HAARL
Eerste Blad.
144.
van WOENSDAG 13 Januari 1892.
Nieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86. Veertiende Jaargang.
ILEPHOONNUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDING
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenr —,25.
franco p. post—,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stnk.
Prijs per Advertentie van 1 tot 6 regels 25 cents, elke regel
meer 5 cents, groots letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT;
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Noord-Zuidhollandsche Stoomtramweg-Maatschappij: HaarlemLeiden. 1 Oct. 1891.
Haarl.—Hilleg.—Leiden 3.50+, 6.10, 8.20* 9.38, 10.55*, 'im., 12.20, 1.35, 2.55*, 4.20,
5.35, 6.55*, 8.15 'sav. HaarlemHillegom 9.45*, 11.05 'sav.
Alleen des Vrijdags. Vervoeren ook goederen.
Haarlemsche Tramwaf-Maatschappij. Van 'tStation 7.30 'smorgens tot 10.30'savonds-
Uit den Hout 7.50 'smorgens tot 10.50 'savonds.
Vertrekuren der Spoortreinen van Haarlem. 1 Oct. 1891.Naar Amsterdam: 6.36,7 58*,
8,22. 9.—*, 9.30", 10.15,11.21-j-, 11.35 'sm. 12.41,1.01*, 1.50, 2.12*, 3.35, 4.10*, 4.55*,
5.16*, 5.46, 6.39, 7—f, 7.55*, 8.50, 9.35*, 10.11, 10.33*, 11,28*'sav.
Van Amsterdam: 6.7, 6.20, 7.40+, 8.20, 9.15*, 9.35, 10.—*, 1015* 11.25*, 11.50. 'sm.
12.50*, 1.20, 1.50*, 3.—, 3.20*, 4.27, 5.—*, 5.35*, 5.50+, 7.—*, 8.—, 9.—*, 9.20,
10.20*, 11.45 's av.
Naar Rotterdam: 6.54,8.01-j-, 8.45', 9.40*, 10.23*, 11,48*, 's morgens, 1.12', 2.17, 3.44', 5.1,
6.Hf, 8.31, 9.23', 10.43* 'savonds.
Van Rotterdam: 5.55, 7.55*, 10.8+, 10.50, 11.35*,'smorg., 1.2', 2.43*, 4.5', 4.42, 5.50f, 6.55,
8 18*, 9.5* 10.18*, 'savonds. De met gemerkte treinen zijn sneltreinen. De met
zijn exprestreinen alleen le en 2e klasse.
Naar den Helder: 6.40, 10.8, 'smorgens, 1.52, 5.28, 9.53 'sav.
Naar IJmuiden: 6.46, 9.5, 10.8, 'smorgens, 1,— 1.52, 4.15, 5.28, 8.33, 9.53 'sav.
Van IJmuiden: 7.45, 8.15, 11.2 'smorgens, 12.20,3.3, 5.13, 7-.14, 9.43, 10.34 'savonds.
Naar Zandvoort7.—*, 8.10*, 10.45, 'smorg., 1.50*, 3.46, 5.25*, 8.50* 'savonds.
"Van Zandvoort: 7.30*, 8.36*, 11.12, 'smorgens, 3.10*, 4.28, 7,28*, 9.30* 'savonds.
Stoppen aan de Halte Zandvoort (dorp).
Tram-Omnibus-Maatsehappij. Bloemendaal—Overveen—Haarlem. 1 Oct. 1891.
Vertrekuren van Bloemendaal (Hotel Kennemerland)8.8.20,9.30,10.45,11 40* 'sm
12.15 1.—t, 1.30, 2.15+, 2 55, 3.30+, 4.—, 4.30+, 5.5, 6.20, 7.15, 8.40, 9.55, 'sav.'
Van Haarlem (Station). 8.43*, 9.36, 10.20,11.45,'smorg., 12.18*, 1.9,1.48+, 2.13,2 55+,
3.40, 4.15+, 4.54, 5.23+, 6.9, 7.23,8.28, 9.20,10.40's av. Alleen Zon-en Feestdagen.
Dageiijksche ritten, doch van 1 Nov.—15 Mrt. alleen op Zon- en Feestdagen.
Telegraafkantoor. 1 Oct. 1891. Het kantoor is geopend op werkdagen van'sm. 8 tot's av.
10 uur, op Zon- en algemeen erkende Christelijke feestdagen van 's m. 84 's av. 69 u.'
Binnenl. Telegrammen worden berekend tegen 25 cents voorde eerste 10 woorden, voor
elk tweetal woorden daarboven 3 cents.
Dienstregeling van het Postkantoor. 1 Oct. 1891. Openstelling van het kantoor: Dag
van 8 's morg. tot 9)4 uur 's av. Op Zondag van 's morg. 8 tót 10 en 's av. van 12 tot 3 uur.
Voor de storting en uitbetaling van postwissels, postbewijzen en de invordering van gelden
op kwitantiën alleen op werkdagenvan 9 uur 's morg. tot 3 uur 's av. Voor ae Spaarbank
van 'sm. 9 tot 9 uur 'sav., op Zondag van 9 tot lOure'sm.Voor de Postpakketten
alleen op werkdagenvan 's morgens 8 tot 9)4 uur 's avonds.
Aanvang der bestellingen. Op werkdagen:7.30,10.15 'smorgens, 12.30,3.7.—, 8.15 'savonds.
Op Zon- en algemeene erkende Christelijke feestdagen: 7.46 'smorgens, 3.—'savonds.
Lichting der bulpDrievenbussenGedempte Oude Gracht, Groote Houtstraat, Zijlvest,
Parklaan, Kaasplein: 6.45,10.— 's morg., 2.—, 5.15, 8.30 's av. Florapark,Kampersingel,
LeidschevaartSchootersingel6.30, 9.45 'smorgens, 1.45. 5.8.15 'savonds.
Des Zondags: buitenwijken 'sm. 6.30 en 's av.12.45, binnenwijken 's m. 6.45 en'sav. 1.
Zondags niet gelicht.
Weten en Werken.
De Heer W. C. Goteling Vinnis, onze
vroegere stadgenoot, was Maandag de Spre
ker in dezen kring en dan denkt men zich
tegelijk een genotvollen avond. Wie toch
het genoegen had den geachten declamator
hier of elders te hooren, hem te volgen
in de resnltaten zijner letterkundige stu
diën, zal het eens zgn, dat onder zijn gehoor
veel te bewonderen, veel te genieten ie.
Thans werd voorgedragen een vertaling
van Victor Hugo's drama getiteld Le roi
s' amuse, in 1832 te Parijs voor het eerst
opgevoerd, doch toen door een kabaal van
het tooneel geweerd, tot men vijftig jaar
later, in 1882, eene tweede opvoering van
het stuk gaf, welke veel succes hadPot
gieter verklaarde reeds in 1835, dat Hugo
in Le roi een werk geleverd had, dat men
toen nog niet waardeeren kon.
Een korte scherts van de geschiedenis,
te midden van welke Hugo zijn gehoor
plaatst, moge hier voorafgaan.
Men schreef het jaar 1520. Fran
cois van Valois had onder den naam van
Frans I, den Franschen troon beklommen.
De jonge, levenslustige vorst, tuk op avon
turen, en hierin door zijne omgeving aan
gespoord, leidde een losbandig leven, zoo
zelfs, dat de koning zich van de schoone
Diana de Poitiers meester maakte, door
haar vader, die zich aan zijn persoon ver
grepen had, van de schavotstraf te redden
ten koste van de eer zijner dochter. De
ongelukkige vader werd krankzinnig van
smart, en toen hij den koning diens ver
dorvenheid verweet, was het, dat de hof
nar Triboulet den man bovendien met
bijtenden spot bejegende. De vader vloekte
hem en die vloek trof te dieper, omdat
Triboulet zelf vader was en zijn eenig
kina geheel afgezonderd van de wereld,
naar hij meende, liet opvoeden. Van tijd
tot tijd bezocht hij zijne dochter, dooh
het meisje had kennis aangeknoopt met
een jonkman, die haar van tijd tot tijd
bezocht; het was koning Francois.
Met dezen grondslag volgden wij 't eerste
bedrijf. Wij ontmoeten daar den jongen vorst
omringd van zijn hofstoet op een bal in
het Louvre. De vader van Diana de Poi
tiers, graaf St. Valier, is de halzaal bin
nengedrongen. In heftige bewoordingen,
doch met onovertrefbare waardigheid ver
wijt hij den vorst de oorzaak te zijn van
zijn ongelukde koning verstomt, doch
Triboulet brengt door zijn bitteren spot
den grijsaard tot razernij en daar treft
hem de vloek des edelmans. Inmiddels
heeft 's Konings omgeving ontdekt, dat
Triboulet somB van tijd tot tijd eene kleine
woning die van Blanohe, zijne doch
ter bezoekt. Triboulet heeft zich aan
het hof vele vijanden gemaakt; in het
meisje, dat hij bezoekt willen zij hem tref
fen. Zij doen hem des onbewust deelnemen
aan de schaking van zijn eigen kind. Tref
fend schoon komt hierin 't contrast uit
tusschen den hofnar Triboulet en den va
der van Blanche. In hare omgeving ge
voelt hij zioh een beter mensch en de
vloek, door den diepgegriefden St. Yalier
over hem uitgesproken, blijkt, men ont
dekt dit in de schoone alleenspraak, doel
getroffen hebben.
In het 2e bedrijf heeft de ontvoering
van Blanche plaats; telaat bemerkt Tri
boulet den hem gespannen strik, en ge
voelt dat de wraakzucht der hovelingen
hem getroffen heeft in de gevoeligste plek,
in de liefde tot zijn kind.
Groot is in het derde bedrijf de hof
nar bg zijn ontmoeting met de ontvoer
ders, te pijnlijker, daar zijne dochter zich
thans in 's konings vertrekken bevindt
en indrukwekkend is zijn samentreffen met
den graaf de St. Valier, wiens vloek hij
thans in al zijne kracht gevoelt.
Triboudel zint op wraak tegen zijn mees
ter, den verleider van zijn kind. Een geschikt
werktuig vindt hij in den bandiet Salta-
bidil, naar wiens woning de koning
zich begeeft om zich de toekomst te laten
voorspellen door de schoone zuster van
den bandiet.
Triboudel doet Blanche, die haar ko
ninklijken minnaar lief heeft, getuige zijn
van diens laagheden, doch zelfs dit wekt
slechts de verontwaardiging van het meis
je op.
Zij bemerkt, dat den koning gevaar
dreigt, offert zich voor den trouweloozen
vorst op en wordt in zijne plaats door
Slatabidel gedood. In een zak ontvangt
Triboudel het lijk, dat hij meent dat des
konings te zijn.
In breede verzen ?egt de hofnar thans al
zijn hartstocht bloot, beschimpt het lijk.
Daar hoort hij een vroolijk lied in den
zanger herkent hij den koning, die onge
deerd de woning van Slatabidel verliet.
Wiens lijk is het dan, dat hij gereed
staat aan de wateren der Seine prijs te
geven Hij ontdekt het lijk van Blanche.
De vloek van St. Valier is vervuld. Zoo
heeft Victor Hugo een meesterstuk gele
verd, door samenstelling en versbouw, be
stemd om tot het gemoed te spreken nog
dan, als onder geheel veranderde toestanden
de lezer zich slechts zal kunnen verbazen
over de dramatische kracht van den be
roemden Franschen dichter.
Diep was de indruk door de schoone
voordracht teweeggebracht; in ademlooze
stilte de fraaie aaneengehechte fragmenten
volgend, bleek het gehoor volkomen de
toestanden te kunnen begrijpen en gevoel en.
Ten slotte gaf de spreker het humoris
tische verhaal van Haverscbmidt. Hoe
oom Pothof aan eene vrouw kwam. Ook
hier bleek de Heer Goteling zich zijn-
taak volkomen meester, waardoor de toe
hoorders in opgewekte stemming het lo
kaal verlieten, met den wenscb den Spreker
nog dikwijls in Weten en Werken te
mogen ontmoeten.
Tweede Kamer. In de avondzitting
van Maandag verklaarde de heer Goe
man Borgesius de houding van den
Min. voor korrekt. Hij wees er op, dat
geen der voorstanders van het ontwerp
de rechtsgeldigheid van het kontrakt ver
dedigd had hij zou evenwel willen goed
keuren, indien het den Staat voldoende
voordeelen gaf. Maar 't was hem onmo
gelijk dat te doen.. Spreker stelde het
gebeurde in 't licht. Men staat, zeide hij,
tegenover eene Maatschappij die in de
eerste jaren geen cijns betaald, tal van
voordeelen behaald heeft, doch in 1882
een onregelmatige handeling pleegde, een
schijnkontrakt kreeg en nu dreigt: aan
nemen of een proces. Spreker beweerde
dat van eene wijziging op de hoofdpunten
in het kontrakt geen sprake kan zijn, dat
men het moet aannemen of verwerpen.
Hij bepleitte de voordeelen van Staat-ex-
ploitatie. Verwerping van het kontrakt
achtte bp in 's Lands belang, en hg
hoopte, dat de Min. aanneming van het
ontwerp zal ontraden. De heer Beelaerts
van Blokland eprak zgne vrees uit voor
een proces, dat een wisselvallig iets is,
en achtte het den plicht eener voorzich
tige Regeering, dat te voorkomen. En
daarnaar had juist de Min. Mackay ge
streefd. Spreker wees op de indirekte
voordeelen, die voor de aanneming pleit
ten. Daar hg de verantwoordelgkheid voor
nadeel door verwerping niet wil dragen,
zou hg voor stemmen.
De heer Veegens wees er o. a. op, dat
noch de Kamer, noch de Reg. ook maar
bg benadering kan vaststellen de voor
deelen door de Billiton-Maatschappg bg
dit kontrakt te behalen. Hg zou tegen
het ontwerp stemmen, en hoopte, dat de
Reg. zich wapenen zal op alle eventua
liteiten. Ook ried hg aan, dat men,
wat Staats-exploitatie betreft, zich niet
zou laten weerhouden, door vrees en
overdreven bezwaren. De heerv. d. Kaay
ziet geen enkele reden om het kontrakt
aan te nemen, de Reg. heeft het inge
diend, alleen op grond van een antecedent,
maar het niet verdedigd. Ook hg zag geen
bezwaar in Staats-exploitatie. Bij ver
werping erkende Spreker, bestaat kans op
een proces, maar hg wees er op, dat eene
meerder vertrouwen in de rechterlgke
macht in de volksvertegenwoordiging niet
ongepast zou zgnen dat het niet aan
gaat te zeggen dit kontrakt is onwet
tig, en dan te zeggen, dat men zich niet
aan de kansen van een proces durft te
onderwerpen Een zedelgk argument geldt
vóór onderwerping, 't Zou geen kwaad
kunnen, aan de Indiesche Regeering eens
te doen gevoelen, dat zg rekening heeft
te houden nu en in 't vervolg met wet
en recht, met de grenzen harer bevoegd
heid.
Dinsdag was 't eerst de Min. van Kol.
aan 't woord. Hg verklaarde, dat aan de
Biliton-Maatschappg geen toezeggingen
waren gedaan van bizondere voordeelen;
maar ook op zich zelf achtte hg het kon
trakt van 1891 niet aanbevelenswaard
omdat Staats-exploitatie voordeeliger zou
zgn. Ware de overeenkomst van '82 er
niet, het kontrakt van '91 zou ongetwg-
feld onaannemelgk zgn. Moeielgkheden
hangende een proces vond de Min. niet
overwegend. Deze overeenkomst noopte
de Reg. zich met een akkoord van 50%
tevreden te stellen, maar waar dit schade
lijk is voor de belastingschuldigen, is het
de plicht der Reg. en van de vertegen
woordiging, de schade af te wenden. De
Min. acht dan ook de vooretellen van
1882 onaannemelgk. De kamer moet be
slissen hg zal weten, hoe, als verant-
woordelgk raadsman der Kroon, te be
slissen. De heer Levyssohn Norman wees
op de voordeelen van het Nieuwe kon
trakt en betooogde dat de particuliere in
dustrie in Indië niet noodeioos mag wor
den belemmerd. De heer Levy bleef het
kontrakt bestrgden, en de heeren Bool
en Beelaerts van Blokland volhardden bg
hunne verdediging. De heer Rutgers van
Rozenburg hoopte, dat de groote meerder
heid met handhaving van de uitspraak
