HAARLEMSCH Eerste Blad. SSo 19. Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86. Zestiende Jaargang. 144. van WOENSDAG 7 Maart 1894 TKLIPHOONHÜMMJB TELEPHONISCHE VERBINDING met AMSTERDAM. ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandenT —,25. franco p. poet ,40. Afzonderlijke nommere 3 centen per stuk. Prijs per Advertentie van 1 lot 5 regels 35 cents, elke rage? meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- sn Vrijdagavond Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middag» ten 1% ure, die alsdan zoo mogelijh nog worden geplaatst. „ONZE LEESTAFEL". Onlangs verschenen werken op aan vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij De erven Loosjes, te Haarlem. Mannen van Beteekenis in onze dagen. Le vensschetsen en portretten bijeenge bracht door i)r. E. D. Pijzei4.60 SERAO (MATHILDE). Vergelding. Uit het Italiaanscli «Castigo" door Hanna van Brielen3.25. BOY-ED (IDA) Omhoog! Roman naar het Dnit8ch- 2.70. BROUGHTON (RHODA) Mevrouw Bligh Naar het Engelsch door My ra1.90. LEENT (F. H. VAN) Eerste en laatste gedichten. Met Portret. Ing. 1.60. geb. 2.30. Be Huisvriend. Geïllustreerd maandblad. Jaarlijks 12 afleveringen3. Voor 't jonge volkje. Een geïllustreerd tijdschrift voor de jeugd, onder redactie van P. Louwerse. 20e jaargang. Ie aflevering. Per jaargang v. 12 afleve ringen4.40. Middel oederlandach Woordenboek van wijlen Dr. E Verwijs en D. J. Ver dam Nienwe inteekening. Eerste af levering2. KOCH (C. F. A.) Over hydro-, pyono- pbrose en nierabscessen.50. Mededeelingen over visscherij. Maand blad in overleg met het college voor de zeevisscherij en uitgegeven door Dr. P. P. C Hoek. Jaargang 1894. Januari. Per jaargang3.60. AULNIS DE BOÜROUILL (Prof. d') Het gewijzigd wetsontwerp over het kiesrecht beoordeeld.05. Buitenlandsche nieuio verschenen werken Klinische8 Handbnch der Harn-nnd Sexu- alorgane. Herausgegeben von weil Prof. Dr. N. Zuelzer, rediairt von F. M. Oberlander. Erste Abthelung. Mit 45 Abbildungen6.50. MOLESCHOTL' (Jac.) Untersuchongen zur Naturlehre des Menschen and. der Thiere. XV Band. Zweites Heft1.95. 's Rede bei seiner Jubilaumsfeier in Rom am 16 December 1892..65. Grausamkeit und Verbrechen im Sexuel- len Lebene 1.80. j MARGUERITTE (PAUL) Ame d'enfant 1.90. NOTOVITCH (NICOLAS) La vie in- connue de Jésns-Cbrist. Cartes et il lustrations1.90. FRITH (HENRY) The flying horse. The story of the locomotive and the rail way2 30. j Bovenstaande werken ziju voorhanden bg de boekbandelaars de erven Loosjes Toonkunst-Uitvoering. De Toonkunst-uitvoering van a.s. Za terdag geeft ons aanleiding, het voor 1 die gelegenheid op het programma ge- J brachte werk, Seinen aus Góthe's Faust van Robert Schumann, voor zooverre dat op deze plaats mogelijk is, eenigs- zins nader te bespreken en toetelichten, ten einde sommige bezoekers daarmede bij het aanliooren van dienst te zijn. Dit te doen in een kort bestek, is zeker uiterst moeielijk, èn door de uit gebreidheid der stof en niet minder door het verheven karakter van Goe the's schoone tragedie. Schumann zelve behandelde de Faust- sage, die door heel de beschaafde we reld haren weg gevonden heeft, met groote voorliefde. Zijn phantasie kon, den dramatischen inhoud en het diepzinnig wezen der gedachten, den vrijen teugel vieren. Zóó groot was de liefde des toon dichters voor dit werk, dat hij o.a. het Slotkoor y> Alles Verganglicheovercom- poneerde, toen hem bij de uitvoering de eerste bewerking te druk en te overladen, te weinig in overeenstemming met den verheven tekst toescheen. Het toonwerk omvat, zooals de titel reeds aanduidt, eenige fragmenten uit Goethe's werk, welke tot drie hoofd deelen terug te brengen zijn, die ver- eenigd, vrijwel een afgerond geheel vormen. Het eerste deel voert Faust, nadat hij gekomen is tot het bewustzijn van de nietigheid van alle menschelijk we ten, uit de ideale hoogte neder in den maalstroom van zinnelijk genot. Voort gestuwd door de macht der duisternis, Mephistopheles vindt hij een oogenblik zaligheid in Gretchen's sehul- aelooze liefde. Bij het één worden met haar is het, alsof de liefde hem met heilige kracht heeft aangeraakt. Doch de booze overwint; het vreeselijknood lot volgt zijn loop. De vertwijfeling van Gretchen, haar noodlottig einde in den kerker, vervult hem met onbeschrijfe- lijken jammer; hij heeft den hoogsten wellust gevonden en tevens de walge lijkste toestanden doorleefd. Verder dan ooit is hij van het volmaakte geluk verwijderd. Uit dit deel heeft Schumann drie fragmenten muzikaal bewerkt, nl. 1. Scène im Oarten, 2. Gretclien vor dein Bild der Hater dolorosa3. Scène im Dom, (waarin het aangrijpend Regime van het Koor, Dies irae.) In het tweede deel zien wij Faust uit 's werelds ellende, gewapend met een hooger zedelijk bewustzijn, gesterkt door nieuwe kracht, een beter leven ingevoerd. In onafgebroken werkzaam heid wil hij voortaan nuttig zijn voor de menschheid, slechts leven voor het welzijn van anderen. Hij treedt op als minister aan het hof des keizers. Be giftigd met het strand des rijks, heeft hij der zee een vruchtbaar land ont woekerd. Zijne schepen stevenen naar verre landen en brengen overvloedig schatten aan. De kwelgeesten van het menscliengeslacht, het gebrekde schuld de ellende en de zorg trachten zijn ge luk te verstoren. De zorg maakt hem blind, doch dit onheil kan hem niet nederdrukkenmet te grooter ijver blijft hij zijn arbeid voortzetten. Vol vreugde hooi t hij het gedruisch der spadenzijn arbeiders zullen nu het moeras in vruchtbaar land herschep pen. Wat hij hoort zijn echter geen ar beiders, maar Lenmren (booze geesten), die zijn graf graven. In een droomge zicht ziet hij de zegenrijke gevolgen van zijn inspanning; in de hoogste ver rukking waant hij de voltooiing van het volmaakte geluk nabij. De geweldige' inspanning zijner krachten, de vreugde volle ontroering zijner ziel, hebben den grijsaard echter zoozeer aangegrepen, dat hij ontzield nederzinkt. Het aardsche leven heeft den zoeken den, strijdenden mensch niet gelukkig kunnen maken. Mephistopheles en zijne helsche trawanten willen de ziel van Faust tot zich nemen, doch engelen dalen neder en verjagen, onder het strooien van rozen, de geesten der duis ternis, terwijl zij het onsterfelijke deel naar de gewesten der zaligheid heen- dragen. Schumann heeft dit tweede deel or kestraal ingeleid met eene treffende na tuurschildering, (4e Scène), Sonnenauf- gang. Ariël, een luchtgeest, bescherm geest der onschuld, beschrijft in ver schillende strophen den nacht en het opkomen der zon. Trompetgeschal kon digt de dagvorstin aan. Eindelijk ont waakt Faust, om als verjongd, het volle, rijke leven tegen te snellen. De 5e Scène omvat de komst der Fier graue Wciber en Faust's Erblindiing de 6e, of het laatste tafereel van het tweede deel, Faust's Tod. De hoofdgedachten van het derde deel zijn, de redding van Faust ziel en de hereeniging van Faust en Gretchen, gelouterd door het lijden, gered uit de macht van den booze. De plaats der handeling ligt in hoo ger, reiner sferen. De verheven zangen van het Koor, Waldungsie schwankt heran, Geret- tes ist das edle Glied, Dir der ünbe- riihrbaren, Alles Fergcingliche, wisse len af met de enkele stemmen. In de eerste plaats treden vier kluizenaars (heilige anachoreten) op den voorgrond. Pater Ecstaticus zweeft door de geheim zinnige kracht der verrukking (extase) op- en nederwaarts, waardoor het wor stelend streven naar de hoogste vol making wordt aangeduid. Overeenkomstig de sferen (Regionen), waarin zij zich bevinden, vertoonen de drie overigen de klimmende geestelijke volmaking. Doctor Marianus heet de kluizenaar, die de hoogste, reinste sfeer bewoont. Uit hem spreekt de meest geestelijke liefde, de innigste vereering voor de genaderijke maagd. Zijne ario so, „Hier ist die Aussicht frei" behoort tot de paarlen van het toondicht. Van niet minder idéale schoonheid zijn in het laatste deel de zangen der engelen, die met de ziel naar de poor ten des hemels opstijgen, waar zij door een rei van zalige knapen worden begroet. Een glans van hooger licht bestraalt dit deel des oratoriums. De solisten hebben in de Faust Seinen verschillende partijen te zingen; de Bariton b. v. zingt niet alleen detitel- partij, doch ook de Pater Seraphicus en Doctor Marianus. Daar dit licht aanleiding geeft tot verwarring, zij eene voorafgaande inzage van het tekstboekje of eene studie van de partituur ten zeerste aanbevolen. Onbetwistbaar zal met een vollediger begrip van het werk, het genot, dat de uitvoering overigens, aan allen zal geven, toenemen. Welen en Werken. De laatste of twaalfde voordracht werd Maandagavond gehouden door den Heer J. B. A. Saeijs met het onder werp, China, de Chineezen en de Opi um. De Europeaan maakt zich in den regel eene verkeerde voorstelling van Chinahij denkt dan aan staartdragende mannen, die elk verkeer met de wereld hebben afgesloten met een Chineeschen muur. Geheel onjuist; de Chineps draagt zijn staart nog slechts sedert 't begin der regeering van de tegen woordige dynastie, dat is gedurende 1646, en in het uitgestrekte rijk is voor uitgang in vele opzichten merkbaar. Chi na beslaat eene oppervlakte van 214 vier kante geogr. mijlen en is dus een der de grooter dan Europa. Het is zeer dicht bevolkthet telt vierhonderd mil joen zielen. De drie hoofdrivieren vormen de hoofdverkeerswegen, welker toestand de Chinees zijne lichte vaartuigen jon ken, hebben doen vervaardigen. Het land is zeer vruchtbaarbehalve de Europeesche gewassen levert China als kuituurgewassen de thee in Zuid China, waarvan de uitvoer 125 miljoen pond per jaar bedraagt; de moerbeziënboom en de hiermee in verband staande zijdeteelt. Land en tuinbouw staan er op hoogen trap, doch het aantal huisdieren is er gering. Rijst en visch maken het hoofdvoed- sel uit, doch dat ook andere gerechten niet versmaad worden, toonde spreker aan uit een menu, dat evenwel de Eu ropeaan zich nimmer zou verkiezen honden- en kattenvleesch vormen de lekkernijen. Dat de ontwikkeling er reeds op hoogen trap stond, toen Euro pa er nog niet aandacht, verklaarde Spreker uit de sedeit eeuwen bestaan hebbenden zijde-fabrikatie, het vervaar digen van aardewerk en porselein, de drukkunst, het buskruit, het gebruik van brilleglazen en papieren geld, het macadamiseeren der wegen. Hunne ge schiedenis is beschreven tot van het jaar 2537 voor Christus. De Chinees gewent zich gemakkelijk aan elk klimaat en is een geboren han delaar. Gehoorzaamheid aan ouders en boven hen geplaatsten is een eerste plicht en dit verklaart het feit, dat slechts acht regimenten, elk van 1000Ü man voldoende zijn om de rust in het groote rijk te bandhaven. Een erfelijke adel bestaat er niet; afgezien van den stand, kan elk, die hiertoe de noodige examens heeft af gelegd, opklimmen tot de hoogste waar digheden. i Ten onrechte houdt men veelal Con fucius voor den stichter van hun gods dienst; de waarheid is, dat deze den eeredienst tot zijn oorspronkelijke zui verheid wilde terug voeren. Uit een beknopt overzicht van zijn stelsel mag besloten worden, dat zij vormt een kouden verstandsgedsdienst, d e het maatschappelijk nut als hoogste doel beschouwt. Later woei ook naar China over het Budhisme, welke als meer beantwoor dend aan de behoeften des volks, ge- reeden ingang vond, doch de gevolgen voor de maatschappij waren niet gunstig. Spreker gaf een overzicht van den godsdienstvorm, toonde een godenbeeldje en stelde zijn gehoor in kennis met de offers en gebeden en de hulpmiddelen hiertoe. De overbevolking geeft den Chinees aanleiding tot emigratie. In onzen Oost- Indischen Archipel hebben zij zich ge vestigd als koelis, klein- en groothan delaars, doch het oordeel omtrent die Chineezen luidt in den regel niet gun stig. Zij bezitten eene groote mate van zelfzucht en zijn niet minder dooi hun pandjeshoizen, dan door hun optreden als opium-pachters den landzaat ten vloek. Spreker gaf een overzicht van den opiumbouw en de wijze van gebruik van het bedwelmende product en wees de nadeelige gevolgen aan van het opi umgebruik, een en ander gestaafd door treffende voorbeelden, gegeven door Pe- relaer, en toonde aan, dat opiumge bruik slechts door gewoonte ontstond en dus geen behoefte is. Behalve tot de schandelijkste tooneelen gaf de opiumpacht ook aanleiding tot de grootste knoeierijen en heeft zij menig trouw ambtenaar ten verderve geleid, waardoor de invoering van de opium regie, die den opiumhandel niet langer

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1894 | | pagina 1