HAARLEMSCH Eerste Blad. No 49 Citgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84 Achttiende Jaargang. 144 met AMSTERDAM. van WOENSDAG 17 Juni 1896. Nieuwsberichten. TSLEPHOONNUMMER TELEPHON1SCHE VERBINDING ABONNEMENTSPRIJS Per drie maandenf— ,25. franco p. post ,40. Aftonderlijke nommers 3 centen per stuk. Prijs per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT: Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. „ONZE LEESTAFEL". Onlangs versohenen werken op aan vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij De erven Loosjes, te Haarlem. BERTRAM (S. 0. J.) De TabaV, Hand leiding voor hen, die zich in „het Tabaksvak" wenschen te hegevengeb2 .25 BROUWER (W Thomas Alva Edison. Zijn ieven, werken en uitvindingen. Vrij naar het Engelsch.geb- 1-50 DEFOE (DANIEL.) Robinson Crusoë. Geïll Prachtuitgave, compl. in 10 afl.a. - 0.40 LICHTEN!ELT (A D F. W.) Het scbeeps8toomwerktuiging 3.90 LOO (C. J. v. d De Geschiedenis der Zuid-Afrikaansche Republiek. Compl. in 6 a 6 all. a0.30 SCHEVICHAVEN (Mr. J. v Van Leven en Sterven. Het verleden en heden der Levensverzekeringihg. 4. SPECHT (KAKEL AUGUST) '1 heologie en Wetenschap of Oude en Nieuwe Wereldbeschouwing. Naar het Hoog- doitsch.ing. 2.40 Plattegrond van Rotterdam 1896, Schaal 1:125001.50 Buitenlandsche nieuw versohenen werken. BASSER1E (J. P) La conjuration de Cinq-Marsing. 1 90 THEURIET (A Coeurs neurtris. ..ing. 1.90 Bovenstaande werken zgn voorhanden by de boekhandelaars de erven Loosjes THOMAS ALVA EDISON. Zijn leven, werken en uitviu din gen. Vrij naar bet Engelsch 'door W. BROU WER. De Heer W. Brouwer, Hoofd eener openbare school te Schiedam, biedt ons eene Ntderlandsche bewerking van het Eogelsche werkje „Thomas Alva Edison. The telegraphboy who became a great inventor by E. C. Kenyon" Wij zullen niet in bijzonderheden treden over den inhoud van dit boekje, deze wordt door den titel voldoende omschreven, doch om aan te toonen dat het werkelijk eene nuttige strekking heeft recitee- ren wy nit de voorrede van den H eer P. Louwerse, den bekenden schiljver, en redacteur van het tijd schrift „Voor 'tJonge Volkje'', het volgende: lk kap niets anders doen, dan wenschen, dat het boekje in duizenden handen komt, wetei de dat het dui zenden ten voordeel zijn kan. Zoo mijn aanbe velend woord het boek ten goede komt ea het daardoor meer gelezen wordt, dan ben ik overtuigd daardoor aan het Nederlandsche volk der toekomst eene weldaad bewezen te hebben, want Edi-on's voorbeeld spreeU zóó krachtig, dat het invloed ten goede moet uitoefenen, het kan niet anders." De uitgever heefc het werkje in een aantrekke lijk en smakelijk gewaad gestoken en het met een elftal plaatjes en portretten doen versieren, zoodat de uiteilijke schoonheid in overeenstemming is met de innerlijke waarde. v. G. Tweede Kamer. Woensdag werd het debat over art. 49 voortgezet. Aangeno men werd zonder stemming een am. van den heer Heldt, portvrijdom verze kerende voor alle stukken betreffende de reclame, nadat de Komm. van Rapp., bij monde van den heer Rinck, zich er vóór verklaard, en de Min. van Binnenl. Zaken de beslissing aan de Kamer overgelaten had. Aan de orde kwam toen 3 (van het kiezen). De heer Meesters verdedigde het nu voorgestelde telsel van couloir stemmingen, vooraf gaande kandidaatstelling, als een noodza kelijk uitvloeisel van de zeer groote uit breiding van kiesrecht, en tot waarborg van de onafhankelijkheid der kiezers. De heer Bastert daarentegen achtte het nieu we stelsel zeer onpraktiesch en omslach tig,vooral voor het platteland. Behoud van de bestaande verkiezingswijze sedert '48 achtte hij het meest geraden. Spreker kondigde zijn voornemen aan om eene motie voor te stellen, ten einde de Kamer uitspraak te laten doen, terwijl bij aanneming de behandeling van de vol gende paragrafen zou kunnen geschieden door te eischen geheimhouding van de namen der onderteekenaars van aanbe velingen der kandidaten. De heer van Karnebeek ontwikkelde bezwaren tegen dadelijke bekendmaking van den uitslag, en wel in elk stembureel. Hij zou óf het geheelestelsel willen zien veranderd, óf althans aan het genoemde hoofbezwaar te gemoet zien gekomen. De heer van Borselen bestreed de couloirsfêlsel en de kandidaatstelling als onnoodig en on praktiesch elk kiezer moet den naam van zijn kandidaat kunnen schrijven. De heer Farncombe verdedigde couloir stemming en kandidaatstelling als zeer eenvoudig, voorkomende misbruiken, en belettende het opduiken van onverwachte kandidaten. De heer de Savornin Lohman gaf een ander middel in overweging, en wel het werpen van een balletjen door een opening van een bus voor eiken kandidaat gereed staande in de couloirs. De heer A. Mackay vroeg inlichtingen betreflenden den invloed eener onjuiste kandidaatstelling op den uitslag eener verkiezing, en wettelijk verbod van stemming op Zondag. De heer Goeman Borgesius kwam er tegen op, dat op den verkiezingsdag geen kieskaarten te verkrijgen zullen zijn. De Min. van Binnenl. Zaken zeide, dat hij, behoudens eenige wijzigingen, de regeling had overgenomen uit het ontwerp Tak. Ze dient om de onafhankelijk van den kiezer te waarborgen en te voorkomen misbrui ken bij de bestaande regeling en kon- stateerde, dat de burgemeesters geen opgaaf van kandidaten mogen weigeren. Het bezwaar van den heer Borgesius zou de Min. in overweging nemen. Het algemeen debat werd nu gesloten. Op art. 50 kandidaatstelling door 50 kiezers of door den Voorzitter en Sekretaris eener erkende kiesvereeniging) werd door den heer Farncombe Sanders een am. voorgesteld, om slechts de kandidaat stelling door 20 kiezers te eischen, en te laten vervallen de wettelijke sanktie van partikuliere vereenigingen. Een ander am. werd voorgesteld door de heeren Pijttersen en van Deinse, en door laatstgenoemde toegelicht, om den termijn van kandidaatstelling uit te breiden tot 2 dagen, en de inlevering te doen gescheiden persoonlijk of schrif telijk door slechts 10 kiezers. De heer Mees verklaarde namens de Komm. van Rapp., dat het aantal 50 wel verminderd kon worden, maar dat 20 te min was. De heer A. Mackay wilde aan de bur gemeester opdragen omtrent de juistheid der opgaven te beslissen. Nadat de Min. het art. verdedigd had, stelde de heer Seret voor, het cijfer te veranderen in 40, wat de Min. aannemelijker vond dan 20. Het am.- (het aantal aanbevelende kiezers op 20 te bepalenwerd verworpen met 56 tegen 32 stemmen. Het am.- Seret (40) werd aangenomen met 58 tegen 30 stemmen. Het am.- Sanders geen aanbeveling door besturen van kies- vereenigingen werd aangenomen met 48 tegen 48 tegen 42 stemmen. Het am,- van Deinse Pijttersen verviel daardoor. Artt. 50—52 werden goedgekeurd. De heer van Deinse trok nu de amende- op de volgende artiekelen in. In art 54 het de Minister vervallen de bepaling, J~' nieuwe stemkaarten te verkrijgen dat zijn slechts tot den dag aan de stemming voorafgaande, zoodat deze nu ook op uen stemmingsdag verkrijgbaar zijn. Donderdag werd het kieswetdebat voortgezet. Op art. 55 (bepalend dat de stemming aanvangt 's morgens 8 uur en duurt tot 's namiddags 5) zijn voor gesteld le een am. van den heer Bastert c.s om voor kleine gemeenten van 3000 inwoners of minder de stem ming te bekorten en te doen eindigen '«namiddags 3 uur; 2e een am. van den heer Heldt om de stemming overal te doen duren van 9 uur, 's ochtends tot 9 uur 's namiddags, in 't belang van werklieden die dan allen in vrijen tijd zouden kunnen stemmen; 3e een sub- am. op het am -Heldt van den heer Pijnappel, om, als de stembus geopend blijft tot 9 uur 's avonds, den aanvang der stemming eerst te bepalen op 's middags 12 uur4e een am. van den heer Pijnappel om den duur der stemming te bepalen van 9 'sochends tot 5 uur 's middags, en dat wel om het den leden der stembureaux niet te bezwarend te maken5e een am. van den heer Zijlma om de stembus op den dag der stemming acht uur onafgebroken geopend te houden tusschen 9 uur 's morgens en 9 uur 's avonds, op uren, die door Ged. Staten voor elke gemeente worden bepaald. De Min. van Binnenl. Zaken konstateerde, dat voor Prov. Staten en Gemeenteraden in de afzonderlijk ingediende wetten deze artiekelen anders zijn geregeld. In deze wet geldt deze paragraaf enkel voor de verkiezingen der Staten-Generaal. Daarom achtte hij decentralizatie onge- wenscht, en de regeling door Gedep. Staten verkeerd. De Min. vreest geen ongeregeldheden, als men 's avonds de- pouilleert. De gekozen uren geven ruim schoots vrijheid aan werklieden, en alleen door den Zondag voor de verkie zingen te bepalen, zou men volkomen vrijheid geven. Dat is een lievelings denkbeeld van den Min., maar hij vreesde dat hij daarvoor geen meerderheid in de Kamer zou kunnen vinden. De Min. is alleen bereid, overeenkomstig het am. Pijnappel het aanvangsuur ie bepalen op 9, in plaats van 8 uur. De heer Heldt nam het sub.-am. Pijnappel over. De heer Michiels van Verduynen deelde mede dat de meerderheid der Komm. van Rapp. het am. Bastert niet gewenscht achtte. Eenparig was de Komm. tegen het am.- Ileldt, wegens de verzwaring van de taak der stembureaux. Ook het sub-am,- Pijnappel bestreed de Komm. Het am.- Bastert werd nu aldus gewijzigd, dat het aanvangsuur worde bepaald op 9 uur. De heer Smeenge achtte het am. Heldt het beste, vooral als deze het aanvangs uur wilde bepalen op 8 uur. De Min. wees er nogmaals op, dat men nooit de uren zóó kan kiezen, dat iedereen vol komen vrij is, tenzij men den Zondag kieze. Het am.-Zijlma (regeling door Ged. Statenwerd verworpen met 55 tegen 33 stemmen. Het am.-Heldt (stembus open van 12 tot 9) werd verworpen met 56 tegen 32 stemmen. Het am. Pijnappel (stembus geopend van 9 tot 5) werd verworpen met 52 tegen 37 stemmen. Het am.-Bastert (verkorting van den duur voor plattelandsgemeenten) werd verworpen met 69 tegen 20 stemmen. Art. 55 (stembus van 8 tot 5 uur geopendwerd onveranderd goedgekeurd. Artt. 56 en 57 betreffende het gelegenheid geven aan weiklieden tot stemmen door patroons, waarop de heer van Alphen een am. aankondigde, werden aangehouden tot den volgenden dag. Art. 58 weid aan- genomen. Bij art. 59 (samenstelling der bureauxstelde de heer Farncombe Sanders voor, iederen kandidaat bevoegd heid te geven bij de verkiezing een agent te plaatsen bij de opening der stembriefjes, die tevens met de leden van het stembureau het stembiljet mag nazien en bezwaren inbrengen. Spreker wenschte op voetspoor der Belgiesche wetgeving eenigen meerderen waarborg voor kontróle geven. Het am. Sanders werd bestreden door den Min endoor de Komm. van Rapp. bij monde van den heer Michiels van Verduynen. Het werd verdedigd door den heer de Savornin Lohman. Het am. werd verworpen met 47 tegen 41 stemmen. Bij art. 61 (Burgemeester voorzitter van het hoofdslem- bureau) wenschte de heer Mees de mo gelijkheid te zien geopend, dat de burge meester kon vervangen worden door een door den Raad aan te wijzen lid van den raad. Daartegen had de Min. geen bezwaar, en hij nam een voorstel van de Komm. van Rapp. over, daartoe strek kende. Art. 61, aldus gewijzigd, werd goedgekeurd. Op verzoek van den heer Pijnappel werd het debat heropend over art. 60 (volontairs, stemnpnemers). Hij stelde eene wijziging voor, waarmede de Min. zich vereenigde, en na enkele opmer kingen van de heeren Pijnappel en Borrel wijzigde de Min. art. 62 in dien geest, dat alleen de fungeerende voor zitter, leden en plaatsvervangende'leden der stembureaux moeten stemmen in het distrikt, waarbinnen hetstemburean zitting houdt. Artt. 6272 werden goedgekeurd. Bij art. 73, dat alleen tot stemming toelaat de daartoe volgens kiezerslijst bevoegden, in 't bezit van een kaart, stelde de heer de Savornin Lohman voor, dat de kiesbevoegden boven 45 jaar twee stemmen kunnen uitbrengen, welk am. hij zeer uitvoerig toelichtte en verdedigde. De Min. van Binnenl. Zaken verklaarde, dat de Reg. zich niet met het am. kon vereenigen, omdat het breekt met de eenheid van de burgers. De Grondwet schrift alleen voor, dat de leeftijd moet bepaald worden voor het kiezerschap, maar acht het kiezerschap ondeelbaar. Door het am. zou wel degelijk een meervoudig kies recht worden ingevoerd. Het am. zou wel degelijk eene politieke beteekenis hebben, nl. de versterking van het be houdende element. De heer Savornin Lohman repliceerde. Zijn amendement werd verworpen met 57 tegen 30stem men. In de zitting van Vrijdag was eerst art. 56 aan de orde, 't welk bepaalt, dat hoofden of bestuursters van een bedrijf of onderneming de kiesgerechtigden bij hen in dienst, die werken in fabrieken en werkplaatsten ten minste twee uren vrij moeten geven om te gaan stemmen. De heer van Alphen stelde als am. voor, die verplichting voor te schrijven voor ieder die gedurende de voor eene stemming bepaalde uren de beschikking heeft over den tijd van kiesgerechtigden. De heer Mees deelde mede, dat de meerderheid van de Komm. van Rapp., het am. niet durfde aanradt n, en hij wees er op, dat de Reg. in haar schriftelijk antwoord reeds verklaard had, dat verdere uit breiding van art. 56 tot onoverkomelijke bezwaren aanleiding zou geven, en hoe o. a. het am. zou omvatten de militairen van land- en zeemacht, ook allen die

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1896 | | pagina 1