HAARLEMSCH
Eerste Blad.
No. 99.
Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84
Achttiende Jaargang;
144
van WOENSDAG 9 December 1896.
Nieuwsberichten.
Ï1LEPHOONNUMMKK
TELEPHON1SCHE VERBINDIN8
met AMSTERDAM,
ABONNEMENTSPRIJS
Per drie maandenf ,25.
franco p. post—,40.
jLhomderlljke nommers 3 centen per stuk,
Prijs per Advertentie van 1-5 regels f 0.25, elke regel
meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte.
VERSCHIJNT:
Dinsdag- en Vrijdagavond.
Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAft des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst.
„ONZE LEESTAFEL".
Onlangs verschenen werken op aan
vrage ter bezichtiging te verkrijgen bij
Dn erven Loosjes, te Haarlem.
COAPE (H. C.) In het net der Jeznïten.
Een verhaal uit den T^jd van Lodewyk
XIV. Uit het Engelsch vertaald door
C. v. Ophemerting. 1.50
ELSTER (O.) In het krijgsgewoel. Roman
nit den Fransch— Dnitschen Oorloging. 0.80
HORA ADEMA (J.) Wormatekigen.ing. - 1.90
KER (DAVID) De witte olifant. Avontu
ren van een Engelschen jongen aan het
hof van den koning van Siam....geb. 1.40
KOETSVELD (Dr. C. E.) Dieren nit den
Bijbel. Twaalftal toespraken in de Kin-
derkerking. J .25 geb 1.75
Hansen's Poolreis door hemzelf beschreven.
ing. o 0.75
NANSEN (FRIDTJOF) In Nacht en Ii«.
Compleet in 36 aü. a0.30
PAULSEN (J.) De jodin. Uit het Noordech
vertaald door Gerard Bakkering. 2.40
Butenlaodsche nieuw verschenen werken
Panorama hebdomadaire. Paria qui's Amuse
No. 1. Les cafós-concertsing. f 0.60
ZAPP (ARTHUR.) Scdom. Sittenbilder aus
dem Berliner Proletariër-Leben..ing. 0.65
Leutenant Don Jnan. Erbanliche
Zeitbilder,...ing. - 0.65
Bovenstaande werken zijn voorhanden
bjj de boekhandelaars de eü ven Loosjes
Patrimoniums Werkverschaffing.
De commissie kan tot haar blijdschap
mededeelen dat de voorbereidende maat
regelen zoover gevorderd zijn, dat zij
het plan heeft Maandag 14 Dec. a.s.
met de werkzaamheden aan te vangen.
Dankbaar voor den steun aanvankelijk
met de circulaires ondervonden, spreekt
zij toch hare verwondering uit, dat in
verhouding tot het aantal rondgezonden
circulaires betrekkelijk weinigen hebben
bijgedragen. Wat hiervan de oorzaken
zijn, weet de oommissie nietze gelooft
echter niet, dat het is omdat men niet
met ons instemt, dat werkverschaffing
de meest geschikte wijze van hulpbetoon
is voor diegenen die door de tijdsom
standigheden wel hun werk maar niet
het hart verloren hebben; die zich nog
schamen om bij instellingen van lief
dadigheid om onderstand te komen vragen
en juist dezulken moeten hierin gesteund
worden.
't Kan ook zijn, dat men nog even
wil wachten en aanzien.
Aan dezen zij medegedeeld dat de com-
missiën van Financiën en Controle zich
bereid hebben verklaard, gelden voor dit
doel in ontvangst te nemen. Het zijn
de heeren: H. M. J. van Lennep, Park
laan 69; Ed. de Lanoy, Groote Hout
straat; F. M. Baron van Lynden, Wagen
weg 46H. F. Maks, Kruisweg 15Dr.
A. E. van Royen, Florapark.
De Heer Ed. de Lanoy berichtte ons
nu reeds ontvangen te hebben van Mej.
M. E. S. deH. f 40.-, Mej. M. C. de H.
f 25.N. O. ƒ10.Dat deze giften
spoedig door vele andere gevolgd mogen
worden. De couranten willen ze gaarne
vermelden en u van den loop der zaak
op de hoogte stellen.
Tevens vestigt de commissie nog
maals de aandacht op het kaartenstelsel.
Er worden arbeidskaarten verkr jjgbaar
gesteld tegen betaling van 50 cent. Deze
kaarten geven recht op één dag arbeid.
Zij mogen alleen aan die personen wor
den uitgereikt, die zich bjj de werkver
schaffing hebben doen inschrijven en
voldoen aan de door haar gestelde eischen.
Kan de werklooze dus van deze ofgene
eene kaart bekomen dan baat hem dat
niet zoo hjj zich niet eerst bjj de werk
verschaffing heeft doen inschrjjven.
De koopers dezer kaarten worden
hierop attent gemaakt.
Wanneer men een zeker aantal aan
vraagt, wordt daarbjj gevoegd een staat
van de personen, die bjj de Werkver
schaffing in aanmerking komen en kan
men daaruit keuze doen wien men
in zjjn benarden toestand wil te hulp
komen.
De arbeid die op deze kaarten ver
richt wordt, wordt door de commissie
geregeld; geen werklooze wordt door
ons op zulk een kaart tot het verrichten
van particuliere diensten gegeven.
Yerlangt men die, dan wil de Werk
verschaffing hiervoor gaarne personen
beschikbaar stellen, doch de bepaling
van zjjn loon gaat dan buiten de werk
verschaffing om.
Herstellingen en nieuwe artikelen wor
den voor particulieren verricht noch
vervaardigd; dit zou verplaatsing van
werkloosheid geven.
Hoewel een enkele boodschap aan
een der commissieleden of aan het ge
bouw voldoende is voor de weghaliijg
van goederen, wenschen wjj, zoodra de
werkverschaffing geopend is bjj de stad-
genooten aan te kloppen om vergunning
tot het opruimen hunner zolders die,
naar wjj gelooven, nog wel 't een en
ander zullen bevatten wat door hen
niet meer gebruikt wordt en dus waar
deloos is, doch de werkverschaffing uit
stekend ten goede zou kunnen komen.
De werkverschaffing kan alles ge
bruiken, daar bjjna alles nog eenige
waarde bezit en werkzaamheden oplevert.
Als wjj dan bij U aankloppen, stel
ons dan niet te leur, maar help ons
ook hierdoor het goede doel bevorderen.
Gaarne zjjn wjj zelfs bereid iedere
week te komen afhalen, wat U voor de
werkverschaffing mocht willen bewaren.
Wjj verzoeken echter dringend geen
goederen af te geven dan aan hen,
die een door onderstaande commissie
onderteekende machtiging daartoe kun
nen vertoonen, opdat misbruik voor
komen worde.
Wanneer ieder doet wat hjj kan,
wordt de arbeid gemakkeljjker en het
lot van minderbedeelden verlicht.
De commissie verklaart zich gaarne
bereid tot het geven van alle ge-
wensebte inlichtingen.
Den werkloozen wordt bericht dat
voorloopig Dinsdag en Vrijdag 's avonds
ten 8 ure, in het gebouw Warmoesstraat
2 inschrijving zal plaats hebben van
diegenen die voorzien zjjn van een
volgnummer dat op die dagen 's morgens
tusschen 9 en 12 uur aldaar te ver
krijgen is.
Deze nummers worden tot een beperkt
aantal uitgereikt.
De Commissie van
Patrimoniums Werkverschaffing,
J. H. SEGA AR, Oude Gracht 66.
R. BOERKOEL, Geldeloozepad 35.
J. P. BOERKOEL, Oranjestraat 31.
Weten en Werken.
Maandagavond namen de wekelijksche
bijeenkomsten een aanvang met eene
voordracht van Dr. Johs. Dyserinck van
Rotterdam.
De zaal was, als altjjd, uitstekend
bezet en het was de Voorzitter, de Heer
A. van der Steur, die de aanwezigen
welkom heette en er op wees, dat de
vereeniging Weten en Werken, opgericht
in November 1856, thans haar veertig
jarig bestaan kon gedenken, dat van
hare oprichters zoovelen waren heenge
gaan en de Vereeniging wilde voortgaan
aan het doel der oprichters, de bescha
ving en het veredelen van den werkman
Thans verkreeg Dr. Dyserinck het
woord met het onderwerp George
Stephenson, de uitvinder van den loco
motief.
Stephensen was in 1781 geboren te
Wylam uit behoeftige ouderszij waren
arbeiders in de steenkolenmijnen.
Hij was tweede van zes kinderen.
Reeds vroeg moest hij behulpzaam zijn
in de kostwinning; op jeugdigen leeftijd
was hij reeds koedrijver, tegen eene
belooning van tien centen per dag. Later
werd hjj stoker bij de mijnpompen.
In deze betrekking begon zich zijn genie
te ontwikkelen en vormde hij zich, door
zjjn onbedwingbare zucht naar kennis
en zijn stalen werkkracht, tot een der
grootste hei vormers op het gebied der
werktuigkunde van stoker tot opzichter
en doorliep Stephenson al de graden van
den laagsten tot den hoogsten.
Hij begon met zich rekenschap te geven
van het werktuig waarbij hij als stoker
geplaatst was en maakte hiertoe van
allerlei materiaal de stoompompna.Bijver-
diensten, als door het lappen van schoe
nen, stelden hem in staat zijne kennis
uit te breiden. In deze laatste hoeda
nigheid was het, dat hij zijne vrouw
leerde kennen. Kort van duur was dit
eerste huwelijk. In 1819 hertrouwde hij.
Inmiddels ontwikkelde zich bij hem het
denkbeeld van den locomotief en zulks
in de eerste plaats tot vereenvoudiging
van het steenkolenvervoer, waartoe hij
eeu vaste baan aanlegde. Het was een
hellende weg, waar het kamrad dienst
deed. Den uitvinder volgende in zijn
werken en streven zien wij in 1825 de
eerste spoorlijn met locomotief aangelegd
tusschen Stockton en Darlington met
één personenwagen en eene snelheid van
8 Kilometers per uur. In 1830 had de
aanleg plaats der lijn Liverpool-Manches
ter voor katoenvervoer. Zoo weinig
waren de meesten zijner tijdgenooten
doordrongen van het nut van snel ver
keer, dat eene wet op de spoorwegen
eerst in het Engelsche Parlement ver
worpen, schoorvoetend en na bezwaren
van allerlei aard tot stand kwam.
In vereeniging met een kwaker, Pease,
stichtte Stephenson te New Castle de
eerste locomotiefiabriek. De laatste door
Stephenson aangelegde lijn was die van
Londen naar Edinburg, deze is tot heden
de snelste gebleven.
In Nederland werd de eerste spoor
weg aangelegd tusschen Haarlem en
Amsterdam in 1839.
Met het getal spoorwegen en de be
hoefte aan locomotieven, waarin de New
Castle-fabriek voorzag, was tevens de
snelheid toegenomen, van 8 Kilometer,
tot 146 in 't uur in Amerika, welke
snelheid echter slechts bereikt werd in
een proefrit en met deze nam ook het
aantal treinen per dag toe. De Holl.
IJzeren Spoorwegmaatschappij begon
met 4 treinen per dag, thans gaan er
550 op hare lijnen.
In 1840 telden de gezamenlijke spoor
lijnen der wereld 7300 K.m. thans
650.000. Aardig, dat de beschaving
van een werelddeel thans kan aangeduid
worden naar de lengte van zjjn spoor
baan.
Stephenson overleed te Tampton in
1848.
Behalve zjjne groote verdiensten als
werktuigkundige stelde spreker
Stephenson voor als een der eersten
die de verhouding regelde tusschen
werkgever en werknemer. Zelf ontspro
ten uit den arbeidendenstand, was hij
volkomen vertrouwd met de nooden en
behoeften van den werkman. Hij stichtte
met zijne 1500 werklieden een fonds,
dat voor hunne familiën voorzag in kos
teloos onderwijs in dag en avondschool,
het houden van lezingen, het stichtte
eene bibliotheek en vereenigingen van
velerlei aard en deelde prijzen uit voor
tuinbouw, natuurlijk uitsluitend voor
zijne werklieden, die steeds in hem
vonden een gestreng doch strikt recht
vaardig patroon. Daarbij gaf hjj allen
het voorbeeld van matigheid en spaar
zaamheid en toonde zelfkennis genoeg
om een hem aangeboden lidmaatschap
van het Parlement beslist te weigeren.
Geen wonder, dat bij zjjn verschei
den duizenden zjjn heengaan betreur
den. Te New Castle werd zeer kort na
zjjn dood een standbeeld voor hem op
gericht.
Met de belangstelling welke men in
W. en W. gewoon is, werd de fraaie
voordracht gevolgd, en de aandacht leed
er zelfs niet onder, toen Spreker door
een gebrek aan het gaslicht genood
zaakt was bij het licht van twee kaar
sen een deel zjjner rede voort te zetten.
Pleit dit voor den Spreker, niet minder
doet het dit voor de talrijke toehoorders
die hierdoor toonden mannen van orde
te zijn. Maar dit is dan ook de geest,
die van Weten en Werken uitgaat.
Als altijd gaf Spreker ook thans eene
bijdrage: Beeldspraak in onze taal ont
leend aan landbouw en veeteelt.
De wijze waarop Spreker deze studie
aan den man wist te brengen gaf vele
malen aanleiding tot vrooljjkheid en dat
het getal uitdrukkingen nogal belangrijk
is blijkt uit de gemaakte aanteekeningen;
het zijn er zeven en vijftig en eindigde
met den wensch, dat we bjj het naar
[huis gaan niet in zeven slooten te geljjk
[zouden loopen.
De volgende spreekbeurt wordt ver
vuld door Dr. Bleekrode van 's Graven-
hage
Vervolg Tweede Kamer),
In de zitting van Vrijdag was bericht
ingekomen van het overljjden van het
lid Mr. Lambrechts, waarop met een
brief van rouwbeklag zou worden ge
antwoord. Aan de orde was het ontwerp
houdende nadere bepalingen omtrent de
suikerakcjjns. Nadat de eerste Spreker,
de heer van den Berch van Heemstede
eenige woorden van hulde gesproken
had aan de nagedachtenis van den heer
Lambrechts, bestreed hij het ontwerp,
als nadeelig voor fabriekanten en land
bouwers en voor de kuituur. Hij drong
er op aan om althans één jaar den be-
staanden toestand te handhaven, in af
wachting van een definitieve regeling,
opdat de vaderlandsche industrie niet
plotseling van belangrjjke inkomsten
mocht worden beroofd. De heer van der
Kun bestreed krachtig de sapverhooging
