Nieuwsberichten.
schoolhoofden, onderwijzers en onder
wijzeressen komt thans aan de orde.
De belangrijkste verandering is, aan de
hoofden der scholen de bevoegdheid te
verleenen kennis te nemen van hande
lingen der leerlingen buiten de school
en die Ie behandelen als waren zij in
de school gepleegd en tevens aan onder
wijzers en onderwijzeressen de ver
plichting op te leggen, door hen waar
genomen handelingen te brengen ter
kennis van de hoofden.
De Heer Lodewijks vraagt inlichting
wie in bedoeld geval straft, het hoofd
of de onderwijzer.
De Heer Waller meent, dat in zoo'n
geval het hoofd beslist of de straf moet
worden toegepast, zooals ook de vroegere
instructie bepaalde. Het hoofd zat dus
bevoegd zijn het recht van straffen aan
den onderwijzer over te dragen.
De Heer Van der Mersch mist de
bepaling, dat het niet wenschelijk en
dus verboden is aan de leerlingen pri
vaatles te geven, door hoofden of onder
wijzers.
De heer Waller ziet het wenschelijke
van zoo'n bepaling niet in.
De Heer van der Mersch meent, dat
het wenschelijk is en zal een amende
ment in dien geest voorstellen.
De Heer Leupeu gaf nog een amen
dement betreffende het straffen. De Heer
Tjeenk Willink bestrijdt het ten deele,
maar wenscht een desbetreffende bepa
ling in de instructie voor onderwijzers.
De Heer Klein meent, dat uit den
aard der zaak de bepaling niet noodig is.
De Heer Macaré wijst op twee rich
tingen bij de onderwijzers, eene die
meent, de plicht gedaan te hebben, als
zij een zekere dosis kundigheden aan
de leerlingen heeft medegedeeld, maar
ook eene die het hooger neemt en ook
aan de opvoeding werkzaam is; deze
laatste richting wordt gehuldigd door
de overgroote meerderheid en deze bezit
gezond verstand genoeg om voorkomende
zaken te behandelen. De Heer van Styrum
wijst nog op het wetsartikel in deze
betreffende de opleiding tot alle maat
schappelijke en christelijke deugden.
De Heer Leupen trekt zjjn am. in.
Nu dient de Heer van der Mersch
zijn amendement in betreffende het ver
bod van het geven van privaatles door
het hoofd der school aan zijne leerlingen.
De Heer Klein meent dat dit alweder
zoo vanzelf spreekt.
De Heer Macaré vraagt of er aan de
bepaling behoefte bestaat en de Heer
van Styrum twyfel er aan.
De Heer v. d. Mersch acht het geven
van privaatles door de hoofden in de
vakken aan zijn school onderwezen niet
wenschelijk. Dit am. komt in stemming.
Het valt.
De instructie voor hoofden wordt alsnu
vastgesteld.
Bij de behandeling der instructie voor
onderwijzers en onderwijzeressen voert
nog de Heer Tjeenk Willink het woord
ten opzichte van de verplichting kennis
te geven van onbehoorlijkheden der
leerlingen buiten de school. Hij wil hen
de bevoegdheid opleggen. De Heer Wal
Ier verdedigt het voorstel, evenzoo de
Heer Klein.
Am. Tjeenk Willink wordt aangeno
men met 7 stemmen tegen.
De Heer Van der Mersch wil dat de
onderwijzer die privaatles wil geven aan
leerlingen zijner sehool, hiertoe toestem
ming noodig heeft van hel hoofd der
school. Na eenige bestrijding wordt het
am. aangenomen en vervolgens de in
structie vastgesteld.
Het verslag van den opzichter over
de gasverlichting gedurende de maand
December werd aangenomen voor ken
nisgeving nadat de Heer Macaré de
opmerking had gemaakt dat het gas
steeds wordt onderzocht over dag, en
wenscht dat dit ook des avonds gebeurt.
De Heer de Breuk verklaart dit nader, I,
doch dat aan de opmerking denoodige
aandacht zal verleend worden, waai na
de vergadering wordt gesloten.
Voordrachten in Teylers stichting.
Tevlers gehoorzaal was Woensdag
avond meer dan ooit bezet door een j
talrijk en aandachtig gehoor. Als Spreker
trad op Dr. F. van Eeden van Bussum
met eene voordracht welke tot onder
werp had de Hallucinaties.
Het begrip van deze soort van waar- -
nemingen bepalende, definieerde Spreker
dezelve als volgt: Hallucinaties zyn be- I
=2=
driegelijke zinswaarnemingen, die bui
ten het gewone verband der dingen
staan, hieraan de opmerking toevoegende,
dat bedrog eigenlijk bij geen enkele
waarneming geheel te corrigeeren, geen
enkel zintuig volkomen te vertrouwen
is. Zoo worden gezichtswaarneminger
door den tastzin verbeterd of aangevuld
en soms ook andersom. Naar dezen
grondslag zou men hallucinatie kunnen
noemen, wat het werkelijk niet is, doch
er behoort niet toe wat objectief waar
en subjectief juist is.
Onze droomen zouden tot de hallu
cinaties gerekend kunnen worden, doch
zij zijn onware voorstellingen, omdat zij
allen samenhang missen. Zij komen voor
in den slaaphallucinaties kunnen plaats
hebben ook in wakenden toestand.
Nader het denkbeeld objectief, buiten
wereld, en subjectief, binnenwereld,
uiteenzettende, toonde Spreker de moei
lijkheid aan om den grens tusschen
beiden te bepalen. Zoo is gewone pijn
objectief en pijn-hallucinatie - iemand
kan zich voorstellen ergens pijn te
hebben een subjectief verschijnsel,
doch het verband tusschen de pijn hal
lucinatie en de plaats waar zjj zetelt is
raadselachtig, dus van geheel anderen
aard dan de eerste.
Er zijn hallucinaties van het gehoor,
van het gezicht en van het gevoel,
terwijl ook kunstmatige kunnen teweeg
gebracht worden door suggestie. Een
voorbeeld werd hiérvan bijgebracht
van iemand, die onder den invloed
daarvan zijne vrouw meende bij zich
te zien en met haar te spreken en
zulks met al de juiste bijzonderheden
Opgemerkt werd, dat dit slaaf zyn,
dit onder iemands invloed komen,
schuilt in ieder, die iemand boven zich
heeft, die zijn meerdere is.
De hallucinaties welke de Heer Van
Eeden meer in 't bijzonder bedoelde,
zijn die, welke kunnen waargenomen
worden door gezonden, in wakenden
toestand. Men hoort, ziet en voelt, of
ten minste meent dit, zonder eenig
verband met het omringende, of zelfs
met de herinnering en het is zeer
menschelyk, dat zij ons interesseeren,
juist omdat het zoo ver ligt buiten de
gewone dingen.
Eischt de natuurwetenschap feiten,
ook op het gebied waar toe men de
hallucinaties rekent, de psychologie,
verlangt men die en eene Engelsche
vereeniging voor deze wetenschap heeft
feiten verzameld omtrent gevallen
waarin men een ver verwijderd persoon
meent voor zich te zien. Dat deze on
derzoekers zeer op hunne hoede zijn,
bljjkt hieruit, dat zij de grootste twij
felaars zijn aan en de grootste afbrekers
zijn van hun eigen werk. Zij hebben
zich meermalen onaangenaam gemaakt
bij theosophen en spiritisten, van welke
laatste verschillende zoogenaamde ver
schijningen door haar zijn ontmaskerd.
Deze Vereeniging heeft ettelijke, ge
noegzaam geloofwaardige hallucinaties
doen onderzoeken. Zij kwam tot het
resultaat, dat vrouwen er meer voor
ontvankelijk zijn dan mannen; dat van
1112 gezichts halluci naties er 163 levende
en 153 overledene personen betroffen
dat bij echte hallucinaties de personen
meer gezien worden naarmate het tjjd-
stip van hun dood meer nadert en dat
in vele gevallen de hallucianl niets wist
van ziekte van den persoon.
Spreker deelde een drietal gevallen
mede, elk voor zich zóó sterk sprekend,
dat hier niet alleen en uitsluitend aan
toeval mag gedacht worden. Doch, vroeg
Spreker, wat is toeval en welk samen
treffen van omstandigheden behoort
er toe.
De kwestie zelf werd o.a. behandeld
op een congres van psychologen en vond
daar, zooals alles wat nieuw is, heftige
bestrijding. Een Rus uitte zich b.v.b. dat
hij van al het aangevoerde in deze niets
geloofde en men op die wijze terug zou
dienen te gaan naar de middeleeuwsche
begrippen omtrent geestverschijningen,
engelen en duivelen. Het onderzoek heeft
in de meerdere kennis omtrent het
wezen der hallucinaties de overtuiging
gevestigd, dat de zaak niet meer te
ontkennen valt en men althans niet meer
geheel in den blinde tast. Als men mag
aannemen, dat de uitkomsten van het
onderzoek vertrouwbaar zijn, dan zou
hieruit blijken, dat er waarnemingen
kunnen plaats hebben en dit in vele
gevallen twaalf uren voor of na den
dood van den bij hallucinatie waarge
nomen persoon. Wat Spreker echter
betreurde, was dat die Engelsche ver
eeniging op den grondslag der feiten
allerlei theoriën was gaan bouwen, theo-
riën welke zeer vaag en in de lucht
zwevend moeten genoemd worden.
Verhief Spreker zyne stem tegen zulk
onwetenschappelijk handelen, evenzoo
moet hij dit doen omtrent hen, die de
feiten ontkenden omdat ze, als wonder,
buiten de gewone wereldorde staan,
daarmede in strijd genoemd worden en
dit alsof iemand zich bevoegd mag
rekenen de wereldorde te kennen. Zij
vergeten het goed recht van wetenschap
en geloof. De wetenschap zoekt eenheid.
Alleen kan zij zich verlaten op maat
en tijd, maar waar, zooals bij geleer
den als Helmholtz en Darwin de weten
schap bepaald blijft bij de feiten, mag
zij niet aan het geloof het recht ont
zeggen naar eene nog hoogere eenheid
te zoeken, dan de wetenschap bedoelt.
Het kostte inspanning deri geleerden
Spreker geregeld te volgen. De resul
taten van een uitgebreid onderzoek op
minder algemeen bekend of besproken
terrein volgden elkaar soms met wat te
groote snelheid op, doch wie zich zelf
bleef was het, dank zij de klaarheid
der gedachtengang, toch mogelijk de
doorwrochte rede te volgen.
HAARLEM 12 Februari 1897.
Donderdagavond te 8 ure had in
de groote zaal van iFelix Favore"
de aangekondigde Weezen-uitvoering
plaats, alwaar tevens de Heer Jac. van
t Lindenhout mededeelingen zou doen
over het werk onder de Weezen aldaar.
Deze stichting, die op het oogenblik
950 Weezen herbergt en 45 groote of
kleine gebouwen, eene kerk met 1000
zitplaatsen, verschillende werkplaatsen
als timmerwerkplaats, schilderswerk
plaats, metselaarswerkplaats, een flinke
drukkerij, enz. enz. bezit, begon voor
34 jaar haar werk hier ter lande.
De tegenwoordige Directeur was
toen ter tijde Bijbelcolporteur en reisde
als zoodanig de verschillende steden en
plattelandsgemeenten af. Op deze wijze
had hjj reeds gezien hoe ongelukkig en
onchristelijk dikwijls met de armlastige
Weezen werd gehandeld, wat in hem
het streven opwekte om in deze te voor
zien en zulks met het bekende resultaat.
Op nieuw riep de Heer van 't Linden-
hout den steun in van alle Weezen-
vrienden, welke der stichting, die reeds
voor velen een zegen geweest is, in
ruime mate moge geworden.
Het fanfare-corps, de jonge blazers
met hun groote instrumenteu. maakte
een gunstigen indruk en de zang der
Weezen was zeer eenvoudig, doch uit
den aard der zaak aantrekkelijk.
Op het Populair Concert, 14 Febr.
in de Sociëteit Vereeniging te geven
door het strijkorkest van het Haarlem
sche muziekkorps zal zich de bekende
Lyrische Chanteuse Jeny Manchelly doen
hooren en als hoofdnummers 2 Roman
zen van Tosti en Kalzi en de Paria
Walzer van Arolite ten gehoore brengen.
Voor de openkomende betrekking
van hoofd der kostelooze school lett.
B, hebben zich 108 sollicitanten aan
gemeld.
In de bruidenbus ten Stadshuize
is in het afgeloopen jaar, bij gelegenheid
van de huwelijksvoltrekkingen, ontvan
gen eene som van 504.64 zijnde ruim
ƒ60.meer dan het vorig jaar.
Gaarne verwijzen wij naar de in
dit blad voorkomende advertentie van
Haarlemsch Gemengd Koor. Dat vele
dames en heeren zich opgewekt mogen
gevoelen om zich bij deze vereeniging
aan te sluitenAls aanbeveling behoeven
wij slechts in herinnering te brengen
de vele goede uitvoeringen, reeds onder
den Heer Anton Tierie gegeven. Naar
wij vernemen heeft het Koor thans „die
schone Melosine" van Hoffman en Psalm
95 in studie genomen.
Op het Museum van Kunstnijver
heid alhier zijn thans geëxposeerd de
teekeningen, ingezonden op de prijsvraag
die door de Vereeniging Vak en Kunst
werd uitgeschreven voor een reclame-
plakaat ten dienste der Tentoonstelling
van Nijverheid en Kunst die gedurende
de maanden Juni, Juli en Augustus
1897 te Dordrecht zal gehouden worden.
Een zeventig in kleuren opgewerkte
teekeningen, waaronder van aanzienlijke
verhoudingen, geeft ons een algemeen
overzicht van de hoogte waarop de
reclame kunst het op het oogenblik in
Nederland gebracht heeft. Ofschoon het
ingezondene niet boven bemerkingen
verheven is, zou men toch een tiental
jaren geleden een dergelijke verzame
ling moeielijk bij elkander hebben ge
bracht.
Het kleurige effect, dat het ensemble
dozer ontwerpen in het traplokaal, al
waar ze op behoorlijken afstand kunnen
gezien worden, maakt, is hoogst eigen
aardig en zal velen tot een bezoek aan
het Museum uitlokken.
Bij de Brood en Koffie Commissie
is ingekomen
Bij den Heer B. Serné Wz: W. F.
B. ƒ2.50.
Bij den Heer W. GuskensN.N. ƒ10.
N. N. ƒ5.J. ƒ2.—, van twee kin
deren voor de armen kinderen 0.75 ct.
Bij den Heer H. H. Kolkmeyer N.
N. ƒ2.-, H. B. ƒ1.-.
Bg den Heer H. v. Niel Hz: Pennin-
meester M. Q. 10.en onbekend
71/s Kilo koffie.
Bij den Heer A. F. H. v. d. Vaart,
voor Brood en Koffie N. N. 25.
Deelnemers waren: 6 Feb. 1045
11 volwassenen en kinderen, 8 Feb. 404
i volwassenen, 9 Feb. 465 volwassenen,
10 Feb. 995 volwassenen en kinderen,
Jj 11 Feb. 395 volwassenen, 12 Feb. 354
j volwassenen.
Weldadigheid naar Vermogen.
Ingekomen giften van 27 Januari
9 Februari: van Jlir. II. T. van B. 5.
Mevr. H. T. v. B ƒ5 Mevr. W. 2 50,
Mevr. IC. D. 5.Mevr. M. 25.
Mevr. J. B. G. H. 25.—, H. C. V.
ƒ15. D J. W. B. 0.30, v. A.d. C.
1 2.50., L. 5.—.
Totaal met vorige opgaven 3940.46^
BURGERLIJKE STAND.
ONDERTROUWD.
10 Febr. P. 3ordaan 01 M. C. Hagebout.
E. Zwaan-wijk en J. C. v. Stam. P. v.d.
Klinkenberg en M. Wesaeling. 1'. Hofsté e*
L. Greve. F. J. Kroes en A. F. Hamers.
J. v. d. Veldt en M. Boaman. A. Moonen en
41. de Kruijlf D. de Vries en C. MO ver-
beek. CR. Wubbeen M. M. lleckman.
11 Febr. C. Vander en G. W. Steemaan. l.
J. N. A. v. d. Boogaard 6n C. J. Menke.
GETROUWD.
10 Febr. G. N. J. Verwaaij eu G. de Jong.
J Zuijdam en D. Bakker. J. v d. Pol en
A. A. Sell uten. H. Forrer en H.Hoffscklag.
B. v. Dijk en C. B. Arps. J. Westeren
A. E. v. Honschoten H. Piers en J. M. Cor
net. J. C v d. Ham en N. Gcijtenbeek. J.
H. A. ZvaanswijkenG. Kuiper.H P. Duijns
en I. H. Lindeman. J. Willemseen G. Ros
kam. C. v. Eeden en J. E P. Leijendekkera.
G. Timmerman-en Tb. G. Broers il Eebr.
C. v. 't Hoff en S.v. d.Pol. H. B. Weijland
en A. de Vries.
GEBOORTEN.
3 Febr. C. W. H. v. Dokkum geb. de Boer z.
M. Assuin geb. de Haas d. 4 Febr. M. C.
Verdel geb. Zwaneveld d. M.Serneegcb.
Kabel d. H. Klerk geb. v. d. Bogaard d.
1'. Hofman geb. Eijkee d. 5 Jan. J. C. Bon
geb. Meiier d. M. E. v Deelen geb. Vester
z. L.' 41. F. Allard geb. Kokz J. Hiel
geb. Roks d A. M. F. Opdam geb. Sleeraaa
z 6 Febr. G. Blokker geb. Hoornsman z.
41. A. Ronde geb. v. d. Waals d. A. B Hart-
kamo geb. Aluis d. J Diets geb. Sierveld e.
H Koeleveld geb. v. Santen d. J J. Wij-
mans geb. v. d. Gen d. 7 Febr. A. Segerius
geb. v. Dokd.— A. Witgib. Wa'zema z.
vVH. v. Keijcndam geb. Sckom&gel z A-
C. Sprokkreeif geb. Lennings d. M F Ver
meer geb. Jan-sen d 8 Febr. G. A. M. Ver.
hagen geb. Leeman d. A. J. M. Rienstra
geb. Uijtendaal z. A. M. C. Ore-duin geb.
Parmentier d. J. Teunisren geb v. Roonz
G. L. v. Dijk geb. Lenmiers d. 9 Febr. G.
M. E. Wesaeling geb. Schornageld. J.A.
Miseri geb Ter Hor-t z. C. F. H.La-nmerta-
ma geb. Riel d lOFebr. W. Breemouer geb.
de Bruin d A Mense geb. Bakker z. M.
Stokman geb. Timmerman d. J. E. Hora
geb. Hagedorn z.
OVERLEDEN.
3 Febr. A. Zut 15 j. d. Spaarne. 4. Febr.
J. Wolvendijk 4j.d. L. Heerenstraat.5 Febr.
W. C. J. Ottignan 28 j. Rolhmzen. 7 Febr.
M. C. Mol SOj. Koudenhom C. Snel 4-8 j.
Nassaulaan. H. Nieuwenbuizen 65 j. M. v.
Heemskerkstraat. H. S. Koudstaal geb.
Blacquière 57 j. Saenredamstraat. A. Ratel-
land 45 j. Janstraat. 8 Febr. 41. E. Makkes
v. d. Deijl geb. Kru'yswijk 59 j. Linrchoten-
straat. J. N. de Zee t m. z. Sa-nredamstraat.
9 Febr. F. C. v. Maanea 8 m. z. Kl. Heilig
land. D. v. d. Most v. Spjjk 79 j. Nieuwe-
graebt. J. A. Zwarts 27 d. Haarlcnunerliede-
straat.
ORGELBESPELING
in de Groote- of St. Bavokerk alhier, op
Dinsdag 16 Februari 1397 dea namiddags van
I2 uur, door den Heer W. EZERMAN.
PROGRAMMA.
I. Concert No 3Handel.
2. EUa's Brantzng zum Miinater.Wagner.
3. SonateA G. Ritter.
4. Duet. Lied ohne WorteMendclsaohn.
5. AllegrettoGuilmant.
