HAAELllSCfi
Wereldkroniek,
Eerste Blad.
No. 40
1894.
No. 1
(Jitqavc van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86.
Zeventiende Jaargang
144.
met AMSTERDAM.
ZATERDAG 5 Januari
Nerf. Vereen, tot bevordering
van Zondagsrust.
TELEPHOONNUMMER
TELEPHON 1SCHE VERBINDINS
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke uommers S centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Doet Uwe 'nkoopen liefst niet
•p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Het Bestuur der Afdeeling.
VAN DE
is direct na uitgave voorhanden inden
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
7*1894 is achter ons; leve 1895! zeg
gen wij met een kleine variant op het
spreekwoord nit den tijd toen Frankrijk
geregeerd werd door koningen.
Leve 1895! het brenge gelukvrede,
overeenstemming omtrent de groote
vraagstukken van onzen tijd, vooruit
gang op zedelijk gebied, doch bovenal
de rustige stemming, eigen aan den
mensch, die weet wat hij wil, omdat
zijn streven in de goede richting is,
zonder voorbij te zien wat 1894 goeds
en minder aangenaams bracht, maar
dankbaar de erfenis aanvaardt, die dat
jaar naliet en waarvan onze plicht ge
biedt die zonder voorbehoud te aan
vaarden, opbouwende, voltooiende wat
er voor vatbaar is, doch ook met ge
paste zelfbeheersehing het verkeerde,
het minder goede, terugbrengende tot
een minimumdit te doen in Staat, in
Gemeente, in Kerk, maar in de eerste
plaats in het gezin, omdat daar de
grondslag wordt gelegd voor het volks
geluk.
Het afgeloopen jaar was in vele op
zichten een merkwaardig jaar; in de
eerste plaats wenschgn wij na te gaan,
wat het ons gaf, wat het achter liet
Onze Gemeenteraad onderging niet veel
verandering. Door het bedanken van
Mr. II. Enschedé als wethouder werd
in 't laatst van Maart in deze vaca
ture voorzien door de benoeming van
den Heer J. de Breuk als zoodanig.
Algemeen vond deze keuze instemming.
Moge de werkkracht van den toen be
noemde blijken opgewassen te zijn tegen
de gewichtige werkzaamheden die in
1895 hem te wachten staan.
Den 28 Mei verloor onze Raad in
Thr. J. W. M. van de Poll een alge
meen geacht lid. In October werd in
de vacature voorzien door de verkiezing
van den lieer G. L. van Lennep, Deze
verkiezing had heel wat gemoederen
in beweging gebracht. Reeds in Juni
proclameerde de Burgerkiesvereeniging
tot haren kandidaat den Heer W. J. A.
van de Kamp. Deze kandidatuur had
kans van slagen; de kandidaat was lid
van het kermis-comite en als zoodanig
kon hij rekenen op den steun van hen,
die de kermis op den ouden voet wensch-
ten hersteld te zien, terwijl er nog sprake
was van eene kiezersgroep, welke die
verkiezing zon steunen bij wijze van
protest tegen wat men noemde te hooge
uitgaven. Vijf dagen voor de verkiezing
stelde „Vooruitgang" haren kandidaat,
den Heer G. L. van Lennep. Op den
verkiezingsdag beschikte men over vijf
kandidaten. Twaalfhonderd van de ne
gen en twintig kiezers kwamen op, uit
slag: Herstemming tusschen Van de
Kamp en Van Lennep. Bij de herstem
ming bleven o, algemeen kiesrecht
slechts de helft der kiezers weg. De heer
Van Lennep werd gekozen.
Onder de belangrijke verrichtingen
van den Raad in 1894 noemen wij de
invoering van eene plaatselijke directe
belasting naar het inkomen. De gevolgen
van deze daad, welke den middenstand
ten goede komt, laten zich nog niet
overzien. Om hare werking na te gaan,
behoort het jaar vijf a zes maanden
ouder te zijn, doch de verwachting is
niet sterk gespannen en het beste blijft
men hopen, temeer daar de belasting
druk met uitzicht op Waterverschaf-
fing van gemeentewege, Sluisvergroo-
ting, Burgerschool bouw en wie weet wat
meer, eer zal toe- dan afnemen.
Jn Februari werd besloten tot den
bouw van een brug over den Kinder
huissingel, met eene bijdrage van tien
duizend gulden van belanghebbenden
ter verbinding van het "Westelijk kwar
tier der gemeente met de binnenstad.
Het beste bewijs voor de doelmatigheid
van dien bouw blijkt uit het ruime ge
bruik.
Voor eene nieuwe Stads-Apotheek,
dienstig om te voorzien in een uitge-
breiden dienst, werden de fondsen aan
gewezen. Eene regeling betreffende het
vijf en driejarig M. O. werd getroffen
en hoewel men 't niet eens kon worden
over de plaats, waar 't nieuwe gebouw
dier stichting zou verrijzen, kwam de
Raad overeen hiertoe niet het Wilsons-
plein zou bestemmen. Welk terrein de
Raad zal aanwijzen; onbekend!
Den len Mei werd de 'kostelooze
school Lr. F in gebruik gesteld en dat
ook voorstanders van Bijzonder Onder
wijs niet stil zaten bleek uit het feit,
dat op den Burgwal eene Chr. Bewaar
school en in Augustus de R. K. St.
Jozefsschool, Heerensingel geopend werd.
In 't laatst van Mei stond de Raad voor
een moeielijke vraag. Het betrof den
duur der kermis. Een zeer groot getal
neringdoenden kon zich niet neerleggen
bij een kermis, die korter duurde dan
van Maandag tot Maandag, omdat.
allerhande belangen dit eischten, waar
tegenover stond eene strooming, die in
krimping of afschaffing in haar schild
voerde. De Raad kwam toen terug op
haar besluit van ruim een jaar vroeger
en besloot in den geest van hen, die de
meening waren toegedaan, dat de ker-
mismaandag in nauw verband stond met
den bloei van de neringdoenden en het
geluk van den werkenden stand en zelfs
toen in Augustus de cholera dreigde,
kon do Raad niet besluiten het nieuw
ingenomen standpunt prijs te geven.
Een der Instellingen, die gedurende
1894 telkens en telkens van zich deed
spreken was de Wilhelmina-bron en
hare aankleve, het Brongebouw. In
Februari had de inwijding plaats van
hare nieuwe installatie in de Haarlem
mermeer. Door tusschenkomst der pers
werd voor de zooveelste maal het pu
bliek in herinnering gebracht de groote
herstellende kracht van het staalwater
en de wijze waarop de exploitatie plaats
had, terwijl middelerwijl onderhande
lingen geopend waren tot het in erf
pacht bekomen van terrein tot stichting
van een Brongebouw, welke in 't laatst
van Augustus leidden tot de goedkeuring
van het bouwplan, waarna de aanbe
steding plaats had voor de som van
ongeveer honderd en drie duizend gul
den, en de bouw werd aangevangen.
Doch er onstond verschil van meening
over de plaatsing in verband met het
desbetreffende Raadsbesluit. De Raad
besloot, als bemiddelings maatregel, den
„overmoedigen" architecten eene geld
boete op te leggen, in plaats van zich
door geheel zelfstandig onderzoek op
de hoogte te stellen. Zooals men weet,
werd de straf aanvaard, zij het ook
onder protest, en dit protest leidde tot
dat, waarmede men had behooren te
beginnentot eene Raadscommisssie van
onderzoek. De tijd zal 't resultaat doen
kennen.
Dan zal 't publiek kunnen oordeelen
of het Brongebouw daar staan zal als
getuige „van den overmoed van twee
architekten", of van iets anders, doch
in elk geval zal het er zijn als een ge-
denkteeken voor de mannen op wiens
initiatief eene poging werd gewaagd tot
meerderen bloei van de gemeente Haar
lem.
In April vierde een stille in den
lande haar Eeuwfeest. Het was de
Volksbibliotheek, in 1794 opgericht door
het Haarlemsche Nutsdepartement. Hon
derd jaren lang was zij onder toene-
menden bloei werkzaam aan volksver
lichting en volksgeluk; wie wijst op
zulk een verleden?
In dezelfde maand genoot onze ge
meente de eer van een bezoek van H.H.
M.M. onze Koninginnen, als bewijs van
H.D. hooge belangstelling in eenvan
Haarlems bronnen van bestaan, de bloem
bollencultuur. En geheel Haarlem ge
voelde zich gelukkig, dat, niettegenstaan -
de de politieke dampkring in die dagen
zuivering eischte, H.M. zich in de eerste
plaats boven de partijen wist te plaatsen
en inmiddels Hare aandacht wijdde aan
een onderdeel der volkswelvaart.
Wat had plaats gehad In de Tweede
Kamer was het kieswetontwerp- Tak
gevallen en Kamerontbinding, op welke
wijze dan ook verkregen, was er het
gevolg van. Protest- en Sympathie-mee
tings waren niet van de luchtvoor of
tegen Tak werd de leus.
De natie besliste tegen Tak, doch
te Haarlem had de verkiezing een eigen
aardig verloop. Twee kandidaten, de
Heeren Farneombe Sanders en Jhr.
Roëll, de één vóór de ander tegen Tak,
stonden gereed om onze gemeente te
gaan vertegenwoordigen op het Binnen
hof. Tegen Tak Jhr. Roëll-, werd met
eene meerderheid van 143 stemmen ge
kozen, doch daar de gekozene voor een
ander district opteerde, werd de Heer
Karnebeek de tegenkandidaat van Farn
eombe Sanders en bij de thans noodige
vrije stemming keerde Haarlem tot zijne
oude liefde terng en koos den Oud-af
gevaardigde. De wegblijvers bij de eerste
verkiezing hebben hem bij de tweede
de overwinning bezorgd.
Ons overzicht zou niet volledig zijn als
niet in herinnering ware gebracht de
sombere Novemberdag waarop Haarlem
geschaard stond aan de groeve van den
man, aans wiens initiatief onze gemeente
veel te danken had, onzen waardigen
Oud-burgemeester Jordens. Hij rust in
onzen bodem, zijn aandenken zal bij
ons in zegening bljjven.
Wenden wij onzen blik buiten de
grenzen, dan denken wij aan ons Insu-
linde, aan Lombok, aan de mannen die,
na droeve dagen van verraad, niet
despereerden en zich door hun dapper
heid een onverwelkbare lauwerkroon
vlochten. Eere den mannen, die onder
zulke hachlijke omstandigheden wisten
te handelen! De hulde, de bewondering
van tijdgenoot en nazaat hebben die
helden zich weten te verzekeren. Heer
lijk wordt de natie hierin voorgegaan
door hare vertegenwoordigers.
Met innigen weemoed denkt het va
derland terug aan de ontelbare, gesla
gen wonden, aan de stroomen bloeds,
veroorzaakt door den krijg, al is die
ook gevoerd in den naam der mensche-
lijkheid. Met bloedend hart denken wij
aan de menschenlevens in 's levens
opgang afgesneden. Slechts de gedachte
dat het misschien niet anders kon, kan
ons in het onvermijdelijke doen berusten,
doch de glorie is duur gekocht. De tijd
zal leeren of zij te duur werd verworven.
In ons werelddeel bleef de vrede on
gestoord, ondanks de neiging om zich
in vredestrijd te prepareeren voor den
oorlog, eene neiging die waarschijnlijk
blijken zal, de financieele krachten der
volkeren te boven te gaan, maar te
verwachten is, dat men te laat tot de
overtuiging zal komen, dat niet elke
nabuur een vijand is.
In de Fransche, Duitsche en Belgi
sche Kamer der volksvertegenwoordi
ging deden zich in de laatste weken
tooneelen van wanorde voor, veroor
zaakt door de partijleden, die hervor
ming der maatschappelijke toestanden
denken te verkrijgen door omwerping
van het bestaande, in plaats van den
natuurlijken weg tot het betere, stap
voets, schui vend,niet schuifelendte
bevorderen. De geschiedenis leert, dat
bestaande toestandener zijn minder
goedeslechts door taaie volharding,
langzaam aan, gewijzigd worden, en
dat verzet tegen dit voorschrift aan-
prikkelt tot tegenverzet, waarin hij het
onderspit delft, die door gewelddadig
ingrjjpen tegen de praktijk des levens
zondigt.
Een verblijdend teeken des tijds is
het streven naar de verbetering van den
maatschappelijken toestand der vrouw.
"Wie de beteekenis verstaat van den in
vloed der vrouw op het gezin, wie in
ziet dat daar de uitvoerende macht in
de eerste plaats bij haar berust, en dus
in niet geringe mate de toekomst in
hare hand ligt, zal dit streven zich
ten plicht maken. De onmondigheid,
de staat van machteloosheid, staat het
initiatief in den weg en nieuwe rech
ten leiden tot nieuwe plichten. Doch
steeds gedenke men ook hier: Lang
zaam gaat zeker.
Buiten Europa is een hardnekkige
strijd, tusschen China en Japan, nog
verre van uitgevochten, en in het al
gemeen maakt het Japansche leger, door
zijne uitstekende organisatie, zijne voor
beeldige krijgstucht, maar ook door zijn
stoutmoedig voorttrekken, een goeden
indruk. Vredesonderhandelingen worden
slepende gehouden, naar men meent
omdat China zijn voordeel zoekt in een
winterveldtocht, waartegen de Jdpanner
niet opgewassen geacht wordt. China
bedoelt dus uitputting van zijn vijand
en dej jverwachting bestaat, dat alleen
