de dalen bereiken waar
de warmte ze weder in water kan om
zetten.
Hoe deze omzetting plaats vond werd
ons dnidelijk aangetoond in een buisje met
ijs, waarin een thermometer geplaatst was.
Daaronder werd een spiritus vlam geplaatst
en het geheel door het kalklicht op het
dosk geprojecteerd, waardoor iedereen het
duidelijk zien kon.
Zoolang nu het ijs niet geheel was ge
smolten bleef de thermometer op 0° staan,
eerBt toen het geheel tot water was over
gegaan, begon hij snel te rij zen. Daaruit
kan men opmaken dat gedurende de smel
ting de warmte als 't ware verloren gaat
Bij 't stollen daarentegen wordt warmte
ontwikkeld.
Maar niet alleen langs den drogen weg
en door middel van vuur, ook met be
hulp van vloeistoffen,langs den zoogenaam-
den natten weg kunnen vaste stoffen in
vloeibare overgaan. Dit geschiedt bij het
oplossen b.v. van sniker, zout of salpeter
in water.
Ook hierbij gaat warmte te loor. Het
schijnt dat de proeven om dit te bewijzen,
zeer fijne werktnigen vereischen, althans
de belangstelling in deze proef was groot.
Telkens als er in een bakje met water
suiker, zout of salpeter werd geworpen,
werd de temperatuursverandering, onmid
dellijk op het doek waargenomen door
middel van de bekende lamp. Evenals bij
het smelten wordt dus bij de oplossing
de warmte onttrokken aan het water, of
aan de omringende lucht of aan den
grond.
Het laatste gebeurt bij het ontdooien
van de tramregels. Als men zout strooit
op de sneeuw, smelt de sneeuw en de
warmte daarvoor noodig wordt onttrokken
aan den grond.
Wordt omgekeerd een stof uit den vloei
baren tot den vasten toestand terugge
bracht door kristalliseering, dan komt weer
warmte vrij.
Een paar fleschjes met glauberzout in
opgelosten toestand, werden door spreker
geopend. Terstond kristalliseerde de vloei
stof en de vermeerderende warmte kon
zelfs met de hand worden waargenomen.
Leerzaam en onderhoudend kon deze
lezing met volle recht worden genoemd
en het talrijke gehoor ging dan ook wel
voldaan uiteen.
Bismarck, de onde drijfkracht der
Enropeesche politiek, gevoelt zich nog
maar immer niet op zijn gemak in zijne
gedwongen rust te Friedrichsruhe. Hij
moet dan ook dezer dagen het voornemen
te kennen gegeven hebben zich weer eens
te niten omtrent den politieken toestand.
In verband met de van onderschei
den plaatsen gedane mededeeling, dat in
gekuilde aardappelen bevroren zyn, geeft
de heer C. de Vos te Hazerswoude in het
Maandblad van de 11. M. v. L. het vol
gende middel aan de hand om pntten of
kuilen vorstvrij te maken. Zoodra de vorst
streng wordt, zegt hij, plakke men den
aardhoop zoo vlak en vast mogelijk en
giete hem met een gieter natzoo spoedig
dat bevroren is, giete men nogmaals en
nogmaals, zoolang totdat de pnt meteen
ijskorst zonder eenige opening is bedekt.
Dan is zij vorstvrij.
Wat zorgvuldige verpleging en voe
ding waard is, ook bij kippen, bleek dezen
winter bij een inwoner te Kooten (Fr).
Tijdens de erge koude werden zijne 5
kippen in een verwarmd vertrek gehou
den en tamelijk goed onderhonden. Voor
dat de kippen des avonds gingen rikken,
werden ze met warm voeder gevoederd.
Het resultaat is, dat iedere kip gemiddeld
42 eieren heeft gelegd in December en
Januari en de opbrengst van elk ei ge
middeld 5 cents kon bedragen.
HAARLEM, l3 Februari 1891.
De altijd nieuwe Fau9t van Ch.
Gounod, gisteravond door de Ned. Opera
van Amslerden gegeven, waarborgt eene
flinke opkomst De gezellige schouwburg
was goed bezet.
De rollen waren eenigszins veranderd.
Fanst (de Heer Panwels) was goed bij
stemzijne aria in de tninscène was schoon
en zijn lied in 't 5e bedrijf vol vuur.
Mephisto (de Heer Arnoldi) had als
belsche geweldenaar wat meer indruk kun
nen achterlaten„in de kerk" was hij
goed en zijne serenade was vol karakter.
Valentijn (de Heer Albers) heeft van
zijne party bijna een hoofdpartij gemaakt
zijn opkomen, zijn spel in 't trio (4e
bedrijf) en zijn sterven waren vol gevoel,
besliste actie en wegslepende hartstocht!
Hij is een heerlijk zanger.
Margaretha (Mej. C. v. d. Weghe) was
niet goed bij stem. In de gevangenis was
zij, trots hare verkoudheid, zeer goed. Zij
maakte indrnk.
Siebel (Mevr. Albers-Jahn) kreeg een
mandje met bloemen voor haar uitstekend
spel en haren geaccentueerden zang. En
dat zegt watmen strooit (in onze bloe
menstad!) niet veel bloemen, tenminste
niet bg eene nitvoering van de Ned.
Opera! Dat mocht toch wel nu en dan,
meenen we, ter aanmoediging!
De koren waren over het algemeen vrg
wel en 't koor op 't lest was niet 't best.
Het Künstler-kwartet Appy gaf
Woensdag avond, op de bovenzaal van de
Soc. VereenigiDg", de aangekondigde soi-
rée musicale en mocht zich daarby verheu
gen in veler belangstelling. Dank zy de
aanwezigheid van vele leerlingen en oud
leerlingen des heeren Appy, was de zaal
flink bezet. De nitvoering van een uiter
aard zeer afwisselend programma gaf veel
te genieten en toonde opnieuw op welk