LEMSCH Ufo. 42 Wereldkroniek, Eerste Blad. No. 4 Uitgave van DE ERVEN LOOSJES, Gedempte Oudegracht 84 Negentiende Jaargang. 144 met AMSTERDAM. f >25. -40. van ZATERDAG 16 Januari 1897. Hei. Vereen, tet bevordering van Zondagsrust. Doet Uwe inkoopen liefst niet •p Zondag. Waarom zoudt gij geheel onnoodig de Zondagsrust van anderen storen? Nieuwsberichten. ÏILEPHOONNUMMEK TELEPHONISCHE VERBINDING ABONNEMENTSPRIJS Per drie maanden. Afzonderlijke nommers franco p. post 3 centen per stok, Pr5s per Advertentie van 1—5 regels f 0.25, elke regel meer 5 cents, groote letters naar plaatsruimte. VERSCHIJNT Dinsdag- en Vrijdagavond. Advertentiën worden aangenomen tot DINSDAG en VRIJDAG des middags ten 12 ure, die alsdan zoo mogelijk nog worden geplaatst. Het Bestuur der Afdeeling. VAN DE is direct na uitgave voorhanden in den Boekhandel van DE ERVEN LOOSJES. Prijs 10 Cants. Voordrachten in Teylers stichting. Dr. E. van der Ven, conservator van Teylers Physisch kabinet, vervulde de spreekbeurt bij de voordracht van "Woensdagavond. Spreker maakte opmerkzaam, dat aan de groote ontdekkingen op het gebied der natuurkunde niet altijd de groote belangstelling te beurt valt, welke zij verdienen. Toen in 1886 Prof. Hiltorf de tranversale golvingen der elektrische stroomen ontdekte nam de maatschappij, niettegenstaande het wetenschappelijk belang, daar al zeer weinig notitie van, doch toen in 1896 Professor Röntgen door middel van Croocke's buis de Röntgenstralen vond, bracht dit de wereld in verbazing, te danken aan de omstandigheid, dat het in verband stond met de stoffelijke belangen der mensch- heid, het wekte illusies op, die grooten- deels allen den bodem zijn ingeslagen. Toch blijft Röntgens ontdekking een feit, dat met gouden letteren in de geschiedenis der wetenschappelijke we reld zal blijven aangeteekent. Spreker deelde zijn voornemen mede om in twee voordrachten door een reeks van proeven een historisch overzicht te geven van de Röntgenstralen, doch vond het noodig de toehoorders eerst een denk beeld te geven van het resultaat, dat met behulp van elektriciteit en photogra- phie door de R-stralen verkregen wordt. Deze stralen dringen namelijk gemak kelijker door vleesch dan door been. Hierdoor kan men op eene zeer gevoelige droge photographische plaat een scha duwbeeld verkrijgen b.v.b. van een hand, waarvan de vleezige deelen slechts zijn aangeduid en de vorm der beende ren zeer duidelijk voorkomen. Staande de séance werd dit beeld genomen, benevens dat van blokjes hout van verschillende dikten en van vier metalen plaatjes n.l. koper, zink, aluminium en ijzer, welke stoffen allen, de een meer, de ander minder, voor de genoemde stralen door dringbaar zijn. Het schaduwbeeld van de hand was in twee minuten gereed, dat der andei e voorwerpen duurde langer. Deze beelden, gedurende de voordracht door den Heer Pörtzgen ontwikkeld, konden later aan de toehoorders vertoond worden. Inmiddels bracht Spreker op beknopte wijze een en ander in het midden over elektriciteit, legde uit wat men te ver staan had onder polen of elektroiden, bracht in herinnering de beide elektri citeiten, positieve en negatieve, alsmede dat deze elkander sterk aantrekken, en dat de elektrische vonk te danken is aan ontlading. Het dubbele karakter der elektriciteiten werd vervolgens door ontlading aangetoond zoowel in damp kringslucht als in het luchtledige. Voor al in het laatste komt dit onderscheid duidelijk naar voren, gevende de negatieve pool blauw, de positieve paarsch licht. Wordt de elektrische stroom geleid door buizen slechts met zeer weinig van het een of and£r gas gevuld deze buizen staan bekend als Geisslersche buizen dan ontstaan door den elektrischen stroom nog andere lichteffecten binnen de buis, en welke alweer verschillen in kleur, naarmate van de gasvormige vloeistof welke zich in de buis bevindt. Sommige glazen buizen werken fluores- seerend, d.w.z. zij stralen eene andere kleur licht uit, dan zij ontvangen, een verschijnsel dat men ook waarneemt bij petroleum en bij eene oplossing van zwavelzure quinine. Ook van dit soort Geisslersche buizen kreeg men eenige fraaie voorbeelden te zien. Er wordt dan ontvangen licht geabsorbeerd en dat opgeslurpte, teruggebleven licht nemen wij niet waar omdat ons gezichtsver mogen te beperkt is om de te groote of te geringe ethertrillingen, welke zij ver oorzaken, waar te nemen met het oog evenals het oor niet meer waarneemt te hooge of te lage luchtgolvingen of geluiden. Ten slotte werd nog besproken het nalichten of phosphoriseeren en door een zeer fraaie proef aangetoond. Natuurlijk werkten de kostbare toe stellen uit Teylers kabinet in niet geringe mate mede om de verrassend schoone proeven uitstekend te doen slagen. Hoe de bovengenoemde, niet voor het oog waarneembare lichtstralen, x stralen of Röntgenstralen, zijn ontdekt en aan getoond, zal in de voordracht van 26 Januari worden uiteengezet. Het prak tische nut, Spreker wees er reeds op, is misschien geringer dan men verwacht te, althans voor het oogenblik, doch het laat zich aanzien, dat de onbekende stralen nog eene groote belofte vervullen, voor namelijk in de geneeskundige vakken. TWEEDE BACHCONCERT. Dinsdagavond had het tweede Bach- concert plaats dat zich, als zijne voor gangers, mocht verheugen in eene goede opkomst der leden. De belangstelling in dit concert vond voor een deel haar oorzaak in het op treden van den tenorzanger Ben Davies uit Londen, een artist, die, in het bui tenland met roem bekend, voor het muzikale Nederland tot nog toe een vreemdeling was gebleven. Voor een ander deel in de hernieuwde medewer king van het Amsterdamsch Orkest, dat evenzeer door zijn kostelijke pro gramma's alg door de briilante uitvoering er van steeds aan een concertavond eene hoogere, artistieke beteekenis weet te schenkpn. De heer Ben Davies heeft in meer dan een opzicht aan de hoog gespannen verwachtingen voldaan en zich doen kennen als een zanger, bedeeld met zeldzaam mooie stemmiddelen. Niet dikwijls treft men tenoren aan, in dat opzicht zoo rqk begaafd. In de verschil lende lagen munt de stem uit door een nobelen klank, een timbre dat aan de voordracht eene gansch ongewone wij ding geeft. De vertolking van de Hiindelsche aria uit het oratorium Jephta trad, gedragen op zulke edele klanken, in het schoonste licht. Van de Schumannsche liederen Mond nacht, Frühlingsnacht en tVidmung maakte vooral het eerstgenoemde grooten indruk, terwijl de Cavatine uit de opera Faust eene gelukkig geslaagde proeve mocht heeten van des heeren Davies' drama tisch talent. Het laatste nummer Caoatinehad misschien geen gelukkige plaats op het programma. Van het Voorspel uit de Meistersinger op Faust is voor den hoor der een heelen sprong, die mogelijk het recht genieten wel wat in den weg stond. Hoe dit echter moge zijn, de heer Davies had veel succes met al zijne voordrachten en genoot de onderschei ding, aanhoudende malen teruggeroepen te worden. Het orkest onder den talentvollen leider, den heer Mengelberg, opende het programma met de Akademische Feest ouverture van Brahms, een gelegen heidscompositie in goeden zin waarin aan onderscheidene studenten liederen eene plaats is ingeruimd, Daarop volgde een zeer eigenaardig muziekstuk voor houten blaasinstrumenten en vier hoorns van Richard Strauss, Kapel meester te Weimar, die zich in de laatste jaren door omvangrijke instrumentaal- werken, de Tondichtungen Von Juan en Macbeth, de Sinfonische Fantasie Aus Italien e.a. een grooten naam heeft verworven. Bedoeld werk, Serenade (Op. 7) geeft zeer aantrekkelijke klankeffecten en is daardoor ongetwijfeld eene kennisma king waard. Grooter muzikaal genot werd den hoorders evenwel bereid bij het boven reeds genoemde Voorspel (3e Acté) uit Die Meistersinger van Richard Wagner en bjj de nieuwe Sgmphonie van den Russischen componist Glazounow. Hoe vond het Orkest hier gelegenheid, zich in vollen luister te ontplooien, uit beeldend in hoog jubelende klanken de stoutste vlucht der fantasie. Het strijkkwartet, dat in alle deelen van deze symphonie aan de beweging deel neemt, heeft gewis nimmer met meer eenheid en klankschoonheid gespeeld. Aan het keurkorps van den heer Mengelberg daarvoor dan ook den bes ten lof. B. Of de manie van vrouwen aanran den te Amsterdam toeneemt, of dat de vrouwen en meisjes aldaar zich spoedi ger dan gewoonlijk bezorgd maken als zij worden achterna geloopen of aange sproken, is niet te zeggen, wel dat Dinsdag en Woensdag weder twee man nen door de politie werden aangehouden op verzoek van vrouwen, die meenden in levensgevaar te zijn geweest. Het is echter niet gebleken, dat een van beiden in eenig verband stonden tot den moord in de Van Eeghenstraat. Het verhaal, omtrent den heer die te Zaandam zou gezocht zijn, blijkt ook niets te beteekenen te hebben, zoodat de politie werkelijk in het duister schijnt te tasten. Inmiddels blijft te Amsterdam onder de vrouwen en meisjes een zekere spanning bestaan, bij de dienstboden zich uitende in dienstweigering als om de een of andere reden des avonds iets door haar buitenshuis moet verricht worden. De Zuiderzee zit vol ijs, dat zich om de eilanden en bij ondiepten tot hooge ijsduinen vereenigt. Het verkeer te water lijdt er zeer onder en zal geheel moeten opgegeven worden, als niet spoedig verandering intreedt. HAARLEM 15 Januari 1897. Vrijdag 22 Januari zal in de Sociëteit Vereeniging alhier een concert plaats hebben van de Original American Fisk Singers, bestaande uit drie dames en vjjf heeren. Men zal zich deze Jubilee Singers herinneren. Toen de groote Amerikaan- sche burgeroorlog was geëindigd, ver kregen de negerslaven in Amerika hunne vrijheid en werd de Fisk-Universiteit opgericht om vandaar uit een kern te vormen, welke de nieuwe burgers zou kunnen opleiden tot zelfstandige men- schen. De inrichting eischte groote geldelijke offers en om in een en ander te voorzien, besloot men door de .opbrengst van negerconcerten de kas te stijven. Zestien jaar geleden kwamen de jubi leum zangers naar Europa over, aller eerst in Engeland en hadden een ongeëvenaard succes. Het kon niet an ders goede leiding, een aangeboren kunstzin en veel oefening brachten de zangers tot een eigenaardige hoogte. Zij zingen hunne godsdienstige en Ameri- kaansche volksliederen met veel entrain, waarbij nog gevoegd moet worden de beschaafde wijze waarop de soms heftige, soms melancholische liederen worden voorgedragen. Zeer zeker zal het bezoek aan het Negerconcert groot zijn. Niet alleen zjj, die sympathiseeren met het doel der zangers, maar ook zij, die wenschen te genieten van een goed geschoold ge zelschap zullen tegenwoordig zijn. De Heer J. Steen man, de bekende Haarlemsche zang- en piano onderwijzer, die reeds onder eenige geslachten zijne leerlingen en oud- leerlingen telt en nog steeds met onvermoeiden ij ver het jeug dige geslacht in de muziek onderwijst, gaf Woedsdagavond eene uitvoering op de Bovenzaal der Sociëteit s Vereeni ging." Dit geschiedde met veel succes en onder bljjken van opgewektheid en opgetogenheid, bij kinderen en ouders. Zang en pianospel wisselden elkander af. De geleverde proeven voldeden blijk baar zeer goed en gaven tot kwistigen lof aanleiding. De heer Steenman bezit geduld en opgewektheid en bovendien den tact om de kinderen de eerste be ginselen goed te leeren. Dit mocht althans bij deze uitvoering blijken; bij de volgende zijn de ouderen aan de beurt. Hunne voordrachten zullen den heer Steen man als leider van meer gevorderde leerlingen dan ook zeker tot eer verstrekken. Op het Museum van Kunstnijver heid zal aanstaanden Zondag tentoon gesteld zijn eene hoogst belangrijke

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlemsch Advertentieblad | 1897 | | pagina 1