HAARLEMSCH
J\o. 47
Wereldkroniek,
Eerste Blad.
EDEL METAAL,
No. 15
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 86
Zeventiende Jaargang.
144.
van ZATERDAG 23 Februari 1825.
Nerf. Vereen, tet bevordering
van Zondagsrust.
BERICHT.
f 0.50 ingen. en f 0.75 geb.
Haarlem, 15 Februari 1895.
Nieuwsberichten.
*'^TE li E PH OONNUMMER
TELEPHON1SCHB VERBINDINB
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maanden,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
ep Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Het Bestuur der Afdeeling.
van de
is direct na uitgave voorhanden in den
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
De ondergeteekenden berichten, dat
de drie Novellen van Vincent
Loosjes, die als Feuilleton in dit
blad versehenen zijn, te zamen in
één bandje, onder den titel:
voor de abonnés verkrijgbaar zijn, a
DE ERVEN LOOSJES.
Voordrachten in Teyler's Stichting.
Bij de vierde of laatste voordracht
in Teylers Stichting trad Woensdag als
spreker op Prof. B. J. Stokvis van Ara-
sterdam.
Naar aanleiding van de klachten
in onzen tijd over een ongeduldig ja
gen naar eer en rijkdom en de daaraan
zich parende klachten over vermoeidheid,
levensmoeheid en peinzensmoeheid, be
handelde Spreker de Vermoeienis, den
toestand welke zich openbaart wanneer
eene beweging zoolang wordt voortge
zet, tot verdere beweging onmogelijk
is. Dan gevoelt men een niet te be
schrijven gevoel van onlust en Spreker
stelde zich tot taak de verschijnselen,
die zich hierbij voordoen, te ontleden.
Tot beweging wordt de mensch en
het dier in staat gesteld door de spieren.
De spier is gebouwd van vezels, de bun
del eindigt aan beide einden in een pees
en er door bevindt zich de zenuw.
De spier kan zich verkorten en ver
lengen, zich samentrekken, maar hierbij
wordt stof gebruikt; van dit verbruik
gaf Spreker een budjet.
De wetenschap heeft het in bare
macht de vermoeienis der spieren in
maat, gewicht en getal uit te drukken.
Gebruikte men hiertoe vroeger de een
voudige krachtmeter, thans wordt hiertoe
gebezigd de Ergograaf of werkschrijver
van den Itaüaanschen professor Morso.
Dit werktuig stelt zekere spieren b.v.b.
van den arm buiten werking om die
van eene bepaalde spier afzonderlijk te
doen werken.
Als resultaat van de onderzoekingen
is tevens uitgemaakt, dat oefening der
spieren van veel invloed is op het uit
blijven der vermoeidheiduit de graphi-
scbe voorstelling van den Ergograaf
bleek, dat de kracht der linkerhand toe
nam van 5 tot 8, die van de rechter
van 6 tot 9.
Tot de Nederlandsche geleerden, die
de beteekenis van de oefening in het
licht stelden, noemde Spreker in de
eerste plaats Professor Donders.
Bij elke samengestelde beweging,
die voor het eerst verricht wordt, werken
verschillende spieren, waardoor clan ook
de vermoeienis spoedig intreedt. Oefening
en gewoonte leeren den gebruiker ten
laatste alleen de noodige spieren bezigen.
De oorzaak der vermoeienis is echter
niet te zoeken in de spier, zij zetelt in
het centrale zenuwstelsel en ieder indi
vidu heeft eene eigene wijze van vermoei
en. Spreker maakte dit op geestige wijze
duidelijk, als voorbeeld aangevende het
examineeren, wat den een bovenmatig
vermoeit, den ander tot meerdere werk
zaamheid aanprikkelt, doch bepaald
waar is, dat overmatige arbeid van den
geest nadeelig werkt op de spierwerking
en omgekeerd, doch dat matige vermoe-
ing van beiden de werking van beiden
verhoogt, bewees Spreker met een paar
feiten uit eigen ervaring.
Inmiddels is ook gebleken, dat eene
opgewekte stemming de vermoeienis
weerstaat. Omtrent de wijze waarop dit
geschied is niets bewezen, maar er wordt
verondersteld, dat het vermoeienis
vergift, ontstaan door het spierverbruik,
in zeer kleine hoeveelheid de zenuwen
prikkelt, tot werkzaamheid aandrijft. Als
spiervoedsel schijnt suiker een groote
rol te spelen.
Alcohol, hoewel vergift, neemt de
vermoeienis weg, evenals andere genot
middelen, als koffie, thee, decongoboon
en andere. Tegenover vermoeienis staat
rust. Gelukkig dat de slaap door de
vermoeienis ontstaan de harmonie in het
schepsel herstelt.
Men spreekt tegenwoordig van de
ziekte der vermoeienis, men heeft schrijf
kramp, pianokramp, telegrafistenkramp
het zijn de verschijnselen der ziekte
veroorzaakt door zenuwzwakte, waarvan
de gevolgen, als slapeloosheid en zelfs
krankzinnigheid zijn zeer te duchten.
Ten opzichte van het jonge geslacht
heeft men te waken tegen overdreven
vermoeienis, dit behoort men zich tot
plicht te stellen.
Zoodra eene spierwerking overschreden
wordt, ontstaat eene grootere werking
der organen als, hart, longen en darm
kanaal.
Hoewel 's Sprekers onderwerp nauw
aansluit bij de sociale vraagpunten, duur
van arbeidstijd enz., begeeft Spreker zich
hier in deze niet te diep; men wake
tegen te groote inspanning, opdat de
overeenstemming in het individu be
waard blijve.
Descartes, de groote Fransche ge
leerde, die in Holland gastvrijheid ge
noot, leerdeDe mensch is een machine
en ook Boerhave beschouwde den mensch
als zoodanig, doch de machine is onver
moeibaar en kan zich niet oefenen, dat
wil zeggen, door gestadig doen beter
worden. Men vergete evenwel niet, dat
wij naast de machine organen bezitten,
en al die machines werken samen tot het
verkrijgen van één geheel; allen voor
één en één voor allen.
Het leven is een strijd, het lichaam
kan vergeleken worden met het leger;
elk deel heeft zijn bepaalde functiën en
elk deel werkt mede tot de in stand
houding ervan, wat de dure plicht in
zich sluit om zoolang het leven duurt
niet te rusten, maar te werken tot ge
luk van ons zeiven en anderen.
Professor Stokvis bezit de gave van
improvisatie in hooge mate en hij paart
hieraan etne groote duidelijkheid van
voorstelling, waardoor het hem mogelijk
is eene voordracht als deze niet alleen
leerrijk en genietbaar, maar ook genot
vol te doen zijn.
Dankten de aanwezigen, die zeer tal
rijk waren opgekomen, den Professor
voor de gehouden voordracht, niet min
der komt dank toe aan Heeren Direc
teuren van Teylers Stichting, die dezen
winter weer velen in hunne gehoorzaal
de gelegenheid schonken den gezichts
kring uittebreiden en de aandacht te
leiden op het beantwoorden van de
vele vragen, die in het gewone leven
zonder antwoord blijven.
De Franschen zijn zeer verguld met
hun nieuwen president en wel voor
namelijk omdat hij zich overal laat
zien. Bij openbare feestjes, hospitalen,
scholen, armenhuizen, kortom overal
is hij. Bovendien vindt de alomtegen
woordige president nog gelegenheid de
noodige audiënties te verleenen. Dit
laatste beschouwen de Parij zenaars nog
steeds als een aanhangsel bij de be
trekking, de overige baantjes als bui
tengewone werkzaamheden, en deze
voornamelijk zijn het, die de attentie
der Parijzenaars gaande houden.
Na de inneming van port-Arthur
door de Japanners deelt men in de
Nouvelle Revue mede verzochten de
Britsche Admiraal Freemantle en zijn
staf, den Admiraal Ito verlof, de vero
verde sterkte te mogen bezichtigen.
De Japanners waren woedend op de
Engelsehen, die in zekeren zin de Chi-
neezen geholpen hadden door gedurende
het gevecht zoodanig te manoevreeren,
dat de aanvallers er door gehinderd
werden. Maar Freemantle's verzoek
werd welwillend toegestaan.
„Gij hebt hier een groot aantal zege-
teekenen," zei de Engelsche Admiraal
tot Admiraal Ito bij het bezichtigen van
de citadel, «Zoudt ge er ons niet een
willen geven als aandenken?"
nsZeer gaarne"" was het beleefd
antwoord van Ito, en toen de bezoekers
vertrekken zouden, liet hij den Admi
raal en den Engelschen officieren ieder
een Remingtongeweer geven.
De Engelschen keken echter leelijk
op hun neus, toen zij bij het bezichtigen
van dat geschenk de bedoeling van den
gever begrepen en in die geweren de
wapenen herkenden, welke door Enge
land aan China waren verkocht.
Te New-York worden nog steeds nieu
we schandalen ontdekt. Thans is de
oudburgemeester dier stad, de Heer
Gilroy, tegenwoordig te Parijs, in staat
van beschuldiging gesteld wegens on
eerlijkheden, door hem gepleegd als
wethouder van publieke werken, tus-
schen 1889 en 1892. Drie inspecteurs
en twee commissarissen van politie
worden vervolgd als zijne medeplich
tigen.
Omtrent het alcohol verbruik in-
België is door een oudminister van Belgie
een rede uitgespraken in den Senaat,
waaruit wij eenige bijzonderheden over
nemen.
In 1851 bracht de accijns vier millioen
op, thans drie en dertig.
België gebruikt thans twaalf liter
per hoofd, en Frankrijk slechts drie.
In 1850 waren er 53000 drank
huizen. In 1892 waren er 175,000! En
dan nog moet er gezegd worden, dat
er voor de wet op het vergunningsrecht
189,000 drankhuizen waren
België heeft dus een drankhuis op
elke zes en dertig inwoners.
Van 1851 tot 1888 is de criminaliteit
met 200 pCt., de landlooperij met 290
pCt., de krankzinnigheid met 139 pCt.,
de zelfmoorden met 140 pCt. vermeer
derd; en van dokter Crocq weten wij,
dat er in de Brusselsche gasthuizen op
199 personen, die aldaar sterven, 80
pCt. jeneverdrinkers zijn!
Voor het tijdvak 1866 tot 1869, een
gewoon tijdvak, wordt geconstateerd een
alcoholverbruik van 37,641,480 franc.
Van 1873 tot 1876 een, tijdvak van
bijzonderen, ongestoorden voorspoed,
bedroeg het verbruik 71,717.720 franc.
En van 1873 tot 1893 werd er
2,600,000,000 dat is twee en een halt
milliards franc alcohol verbruikt! De
openbare Belgische schuld is geen 2 mil
liards
Vóór 1850 was het alcoholisme
in de Belgische geneeskundige wereld
zoo goed als onbekend. De geneeskun
dige wetenschap kende den dronkaard,
en de rechterlijke wetenschap hield zich
onledig met de dronkenschapdoch men
zag ze aan als vrijwillig.
Doch thans zegt de geneeskundige
tot den rechtsgeleerdeweldra bevindt
gij u voor misdaden, die gij niet zult
durven straffen, daar degenen, die de
alcoholziekte hebben overgeërfd, zich
lijdelijk tot handelen laten aandrijven
en bekwaam zijn gewelddaden te begaan,
waarvoor zij niet verantwoordelijk zijn.
En wij, besloot de minister, zijn in
den strijd tegen het alcoholisme verre
ten achter bij de ons omringende volken.
Het vergif wordt door eene over-
groote samenwerking van belangen ver
spreid, en wij laten maar begaan
Geheel de maatschappelijke hervor
ming, de verhooging der werkloonon,
de bescherming der kinderen, dat alles
zal nutteloos blijven, zoolang gij het
monster der jenever-plaag niet zult
hebben neergeveld.
Engelsche handelaars hebben met Ma
dagascar contracten gesloten tot levering
van oorlogsbehoeften, alzoo in het nadeel
van Frankrijk, dat in Madagascar oorlog
voert.
De Engelsche regeering heeft besloten
in deze eene algeheele onzijdigheid in
acht te nemen, waardoor zij de con
tractanten zelve voor hunne handelingen
aansprakelijk stelt, wat zeer zeker de
veiligste manier voor de Engelsche re
geering is om zonder opspraak of on
aangename gevolgen harerzijds den En
gelschen handel zijn gang te laten gaan.
