HAARLEMSCH
ÏÖTÜ
Wereldkroniek,
Eerste Blad.
Achttiende Jaargang.
van ZATERDAG 1 Februari
tteé. Vereen, tet bevordering
van Zondagsrust.
N ieuwsberichten
Wo. 10
Uitgavr van EUVEN MlOSJES, Gedempte Oudegracht 84
tei.ephoonnummer
144-
TELEPHON1SCHE VERBINDING
met AMSTERDAM,
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf— ,25.
franco p. post ,40.
Afzonderlijke nomniers 3 centen per stuk.
Prijs per Advertentie van 1—5 regels I 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
Doet Uwe inkoopen liefst niet
•p Zondag. Waarom zoudt gij
geheel onnoodig de Zondagsrust
van anderen storen?
Het Bestuur der Afdeeling.
VAN DE
is direct na uitgave voorhanden in den
Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES.
Prijs 10 Cents.
Voordrachten in Teylers stichting.
De vierde voordracht in dit seizoen
had Woensdag plaats door Prof. Dr. A.
A. W. Hubrecht van Utrecht.
Bij de studie der biologische weten
schappen, betoogde Spreker, gelden
tegenwoordig voornamelijk drie ontdek
kingen
I. De wet van het behoud van arbeids
vermogen, waarbij op den voorgrond
staat, dat evenmin als de stof de kracht
kan vernietigd worden. De lichtstraal
h.v.b. zet zich om in chemisch arbeids
vermogen, zoodat het elektrische licht
eigenlijk is voor eeuwen vastgelegd licht
der zon, in de plant die de steen
kool vormt, welke verwerkt tot stoom, dat
licht als elektrisch licht teruggeeft.
'II. De Cel theorie, waardoor al wat
leeft wordt opgebouwd uit cellen tot
weefsels.
III. De Evolutieleer of ontwikkelings-
leer volgens welke men aanneemt, dat
de lichamen zich door zich zelf voort
planten en dat reeds in de eerste levende
lichamen de kiemen voor al de volgende
aanwezig zijn, welke laatste leer, hoewel
tweeduizend jaren oud, door Darwin op
vaste grondslagen werd bevestigd.
Deze drie ontdekkingen breidden zich
gedurende de laatste dertig jaren zeer
uit en hieruit ontstond een nieuwe tak
van wetenschap, de ontwikkelings-me-
chanica.
Als wij ons de levende natuur voor
den geest roepen, stellen wij ons leven
voor als geboren worden, tot ontwik
keling komen, sterven. Toch is dit
onjuist Wij behooren het te beschouwen
als een cyclus. Om dit duidelijk te
maken ontcijferde Spreker wat er vol
gens de evolutie-leer plaats heeft als
men b v.b. een mug doodt. Men brengt
dan een mechanisme tot stilstand, waar
van het ei deel uitmaakt van de moeder
en dit denkbeeld voortzettende, tot het
dooden van een mechanisme waarvan
het begin verre buiten ons bevattings
vermogen ligt. Men kan dit toepassen
op al wat leeft en dan beseft men, dat
de levenscyclus een oneindig lange lijn
is.
Waarheen men ook den blik wendt,
telkens treft men de eicel aan. De een
voudige cel kan zich splitsen en zoo
vermenigvuldigen tot in het oneindige,
de cel van plant of dier ontwikkelt zich
tot plant- of diervorm. In de cel is de
celkern besloten. Deze bepaalt, wat uit
de cel worden kan, waaruit de hoog'e be-
teekenis van de cel-kern duidelijk wordt
en tevens de erfelijkheid der eigen
schappen zoo van vaders - als van moe
derszijde kan aangetoond worden.
Als een eicel zich begint te ontwik
kelen, ondergaat de kern eene verdeeling
in staafvormige lichaampjes en elk
staafje vormt zich een nieuwe cel. In de
weefsels, in het geheele dier konoen de
eigenschappen der cel niet meer voor,
zoodat de cel van meer beteekenis is,
dan b.v.b. het volwassen dier.
Spreker maakte vervolgens duidelijk
op welke wijze de vaderlijke en de
moederlijke kernlissen ineengrijpen tot
het vormen van nieuwe cellen.
Door een Duitsch geleerde zijn de
kernlissen aan een meer uitgebreid
onderzoek onderworpen en hierdoor aan
getoond, dat tusschen de cel en den
volkomen vorm larven liggen die scherp
onderscheiden zijn, zoodat door het mi
croscoop is uit te maken wat de moe
derlijke, wat de vaderlijke zijn en is
het zelfs gelukt kunstmatig eene larve
te verkrijgen, die beide eigenschappen
bezit. Een en ander zal nog tot vele
onderzoekingen aanleiding geven, doch
steeds zullen zij wijzen op bepaalde
erfelijkheids verschijnselen.
Uit proeven van den Duitschen hoog
leeraar Roux is gebleken de ontwikke
lingsgang van het kikvorschei tot het
volkomen dier; de ei-cellen ontwikkelen
en rangschikken zich, tot de jonge kik-
vorsch uit de geleivormige bekleeding
van hel ei wegzwemt.
Bij vernietiging van een der kernvormen
vormde zich een onvolkomen larve,
waaruit blijkt op welke wijze de vader
lijke en moederlijke kernen samenwer
ken tot daarstelling van de volkomen
larve.
Bij gelijke proefnemingen, door een
anderen geleerde genomen op zeekwallen
kwamen dezelfde feiten aan het licht.
Beide onderzoekers hebben de ontwik-
kelings-mechanica tot zekere hoogte
gebracht, doch het zal zeker nog heel
wat inspanning kosten om enkele
verschijnselen, hiermede in verband
staande, uit het duister waarin zij nog
in deze verkeeren tot het volle lichtte
brengen.
Tusschen het oneindig groote in het le
ven besloot Spreker en het oneindig
kleine staat de mensch; zijn doel moet
zijn een tipje van de geheimnis zoowel
in het grooteals in het kleine op te lichten
Door zeer duidelijke krijtteekingen
werd veel van het besprokene opgehelderd
Niettegenstaande het voor velen van
de toehoorders geheel of gedeeltelijk
onbekende terrein der ontwikkelings
theorie, had de geleerde Spreker zich
niet te beklagen over geringe aandacht,
zij het ook, dat menig als ter loops
aangehaald feit nadere ontwikkeling
voor den leek wenschelijk deed zijn.
De dag is thans bepaald waarop de
plechtige kroning van den czaar en zijn
gemalin zal plaats hebben, n.l. de twaalf
de Mei. Reeds thans worden voorde fees
telijkheden bij de plechtigheid uitgebreide
maatregelen genomen.
De Franschen willen nog wel eens
praktisch zijn. Het kan blijken uit een
voorstel van een Kamerlid om ter ver
meerdering der staatsinkomsten eene be
lasting te heffen op de ridderorden en
wel in dier voege, dat de hoogste orde
onderscheiding ook het hoogste wordt
aangeslagen. De ijdelheid der gedeco
reerden zal hun liever aansporen tot
betalen, dan tot het prijsgeven van het
lintje op welke wijze dan ook verkregen,
doch het zal de vraag zijn of de Fransche
wet dergelijke belasting toelaat.
Dieven en andere misdadigers moeten
zoo zou men denken, niet graag van
politie en rechters hooren spreken. Maar
dezer dagen is te Parijs een dief gevat,
die den naam van een rechter aannam,
om veiliger zijn „werk" te kunnen doen.
Hij bestelde bij een drukker 500 visi
tekaartjes, op naam van den Heer An-
quetil, rechter van instructie, en wachtte
in de drukkerij tot men er hem 20 kon
gevende overige moesten bezorgd wor
den aan het adres van den rechter, die
natuurlijk zeer vreemd opkeek bij het
ontvangen van die niet bestelde kaartjes.
Toen hg later, door de politie gezocht
wegens een diefstal van juweelen, op
straat door een inspecteur werd aange
houden en gevat, gaf hij zich weder
uit voor den rechter Anquetil. Hij be
dreigde den inspecteur met straf, als
deze hem niet losliet. De omstanders,
onder den indruk van zijn deftig uiter
lijk en het ordelint in zijn knoopsgat,
trokken zijn partij tegen den inspecteur;
maar deze wist den schurk vast te houden
tot er voldoende hulp kwam, en nu werd
de „rechter" in verzekerde bewaring
gebracht.
Een bezoek van Vorst Ferdinand van
Bulgarijë te Rome aan den Paus heeft
niet kunnen leiden tot een terugkomen
van Z. H. op hars vroegere weigering
om toe te stemmen in den overgang
van Kroonprins Boris tot de Grieksche
Kerk.
Wanneer 't nu des ondanks toch ge
schiedt, wat zoo goed als zeker is, ware,
daar immers 's Pausen weigering te
voorzien was, het doen overgaan zonder
vraag voor beide partijen minder pijn
lijk geweest dan 't nu moet worden.
Voor eenigen tijd werd verteld, dat
de Deensche regeering haar eenige kolo
nie in West Indië, het eiland St. Thomas,
wilde overdoen aan de Ver. Staten.
Deze zaak kwam Donderdag in het
Folkething ter sprake bij de behandeling
der begrooting. De minister van finan
ciën, de heer von Lüttichau, antwoordde
namens de regeering, dat haar van der
gelijke plannen niets bekend is. Men
kan deze geruchten derhalve als afge-1
daan beschouwen.
De directeur van de banque comraer-
eiale te Neufchatel Nicolas, die een som
heeft verduisterd ten nadeele van die
bank, is in hechtenis genomen. De
verduisterde som bedraagt ongeveer
1.750,000 fr.
De directeur verklaarde nog 350,000 fr.
in zijn bezit te hebben, zoodat het tekort
het bedrag van het reservefonds der
bank (1,20,000 tri) met 200,000 fr.
overtreft. De onderdirecteur, zekere
Schaüblin, die medeplichtig is, is even
eens gearresteerd. Een onderzoek van
regeeringswege bracht aan het licht dat
de metaaldekking van biljetten-circula
tie der bank, en de in beleening ge
geven effecten der wisselportefeulle in
orde zijn.
De verduistering is gepleegd door het
valschelijk boeken van twee Parijsche
debiteuren met buitengewoon hooge
posten.
Het privaat kapitaal van Nicolas, dat
op 1 millioen frank geschat wordt, is
eveneens verloren door speculatie op de
Parijsche beurs.
De Gerarchia Catlolioa, wat men zou
kunnen noemen de „Almanach deGotha"
van het vaticaan, is verschenen. Eenige
der belangrijkste bijzonderheden uit
dien almanak volgen hier.
Paus Leo XIII is de 163ste paus se
dert St. Petrus. Het Heillige College
bestaat tegenwoordig uit 62 ledenhet
plenum moet 70 leden tellen, doch dit
wordt bijna nooit bereikt. Er zijn nog
kardinaals, die door Pius IX benoemd,
zijnhet zijn de kardinaals Mertel,
Porocchi, Oreglia, Ledochowski, De
Canossa en Hohenlohe.
De oudste kardinaal is kardinaal Mer
tel die 90 jaar is, kardinaal Svampa,
aartsbisschop van Bologne, die nog slechts
45 jaar is. Behalve de 62 kardinaals
zijn er 10 partriarchen van verschillende
ritussen, 815 aartsbisschoppen en
bisschoppen van den Latijnschen ritus,
51 aartsbisshoppen en bisschoppen van
Oostersche ritussen, 343 aartsbisschop
pen in partibus, 13 aartsbisschoppen en
bisschoppen zonder titel, 7 prelaten van
Oosterschen ritus met episcopaal ka
rakter, 6 prelaten nullius dioceseos. De
tegenwoordige paus heeft 203 nieuwe
zetels opgericht (bisdommen, vacariaten,
prefecturen, apostolischen delegaties enz.)
De Fransche ministerraad heeft be
sloten een crediet van 975,000 francs
aan te vragen voor de vertegenwoordi
ging van Frankrijk bij de kroning van
keizer Nicolaas in Rusland. De deputatie
zal waarschijnlijk bestaan uit de gene
raals Saussier en Boisdefre en admiraal
Gervais.
Over den indruk, dien generaal
Weylers benoeming tot gouverneur van
Cuba, in plaats van Maarschalk Marti
nez Campos heeft gemaakt, wordt zeer
verschillend geoordeeld.
Volgens de Spaansche bladen is men
op Cuba zeer tevreden over het vertrek
van maarschalk Martines Campos, maar
daarentegen wordt nu uit New-York
gemeld, dat onmiddellijk, toen deze tij
ding te Havana bekend werd, meer
dan 1000 paspoorten werden uitgereikt
aan ingezetenen, die het eiland verlieten
en zich naar de Ver. Staten begaven,
uit vrees voor strengere regime, dat
men van den nieuwen gouverneur ver
wacht.
De hoofdleider der Cubanen, Maximo
Gomez, vaardigde eene proclamatie uit,
waarvan afschriften over geheel Cuba
werden verspreid en waarin o. a. wordt
gezegd: »Laat generaal Weyler maar
komen. Ik zal niet terugtrekken naar
de bergen. Ik heb twintigduizend man
schappen meer ter beschikking, dan ik
kan wapenen." 1
Dat de Cubaansche aanvoerders het
besluit der Spaansche regeering, om
Maarschalk Martinez Campos te ver
vangen door een krachtiger bevelhebber,
beantwoord met een slag op de groote
trom, is begrijpelijk. Men kan dan ook
wel aannemen, dat de Cubanen hun
