HAAHLEMSCH
11 Uitgave van i'E FR VEIN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84
144
Achltiende Jaargang.
WOENSDAG 5 Februari
Eerste Blacl.
Nieuwsberichten.
telephoonnummer
telephon1sche verbindin g
met AMSTERDAM.
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf —,25.
franco p. post —,40.
Afzonderlijke nommers 3 centen per stuk,
Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsrnimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
uumiuüia o trutcu pci atun, meer 0 veitiB) yruuie lener» iiuar piaaiBruiinie*
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
S"i 1 De cello-voordracht, een mooi Andante vergoed worden wat. hun door het lot onvoedinff het.reft. veel verhe
Muziekschool.
Vrijdagavond gaven de leerlingen der
soloklassen van de Muziekschool der
Maatschappij tot bevordering der
Toonkunst proeven van de gemaakte
vorderingen in het algeloopen cursusjaar.
Evenals bij de uitvoering van de en
semble klassen bleek ook bij deze uit
voering het grootste deel van het pro
gramma ingenomen door piano-voor
drachten. Daar de lessen in het solo
pianospel uitsluitend worden gegeven
door den heer Schlegel, was de avond
van Vrijdag voor dezen leeraar een zeer
ingespannen avond, doch het succès aan
zijne leerlingen geschonken loonde die
inspanning op hoogst aangename wijze.
Met onverdeelde belangstelling werden
de op elkander volgende nummers aan
gehoord.
Niet een der executanten bleef beneden
de gekoesterde verwachtingen aller spel
kenmerkte zich door rust en duidelijk
heid, door een meestal volkomene be-
heersching der moeielijkheden en door
het merkbaar streven, om aan de mu
zikale intenties recht te laten weder
varen. Geen noot zonder ziel, geen maat
zonder gedachte, deze twee eischen vor
men blijkbaar den fundamer.teelen
grondslag bij het voortgezet onderwijs
des heeren Schlegel. Alleen daardoor
kan dat onderwijs resultaten opleveren
.als waarvan hier sprake is.
Het kan niet in onze bedoeling liggen,
bij elk der voordrachten afzonderlijk
stil te staan. Wij dienen te volstaan met
de verzekering, dat alle pianisten dit
jaar een gunstigen indruk hebben ach
tergelaten en de grootste waardeering
hebben gewekt voor de leiding van den
heer Schlegel. Alleen zij vermeld, het
zeer expressieve spel onder No. 10
Pensee fugitive van Heller en Berceuse
van Chopin. De leerlinge welke deze
nummers voordroeg, de jonge juffrouw
S. P-, bezit meer dan gewonen aanleg;
bij eene voortgaande zorgvuldige leiding
mag van haar talent in de toekomst
veel worden verwacht.
De andere instrumenten vonden dit
jaar, wat hare beoefenaren betreft, een
heel wat geringer getal reprezentanten
dan de pianodrie violisten en een
cellist traden op, terwijl de oogst der
solo zangklasse zich bepaalde bij ééne
executante. Daaruit de gevolgtrekking
te maken, dat de belangstelling in de
viool cello- en zangklassen vermindert,
zou onjuist zijn. Slechts aan toevallige
omstandigheden moet, naar wij verne
men, de schijnbaar minder fleurige toe
stand van de lessen worden toegeschre
ven.
Mejuffrouw B. Z. V. mogen wij er
kentelijk zijn voor hare liederen; zij
zong ze met mooie stem en goede
voordracht en bracht alzoo op aange
name wijze eenige afwisseling in het
programma.
De violisten deden het het Vrijdag
avond niet kwaadde zuiverheid liet
weinig te wenschen over en ook de
voordracht viel te loven. Houding en
streek eischen vooral bij het vioolspel,
wij behoeven het niet te zeggen, de
grootste oplettendheid. Nommer 4 van
het programma, die ons op zoo aller
aardigste wjjze vergastte op eene Concer
tino voor viool van Ortmans, muntte ten
opzichte van deze dingen uit.
De cello-voordracht, een mooi Andante
van Godfried Mann, deed den be-peler
alle eer aande rust bij zjjn spel, de
zekerheid in de grepen, de zuiverheid
en kwaliteit van den toon vroegen
beurtelings de aandacht. Wij hopen het
volgende jaar meer zulke violoncellen te
hooien.
De uitvoering werd besloten met eeni
ge ensemble-nummers van de dames
koorklasse, welke almede een goeden
indruk mochten maken.
In haar geheel heeft, meenen wij, ook
deze uitvoering een gunstig getuigenis
afgelegd voor het onderwijs aan de
Muziekschool. Bij lust tot studie en
eenigen aanleg aan de zijde der leerlin
gen blijven de gewenschte resultaten
blijkbaar niet achterwege. B.
Weten en Werken.
De Heer Van der Meulen uit Haas
trecht hield Maandag avond eene voor- m
dracht over Weezenverpleging, een
vraagstuk in den laatsten tijd meer
in 't bijzonder aan de orde.
In ons vaderland zijn, deelde Spreker
mede, ongeveer dertigduizend weezen en
de vraag wordt gedaan, of voor die
weezen alles wordt gedaan, wat rechtens
voor hen kan geëischt worden?
Is in dit opzicht echter niet alles
rozenkleur, inden tijd die honderd jaren
achter ons ligt was dit nog veel minder
het geval. Om dit in het juiste licht
te stellen, verhaalde de Heer Van der
Meulen de volgende bijzonderheden.
Op drie wijzen werden de weezen
verpleegdbij uitbesteding, in gemengde
gestichten en in weeshuizen, de beide
eerste manieren werden voornamelijk
gevolgd ten platte lande en dan ging
het wat de uitbesteding betrof ongeveer
op de volgende wijze toe, althans in
een geval, dat plaats hsd 1780.
Tegen Paasch of Pinkster werden
de gemeentenaren opgeroepen om in de
herberg deel te nemen aan de publieke
uitbesteding van armen en weezen en
zulks ten overstaan van armvoogden
en een notaris publicus. Voor zestig
gulden werd eene stokoude vrouw
geveild en de eigenlijke weezen gingen
tot hooger en lager prijs naarmate de
kleinen in de gezinnen minder of meerder
diensten konden presteeren. Was zoo
het zaakje in orde gekomen, dan meen
den heeren armvoogden zich van alle
verdere aansprakelijkheid ontheven.
Van de weezenopvoeding in gemengde
gestichten waar ouden en jongen te j
gelijk verpleegd werden hing Spreker
geen uitlokkend tafereel op. Alles leefde
daar dooreen onder het bestuur van
een vader. De hoofdbezigheid der ver
pleegden bestond in het verlezen van
erwten en touwpluizen. Zulke gemengde
gestichten dienden soms ook nog als
krankzinnigengesticht of als gasthuis.
Wat er op deze wijze terecht kwam
van der weezen opvoeding is na te gaan.
In de weeshuizen was de toestand
iets beter. Spreker gaf echter, om in
deze een juist oordeel te vestigen, een
ovei zicht van den dageljjkschen gang
der zaken aldaar.
Aan het hoofd der inrichting stond
een binnenvoogd, binnenvader of ook
wel vader, meestal gekozen uit per
sonen, die door hun vroeger beroep niet
altijd de geschikte personen waren om
te staan aan het hoofd eener instelling
waar den jeugdigen bewoners moest
vergoed worden wat hun door het lot
ontnomen was.
Jammer, dat Spreker niet opmerkzaam
maakte, dat men zelfs tegenwoordig nog
hiertoe menschen zonder kinderen ver
kiest; natuurlijk speelt de geldkwestie
hier de hoofdrol, maar hier tegenover
staan groote voordeelen.
Te vijf ure des ochtends werden de
werkjongens gewekt. De zorg voor het
tijdig verschijnen dier knapen bij hunne
bazen was den vader opgedragen en
hoe soma die last werd uitgevoerd,
hiervan deelde Spreker een en ander
mede. Dan ontvingen de jongens hun
ontbijt en als de huisdeur achter hen
gesloten was, lagen te zes uur de meisjes
aan de beurt. Te half zeven togen de
niet meer schoolgaande meisjes naar de
naaikamer. Altijd was er overvloed van
werk voor partikulieren, voornamelijk
te danken aan het feit, dat de weeshuizen
de werkkrachten voor niets hadden en
dus goedkooper konden werken dan
ieder ander.
In de meeste gevallen genoot de
naaimoeder provisie van de opbrengst
der naaikamer en bestaat er alle reden
te vermoeden, dat dit van invloed zal
geweest zijn op het drijven en aanjagen
der weeskinderen, waardoor het doel
der naaikamer, het meisje voor te be
reiden voor haar roeping in de maat
schappij, zeer stellig werd voorbij ge
streefd.
De kleintjes gingen naar school en
mochten voor en na schooltijd spelen,
doch zonder rumoer te maken. Te half
twaalf werd er gegeten. De maaltijden
bestonden in hoofdzaak uit boonen en
erwten; er waren echter ook weeshui
zen waar in het menu de noodige af
wisseling werd gebracht.
Bidden en bijbellezen had meermalen
per dag plaats, het laatste zelfs gedu
rende de maaltijden en een catehechi-
seermeester was het godsdienstonderwijs
opgedragen. Gedurende de maaltijden
mocht niet gesproken worden.
In sommige gestichten waren de
vader en de moeder geen gehuwde lieden.
De weesmoeder was de zorg voor de
huishouding opgedragen. Haar taak
omsloot echter niet tevens de moeder
zorg.
Voor de weezen moet de Zondag al
bijzonder onaangenaam geweest zijn.
Op dien dag moesten de kinderen twee
maal ter kerk gaan en had buitendien
nog eene godsdienstoefening in het ge
sticht plaats. Op Zondag mocht het
jonge volk zelfs niet spelen.
Als in het gesticht iemand was over
leden, werden de weezen op brandewijn
en koek onthaald en daar soms de
weesjongens als dragers werden aange
wezen bij deftige partikuliere begrafe
nissen, bracht dit in de leefwijze soms
nog wel eens wat afwisseling, in allen
gevalle had het weeshuis daar fmantieel
voordeel van.
De weeshuisstraffen waren het loopen
met een blok aan 't been, celstraf op
water en brood en in enkele gevallen
deed de bullepees dienst om de kinderen
van het kwade af te schrikken.
Thans zijn de toestanden, vooral in
de groote steden, veel beter geworden.
Men heeft van de weezenverpleging be
paalde studie gemaakt en als eerste
gevolgen hiervan zijn te noemen ge
bouwen welke aan de eischen der ge
zondheidsleer voldoen, meerdere zorg
voor de voeding en is ook waar het de
opvoeding betreft veel verbetering waar
te nerr.en.
Toch, verhaalde Spreker, valt er
hier of daar in den lande nog veel te
doen. Voor enkele jaren bestond in
Noord- en Zuidbeveland nog de oude
wijze van uitbesteden, bestonden er voor
dertig jaar nog in Nederland honderd
en acht gemengde gestichten en was
er zelfs eene gemeente met eene bevol
king van elf duizend zielen waar nog
geen weeshuis was.
Gelukkig zijn door de Maatschappij
tot verpleging van weezen in het huis
gezin vele misbruiken der gestichten
aan 't licht gebracht, wat in de eerste
plaats leidde tot verbetering der toe
standen, doch het is er nog verre af,
dat men algemeen doordrongen is van
de waarheid, dat een wees evenveel
aanspraak heeft op evenveel zorg als
ieder ander kind, temeer daar hun veel
behoort vergoed te worden voor 't geen
zij missen, een vader en eene moeder.
De belangrijke voordracht, soms gees
tig doorwerkt met wetenswaardigheden
van allerlei aard, trok zeer de aandacht.
Luid werd er geapplaudisseerd en niet
minder toen Spreker den avond besloot
met een alleraardigste bijdrage.
De Koninklijke Academie van Weten
schappen te Berlijn heeft besloten aan
den Keizer als haar medelid voor te
dragen den voormaligen Amsterdam-
schen hoogleeraar dr. J. H.van'tHoff,
terwijl het Pruisisch ministerie van
onderwijs aan deze voordracht eene
tweede tot hoogleeraar aan de rijks
universiteit te Berlijn verbindt. Deze
betrekking, waarover, naar de TV. li. Ct.
meldt, met de betrokken autoriteiten
sedert Maart van het vorig jaar bespre
kingen hebben plaats gehad, verplicht
den hoogleeraar tot het bijwonen der
wekeiijksche vergaderingen der Aca
demie eu het geven van één uur college
over eenig onderwerp naar zijne keuze,
en heeft in het bijzonder ten doel hem
in de gelegenhetd te stellen al zijne
krachten aan studie en onderzoek te
wijden. In verband daarmede worden
ook de hulpmiddelen verstiekt voor
inrichting en onderhoud van een labo
ratorium, waar desverkiezende door hem
ook met enkele meergevorderden kan
worden gewerkt. Het geldt hier niet de
benoeming in eene bestaande vacature,
maar een werkkring, die na overleg
met den hoogleeraar, voor hem wordt
geopend.
Op koning Karei van Portugal is een
aanslag gepleegd. De koning reed in
een open rijtuig naar het paleis, toen
hij plotseling met steenen gegooid werd
door een werkman.
Een der steenen trof den aide-de camp,
die ook in het rijtuig zat. De dader liet
zich grijpen door de politie onder het
geschreeuw van: „Leve de sociale revo
lutie!"
Het is gebleken, dat men met een
krankzinnige te doen had.
Van 16 December af tot nu toezjjn
uit Napels 863 officieren, 13.675 soldaten,
1917 muilezels en paarden en 6000
centenaars goederen naar Afrika gezon
den. Het transport van elk persoon kost
129 francs en van elk dier 200 francs
ongeveer.