HAARLEM8CH
Eerste Blad.
No. 3.
Vijftiende Jaargang.
144.
van WOENSDAG 11 Januari 1893.
N ieuwsberichten.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHONISCHE VERBINDIN8
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenr —,25.
franco p. post ,40. Prijs per Advertentie ran 1 tot 5 regels 85 cents, elke regel
Afzonderlijke nommera 3 centen per stuk. meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlanga verachenen werken, op aan
vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij
De erven Loosjes, te Haarlem.
BEKLAGE, Dr. H. P. Uit mijn Schets-
p boekf 1
GORTER, D, De aetiologie en de contagio-
aiteit van de Lepra Arabum1.50.
GROENEVELO, A. De timmerman in
Huis en School. Proeve van een leer
gang voor Houtarbeid ten dienste der
scholen voor handenarbeid1.25.
SCHUPHOVEN, K, H, LOEI', Wet van
den 12en December 1892 op het Ne
derlanderschap en bet Ingezetenschap,
met aanteekeningen en bladwijzer .30.
SCHW1PPERT, P. A De duitsche Taal
gids. Halfmaandelijkseh Tijdschrift. Eer
ste jaargang3.75,
XIEPTINCK, Dr. J. W. en Dr. W. C.
t. MANEN, Onze Godsdienstpredlking.
19e Jaarg No. 1. Per Jaarg. v. 24 all. 1.80.
Nederland. Verzameling van oorspronke
lijke bijdragen van Nederlandsche Let
terkundigen onder redactie van Mr. M.
G, L. van Loghem (Fiore della Neve).
Jaarg. 1893 aü I1.25.
Europa. Verzameling van letterkundige
bijdragen onder redactie van W. Gos-
ler. 56e Jaarg. No. 1. Per jaarg. van
12 aflev11.75.
Voordrachten Bibliotheek, onder redactie
van J. A. Holtrop, all. I Per jaargang
van 12 aü3.
Vragen van den dag. Populair tijdschrift
onder hoofdredactie van Dr. II. Blink
8e jaarg. ail. 1 Per jaargang von 12 aü. 5.40.
School en Studie. Maandschrift voor op
voeding en onderwijs onder redaciie van
M. J. Koenen, A. J, M. Brogtrop en
D. Hom. Vijftiende jaarg. No. 1 Per
jaargang2.25.
Bnitenlandsche nieuw verschenen werken
OSSIT, A quoi bon rf 1.90.
Bovenstaande werken zijn voorhanden
hij de boekhandelaars de erven Loosjes.
Weten en Werken.
De gang van de beschaving over den
aardbodem was het onderwerp van de
voordracht, Maandag avond gehouden door
den Heer J. B. A. Saeijs, die zich ten
doel geateld had deze lang niet malsehe,
dooh loonende kwestie onder onze aan
dacht te brengen.
De beschaving begint waar de geschie
denis een aanvaDg neemt, doch reeds
vóór de j geschreven geschiedenis, welke
reeds eenige trap van beschaving veron
derstelt.
De Volkenkunde moet ons in deze op
den weg brengen; wij tasten in enkele
•opzichten in het duister om, weten niet
eens waar de eerste menschen woonden.
Men noemt als zoodanig het paradijs; waar
het ergens gelegen is, weet niemand met
juistheid te bepalen, doch kan heel goed
geweest zijn in de nabijheid van het Pamir
nir-platean, Azië, omdat daar drie men-
schenrassen te samen stooten en men ver
onderstellen kan, dat van daar de versprei
ding van het menschdom over het aard
rijk is uitgegaan.
Om ten aanzien van de beschaving
met zekerheid het 0Dt6taan, den voort
gang en de verspreiding te kunnen be
palen, bestaan eenige hnlpmiddelen, in
de eerste plaats de taal: Het aantal talen
op de wereld gesproken, schat men op
achthonderd, terug te brengen tot acht
hoofdgroepen, welke in meerdere of min
dere mate, bij veel verschil, overeenkomst
bezitten, zoodat de vraag zich zou kun
nen voordoen of de oorspronkelijke taal
in één of meer der laatste bevat is. Den
taalvorschers zij bet overgelaten in deze
licht aan te brengen.
Vervolgens dient het vuur genoemd te
worden. Spreker stelde ons hier in ken
nis met de legende omtrent de wijze, hoe
de mensoh in 't bezit van 't vuur geko
men zou zijn. De Titanen, Promotheus,
Zeus en Hercules werden ons voorgesteld
als in het feit betrokken, maar ook werd
aangetoond hoe 't beschavingsmiddel het
vunr evengoed anders dan langs boven-
natuurlijken weg eigendom des mensche-
lijken geslacht geworden kan zgn.
De voedings middelen en de bereiding
ervan hebben mede hun invloed uitgeoefend
op de beschaving. Heeft men in de tro
pen het voedsel zoo goed als voor 't grij-
pen, ook in de gematigde, zelfs nog in
de konde luchtstreken kwam dit voor.
Men denke aan de heuvels der overblgf-
selen van schaaldieren in 't Soagerak, aan
den overvloed van visch in Kamsohatka.
De meening dat de menscheneters zonden
aantoonen de behoefte aan dierlijk voed
sel, wordt weersproken door 't feit, dat
honderdmillioen Indiërs enkel van plan
ten voedsel leven en daar zeer wel bij
varen.
Kleeding en woning doen mede het hare
tot den voortgang der beschaving. Spre
ker bracht hier verschillende voorbeelden
bij van de wijze van kleeding als ge
volg van de opvatting welke lichaamsdee-
len naar het algemeen gevoelen behoor
den bedekt te zijn, en besloot hieruit, dat
deze zeer uiteenloopende begrippen van
schaamtegevoel de zedelijkheid en knisch-
heid niet bniten sluiten, alsmede dat de
welvoeglijkheid dikwijls in zake het be
dekken van het lichaam voor de beide
geslachten zeer verschillende eÏBchen stelt.
De Chineezen, door de natuurlijke lig
ging van hun land, geheel van den om
gang met andere volken uitgesloten, wer
den het eerst besproken in betrekking tot
de beschaving. Steeds op zich zeiven ge
staan hebbende, was toch binnen hnnne
grenzen het spoor der vooruitgang te vol
gen. Verschillende kunsten en wetenschap
pen werden door hen beoefend, lang vóór
dit bij anderen volken plaats had.
In Europa kwamen de Grieken het eerst
tot beschaving. Hunne dichters, hnnne
beeldhouwers, hunne bouwkundigen, hnnne
redenaars, zijn nog de moddellen, die de
Europeesche beschaving zich ten voor
beeld stelt. Door hnnne volksplantingen
met de overige wereld in aanraking ge
bracht, gingen van daar de weldaden des
voornitgangs uit. In herinnering werd ge
bracht hoe een Cyrus, een Darius en Xer
xes, zelfs met machtige legers en uitge
breide hulpmiddelen van anderen aard het
kleine Griekenland niet konden vermees
teren, hoe later zelfs de Griek Alexander
de Groote der wereld zijne macht deed
gevoelen, hoe een en ander in nauw ver
band stond met der Grieken ontwikkeling
ook op staatkundig gebied. Doch ten laat
ste vervolgde de beschaving haren weg
van het Oosten naar 't Westende Bo-
meinen lagen aan de beurt. Zij maakten
zich vervolgens meester van de bescha
ving, werden beroemd wegens hnnne wet
ten en rechts-instellingen, totdat ook, en
hiermede sloot de Spreker zijne voordraoht,
de Germanen waren aangewezen om de
behaalde voordeelen voort te plan
ten en tot rijpheid te brengen.
Wij hadden een recht genotrijk nurtje
ouder het gehoor van den Heer Saeijs
doorgebracht. Hg heeft er slag van het
dorre geraamte der wetenschap te omklee-
dcn met belangrijke feiten en een en
ander weer te geven zóó, dat we 'olijven
lnisteren en er niet aan denken, dat op
die wgze heel wat kennis wordt binnen
gesmokkeld, die onzen gezichtskring ver
ruimt en tot onderzoek dringt.
Aanstaanden Maandag wordt de spreek
beurt vervuld door den Heer H. A. van
der Menlen van Haastrecht.
Ia het armenhuis en Sheerness stierf
dezer dagen een 92jarig vrouwtje, wier
levensgeschiedenis geene andere merk
waardigheid opleverde dan deze eene, dat
zg in ditzelfde armhnis geboren was en
haar gansche bestaan er in had gesleten.
Vermoedelijk jnist daarom en omdat
het haar bij gevolg aan den maatstaf der
vergelijking ontbrak was zij over de
verpleging steeds tevreden en bleven de
gebruikelijke grieven van armhaismenschen
aan hare lippen vreemd. Maar toch kwel
de haar één besef van onrecht, dat zij
dan ook herhaaldelijk aan de regenten
van het hnis kenbaar maakte. Zij had
zich namelijk in het hoofd gezet, dat
haar langdnrig verblijf in het armhnis
baar aanspraak gaf op een pensioen.
Deze gedachte, dat men zich een pensieon
zou hebben verdiend door twee-en-negentig
jaren lang het brood der openbare lief
dadigheid te eten, behoort zeker tot de
orgineelste die er ooit in eenmenschelijk
brein zijn ontkiemd.
In een gedeelte der Enropeesche
pers begint men te gelooven, dat het be
richt van de lynch-gevechten te Bakers-
ville als een verzinsel was te beschouwen,
doch daar tegenover staat, dat gedurende
de laatste dagen geen beriohten over New-
York konden binnenkomen, terwijl het
bericht toch ook nog door een oogge
tuige is bevestigd.
De Amerikaansche Unie had zich
voorgenomen de veel besprokenMormonen-
aecte uit te roeien, tenzij zij de veelwij
verij, een hunner geloofsartikelen, wilde
opgeven.
Aan Mormonen, die sedert November
1890 zich niet meer aan veelwijverij heb
ben schuldig gemaakt, is door president
Harrison gratie verleend van vroeger des
wege beloopen straffen. Daarentegen znl-
len verstokte zondaren voortaan met de
volle strengheid der wet vervolgd worden.
Hetzelfde besluit is reeds meermalen
genomen, maar nog nooit nitgevoerd, wat
ook niet goed goed kan, omdat aan den
bestaanden toestand maar niet zoo in een
slag een einde kan gemankt worden en
op het overige levensgedrag der Mormonen
niet veel is af te wijzen.
Vrijdag avond ten tien ure barstte
er een brand nit in de gebouwen van de
Italiaansch-Amerikaansche Columbus ten
toonstelling te Genua,die sedert 4 December
gesloten was. De vlammen barstten terzelf
de tijd op verscheidene pnnten uit. De ge-
geheele linkervleugel en de machine-gale
rij van het miniaterie van oorlog zgn
vernield. Te middernaoht stuitte de brand
weer het vnur.
De brand wordt aan kwaadwilligheid
toegeschreven.
In Frankrijk heeft men aluminium
gebezigd, om er platen van te maken, die
men tnsschen de beide zolen van den
schoen plaatst. De platen, niet dikker dan
1 a 2 tiende millimeter, worden gegloeid,
om niet hinderlijk te zijn in de buig
zaamheid van het schoeisel. Het doel is,'
te voorkomen, dat het vocht bij regen of
sneenw tnssohen het leder naar binnen
drÏDgt, terwijl men bij koud weder ge
makkelijker warme voeten behoudt, zelfs
wanneer de lederen zool versleten is.
Te Petersburg is in den ouderdom
van 32 jaar gestorven onze landgenoot
Wolf Polak, meer bekend onder den naam
Lnblin, die zich als cellist, ook in het
bnitenland, naam had verworven. Hg
stierf aan de gevolgen van eene konde,
gevat op reis naar Moskon, waar hij zich
had doen hooren.
Te Bakersville (Noord-Carolina) heb
ben Dinsdag vijfhonderd gemaskerde man
nen de gevangenis overvallen, waar, in
afwachting van zgn vonnis, gevangen zat
de moordenaar van een voornaam bur
ger der stad. Zeven gendarmes deden een
aanval op de bende ten einde den mis
dadiger te bevrijden; zij werden echter
in een hevig gevecht alle zeven gedood.
Van de menigte werden behalve een aan
tal gewond, ook vijf en twintig personen
gedood waaronder verscheidene aanzienlij
ke burgers. De moordenaar was intnsschen
volgens het lynchrecht om het leven ge
bracht.
De poli'ieontving versterking, en de op
roermakers eveneens. De agenten, die den
dood van den Sheriff wilden wreken, de
den eenen aanval, waarnit Woensdag op
nieuw een gevecht voortsproot waarin
andermaal 25 personen gedood werden.
Vijf-en twintig jonge dames te Not
tingham hebben eenen bond gevormd tegen
de walgelijke mode, die den vrouwen
voor zoover zij smakeloos en gedachteloos
genoeg zijn om voor elk bevel nit den
naaiwinkel het hoofd te bnigen gebiedt
om het vnil der straten aan hare klee
deren in hare woning te dragen, of het
wolksgewijze der anderen voetgangers in
de longen te doen dwarrelen.
Voor den ingang der bears in de
Londensche City heeft de post-administra-
tie, bg wgze van proefneming, een auto
matisch toestel doen plaatsen. Door daarin
een penny te werpen krijgt de kooper
oen enveloppe, waarin een kleinere en
veloppe en kaart. Op die kaart kan hg,
rustende op een kleinen lessenaar, die ge
lijkertijd naar beneden valt, eene bood
schap schrijven. Tevens wordt door mid
del van een electrisebe schel een looper
van het naaste postkantoor gewaarschuwd,
die den brief nit het toestel neemt en
direct bezorgt. De kosten daarvan moeten
gesloten worden in de bnitenste envelop
pe, waarin ook de te verzenden brief zich
bevindt.
De kosten van dezen expres-dienst be
dragen drie stnivers per Eng. mijl. Het
gewone port behoeft niet betaald te wor
den. Desnoods kan men ook het gebrnik
van een cab bevelen, doch moet dan den
prijs daarvan ook in de buitenste enve
loppe sluiten. Is het bedrag daarvan on
voldoende, dan wordt het ontbrekende
van den geadresseerde ingevorderd.
Indien de proefneming slaagt, znllen
dergelijk toestellen ook op meerdere pnn
ten in de stad geplaatst worden.
Aan den voet van den vnnrspnwen-
den berg Aqua in de republiek Guati-
male, Midden-Amerika, zijn de overblijfsels
ontdekt van eene voorhistorische stad,
hoogst waarschijnlijk voor eenwen, door
eene plotselinge natuurramp verdelgd.
Voor enkele maanden heeft men daar een
aanvang gemaakt met de opgravingen,
waarbij behalve allerlei soort van stee-
